| 1 |
Úlfur var maður svo mikill og sterkur, að eigi voru hans jafningjar, en er hann var á unga aldri, lá hann í víkingu og herjaði. Með honum var í félagsskap sá maður, er kallaður var Berðlu-Kári, göfugur maður og hinn mesti afreksmaður að afli og áræði; hann var berserkur. |
| 2 |
Svo er sagt, að Úlfur var búsýslumaður mikill. Var það siður hans að rísa upp árdegis og ganga þá um sýslur manna eða þar er smiðir voru og sjá yfir fénað sinn og akra, en stundum var hann á tali við menn, þá er ráða hans þurftu. Kunni hann til alls góð ráð að leggja, því að hann var forvitri. |
| 3 |
En er þeir óxu upp, þá voru þeir báðir miklir menn og sterkir, svo sem faðir þeirra var. Var Þórólfur manna vænstur og gjörvilegastur; hann var líkur móðurfrændum sínum, gleðimaður mikill, ör og ákafamaður mikill í öllu og hinn mesti kappsmaður; var hann vinsæll af öllum mönnum. |
| 4 |
En er þeir bræður spurðu til ferðar hans, þá gekk Herlaugur í haug þann með tólfta mann, er áður höfðu þeir gera látið þrjá vetur. Var síðan haugurinn aftur lokinn. En Hrollaugur konungur veltist úr konungdómi og tók upp jarls rétt og fór síðan á vald Haralds konungs og gaf upp ríki sitt. |
| 5 |
Haraldur konungur eignaðist í hverju fylki óðul öll og allt land, byggt og óbyggt, og jafnvel sjóinn og vötnin, og skyldu allir búendur vera hans leiglendingar, svo þeir, er á mörkina ortu, og saltkarlarnir og allir veiðimenn, bæði á sjó og landi, þá voru allir þeir honum lýðskyldir. |
| 6 |
Segðu svo konungi, að eg mun vera vinur hans og alla menn, þá er að mínum orðum láta, halda til vináttu við hann. eg mun og halda hinu sama um stjórn og umboð af hans hendi sem áður hafði eg af fyrra konungi, ef konungur vill, að svo sé, og enn síðar sjá, hversu semst með oss konungi. |
| 7 |
En ef þú þykist vera forspár um það, að vér munum hljóta af konungi þessum ófarnað og hann muni vilja vera vor óvinur, hví fórstu eigi þá til orustu í móti honum með konungi þeim, er þú ert áður handgenginn? Nú þykir mér það ósæmilegast að vera hvorki vinur hans né óvinur. |
| 8 |
En slíkt sama mun það vera satt, að Haraldur mun verða að miklum skaða mínum frændum. En þú, Þórólfur, munt ráða vilja athöfnum þínum. Ekki óttast eg það, þóttú komir í sveit með hirðmönnum Haralds, að eigi þykir þú hlutgengur eða jafn hinum fremstum í öllum mannraunum. |
| 9 |
Björgólfur var þá gamall og önduð kona hans, og hafði hann selt í hendur öll ráð syni sínum og leitað honum kvonfangs. Brynjólfur átti Helgu, dóttur Ketils hængs úr Hrafnistu. Bárður er nefndur sonur þeirra; hann var snemma mikill og fríður sýnum og varð hinn mesti atgervismaður. |
| 10 |
En er þeir komu á bæinn, þá gekk Högni á mót honum og fagnaði vel, bauð honum þar að vera með sínu föruneyti, en hann þekktist það, og gengu þeir inn í stofu. En er þeir höfðu afklæðst og tekið upp yfirhafnir, þá lét Högni bera inn skapker og mungát. Hildiríður bóndadóttir bar öl gestum. |
| 11 |
Haraldur konungur hafði það sumar sent orð ríkismönnum þeim, er voru á Hálogalandi, og stefndi til sín þeim, er áður höfðu eigi verið á fund hans. Var Brynjólfur ráðinn til þeirrar ferðar og með honum Bárður, sonur hans. Fóru þeir um haustið suður til Þrándheims og hittu þar konung. |
| 12 |
Gerðist þá Brynjólfur lendur maður konungs. Fékk konungur honum veislur miklar, aðrar en áður hafði hann haft; hann fékk honum og finnferð, konungssýslu á fjalli og finnkaup. Síðan fór Brynjólfur á brott og heim til búa sinna, en Bárður var eftir og gerðist konungs hirðmaður. |
| 13 |
Fengu þeir þar góðar viðtökur; þeir höfðu þangað snekkju, tvítugsessu, vel skipaða, er þeir höfðu áður haft í víking; þeim var skipað í gestaskála með sveit sína. Þá er þeir höfðu þar dvalist, til þess er þeim þótti tími til að ganga á fund konungs, gekk þar með þeim Berðlu-Kári og Ölvir hnúfa. |
| 14 |
Nú er Þórólfur þar í allmiklum kærleikum af konungi og báðir þeir Bárður. En er veturinn leið af og sumar kom, þá bað Bárður sér orlofs konung að fara að vitja ráðs þess, er honum hafði heitið verið hið fyrra sumar. En er konungur vissi, að Bárður átti skylt erindi, þá lofaði hann honum heimferð. |
| 15 |
Sigurður segir, að hann vill það allt halda, sem þeir höfðu mælt; gera þá ákveðið um brullaupsstefnu, og skulu þeir Bárður sækja norður þangað á Sandnes. En er að þeirri stefnu kom, þá fara þeir Brynjólfur og Bárður og höfðu með sér margt stórmenni, frændur sína og tengdamenn. |
| 16 |
En svo lauk, að Haraldur konungur fékk sigur, en þar féll Þórir haklangur, konungur af Ögðum, en Kjötvi hinn auðgi flýði og allt lið hans, það er upp stóð, nema það, er til handa gekk. Eftir orustuna, þá er kannað var lið Haralds konungs, var margt fallið, og margir voru mjög sárir. |
| 17 |
Þórólfur varð heill sára sinna og fylgdi konungi um sumarið og hafði fengið allmikinn orðstír. Konungur fór um haustið norður til Þrándheims. Þá biður Þórólfur orlofs að fara norður á Hálogaland að vitja gjafar þeirrar, er hann hafði þegið um sumarið að Bárði, frænda sínum. |
| 18 |
Þórólfur gerði heimanför sína og hafði langskip og á nær sex tigu manna og fór síðan, er hann var búinn, norður með landi; og einn dag að kveldi kom hann í Álöst á Sandnes; lögðu skip sitt til hafnar; en er þeir höfðu tjaldað og um búist, fór Þórólfur upp til bæjar með tuttugu menn. |
| 19 |
Sigurður fagnaði honum vel og bauð honum þar að vera, því að þar voru áður kunnleikar miklir með þeim, síðan er mægð hafði tekist með þeim Sigurði og Bárði. Síðan gengu þeir Þórólfur inn í stofu og tóku þar gisting. Sigurður settist á tal við Þórólf og spurði að tíðindum. |
| 20 |
Var þar margt frænda Þórólfs göfugra. Sigurður bjóst og norðan og hafði langskip mikið og mannval gott. Var að þeirri veislu hið mesta fjölmenni. Brátt fannst það, að Þórólfur var ör maður og stórmenni mikið; hafði hann um sig sveit mikla, en brátt gerðist kostnaðarmikið og þurfti föng mikil. |
| 21 |
En nú er arfur þessi kominn undir óskylda menn okkur, og megum við nú eigi með öllu þegja yfir missu okkarri. En vera kann, að enn sé sem fyrr sá ríkismunur, að við fáum eigi rétt af þessu máli fyrir þér, ef þú vilt engi vitni heyra, þau er við höfum fram að flytja, að við séum menn aðalbornir. |
| 22 |
En áður hafði vandi á verið, að sýslumenn höfðu haft þrjá tigu manna, en stundum færra; hann hafði með sér kaupskap mikinn. Hann gerði brátt stefnulag við Finna og tók af þeim skatt og átti við þá kaupstefnu; fór með þeim allt í makindum og í vinskap; en sumt með hræðslugæði. |
| 23 |
Um vorið lét hann gera langskip mikið og á drekahöfuð, lét það búa sem best, hafði það norðan með sér. Þórólfur sópast mjög um föng þau, er þá voru á Hálogalandi, hafði menn sína í síldveri og svo í skreiðfiski; selver voru og nóg og eggver; lét hann það allt að sér flytja. |
| 24 |
Konungur settist í hásæti; en er alskipað var hið efra og hið fremra, þá sást konungur um og roðnaði og mælti ekki, og þóttust menn finna, að hann var reiður. Veisla var hin prúðlegasta og öll föng hin bestu; konungur var heldur ókátur og var þar þrjár nætur, sem ætlað var. |
| 25 |
Hildiríðarsynir fóru á fund konungs og buðu honum heim til þriggja nátta veislu. Konungur þekktist boð þeirra og kvað á, nær hann myndi þar koma. En er að þeirri stefnu kom, þá kom konungur þar með lið sitt, og var þar ekki fjölmenni fyrir, en veisla fór fram hið besta; var konungur allkátur. |
| 26 |
Fór það sem líklegt var, að þú varst vitrastur og hamingjumestur, því að þú grunaðir þegar, að eigi myndi allt af heilu vera, er þú sást fjölmenni það hið mikla, er þar var saman dregið. En mér var sagt, að þú létir allt lið þitt jafnan með alvæpni vera eða hafðir varðhöld örugg bæði nótt og dag. |
| 27 |
Ætla eg það alla kunna að dylja þessa ráða, því að fáir hygg eg, að sig viti saklausa, ef hið sanna kemur upp. Nú er það mitt ráð, konungur, að þú takir Þórólf til þín og látir hann vera í hirð þinni, bera merki þitt og vera í stafni á skipi þínu; til þess er hann fallinn allra manna best. |
| 28 |
En er konungur sá, að það var satt, að skatturinn var miklu meiri og betri en fyrr hafði verið, þá hóf honum heldur upp brún, og mátti Þorgils þá tala við hann; hann færði konungi bjórskinn nokkur, er Þórólfur sendi honum, og enn fleiri dýrgripi, er hann hafði fengið á fjalli. |
| 29 |
En er hann var í brott farinn, þá fékk konungur í hönd Hildiríðarsonum sýslu þá á Hálogalandi, er áður hafði Þórólfur haft, og svo finnferð; konungur kastaði eigu sinni á bú í Torgum og allar þær eignir, er Brynjólfur hafði átt; fékk það allt til varðveislu Hildiríðarsonum. |
| 30 |
Gerðu þeir þá ráð sitt og réðu það að fara á fjall enn sem hinn fyrra vetur og höfðu fjögur hundruð manna og komu ofan í Kirjálaland, hljópu þar í byggðir, er þeim þótti sitt færi vera fyrir fjölmennis sakar, herjuðu þar og fengu of fjár; fóru þá aftur, er á leið veturinn, upp á mörkina. |
| 31 |
Sáum vér þann helst vorn kost að firrast fund hans og forða oss, og komum vér fyrir þá sök skammt frá byggðum á fjallið, en Þórólfur fór um alla mörkina með her manns. Hafði hann kaup öll; guldu Finnar honum skatt, en hann batst í því, að sýslumenn yðrir skyldu ekki koma á mörkina. |
| 32 |
En er farmurinn var borinn af skipinu, þá sá konungur, að það var stórfé og eigi var það lygi, er Hárekur hafði sagt. En Þorgils og hans félagar fengu sér flutningar, og leita þeir á fund Kveld-Úlfs og þeirra feðga og sögðu sínar farar eigi sléttar; fengu þar þó góðar viðtökur. |
| 33 |
Þórólfur varð vel við skaða sinn, sagði svo, að hann myndi ekki fé skorta; "er gott félag að eiga við konung." Síðan keypti Þórólfur mjöl og malt og það annað, er hann þurfti til framflutningar liði sínu; sagði hann, að húskarlar myndu vera ekki svo fagurbúnir sem hann hafði ætlað um hríð. |
| 34 |
Þórólfur seldi jarðir sínar, en sumar veðsetti hann, en hélt upp kostnaði öllum sem fyrr; hafði hann þá og ekki færra lið með sér en hina fyrri vetur, heldur hafði hann nokkuru fleira manna; svo um veislur og heimboð við vini sína, þá hafði hann meira efni um það allt en fyrr. |
| 35 |
Þá hittu þeir enn fyrir sér kaupskip mikið, er áttu Víkverjar, hlaðið af malti og mjölvi. Þeir Þórólfur lögðu að skipi því; en þeir, er fyrir voru, þóttust engi föng hafa til varnar og gáfust upp; gengu þeir á land upp slyppir; en þeir Þórólfur tóku skipið með farmi og fóru leiðar sinnar. |
| 36 |
Hafði Þórólfur þá þrjú skip, er hann sigldi austan um Foldina; sigldu þá þjóðleið til Líðandisness; fóru þá sem skyndilegast, en námu nesnám, þar sem þeir komu við, og hjuggu strandhögg. En er þeir sigldu norður frá Líðandisnesi, fóru þeir meir útleið, en þar sem þeir komu við land, þá rændu þeir. |
| 37 |
Er þá ekki sagt frá ferð hans, að til tíðinda yrði, áður hann kom á Sandnes heim og lét flytja til bæjar herfang það allt, er hann hafði heim haft, en setja upp skip sitt; skorti þá eigi föng að fæða lið sitt um veturinn. Sat Þórólfur heima jafnan og hafði fjölmenni eigi minna en hina fyrri vetur. |
| 38 |
Margt höfðu þeir frelsingja með sér og marga þá menn, er heima þar höfðu upp vaxið og voru nær jafnaldrar Skalla-Gríms; voru þeir margir afreksmenn miklir að afli, því að Kveld-Úlfur og þeir feðgar völdu menn mjög að afli til fylgdar við sig og tömdu við skaplyndi sitt. |
| 39 |
Tókst þá bardaginn, og var það um hríð, að stofan gætti á bak þeim Þórólfi, en er hún tók að brenna, þá sótti eldurinn að þeim; féll þá og margt lið þeirra. Þá hljóp Þórólfur fram og hjó til beggja handa, sótti þangað að, er merki konungs var. Þá féll Þorgils gjallandi. |
| 40 |
Sigríður tók vel við þeim. Síðan bar Eyvindur fram jartegnir konungs og erindi sín fyrir Sigríði og hóf bónorð sitt við hana, sagði, að það var konungs orðsending, að Eyvindur nái ráði þessu. En Sigríður sá þann einn sinn kost, svo sem þá var komið, að láta konung fyrir ráða. |
| 41 |
En er Haraldur konungur fór norðan og menn urðu þess varir, að Þórólfur var af lífi tekinn, þá rufu þeir safnaðinn. Hængur hafði með sér sex tigu manna, og sneri hann til Torga; en þar voru fyrir Hildiríðarsynir og höfðu fátt lið; en er Hængur kom á bæinn, veitti hann þeim atgöngu. |
| 42 |
Fáum vetrum áður höfðu þeir Ingólfur og Hjörleifur farið að byggja Ísland, og var mönnum þá alltíðrætt um þá ferð; sögðu menn þar vera allgóða landkosti. Hængur sigldi vestur í haf og leitaði til Íslands; en er þeir urðu við land varir, þá voru þeir fyrir sunnan að komnir. |
| 43 |
Tólf voru þeir til fararinnar og allir hinir sterkustu menn og margir hamrammir. Þeir höfðu róðrarferju, er Skalla-Grímur átti, fóru suður með landi, lögðu inn í Ostrarfjörðu, fóru þá landveg upp á Vors til vatns þess, er þar verður, en leið þeirra bar svo til, að þeir skyldu þar yfir fara. |
| 44 |
Þar voru þá komnir vinir þeirra og kunningjar, Ingólfur Arnarson og förunautar hans, og tekið sér landskosti og bústaði á Íslandi; máttu menn þar nema sér lönd ókeypis og velja bústaði. Staðfestist það helst um ráðagerð þeirra, að þeir myndu bregða búi sínu og fara af landi á brott. |
| 45 |
Þeir Hallvarður höfðu tjaldað yfir skipi sínu og höfðu þá lagst til svefns; en er þeir Kveld-Úlfur komu að þeim, þá hljópu varðmenn upp, er sátu við bryggjusporð, og kölluðu á skip út, báðu menn upp standa, sögðu, að ófriður fór að þeim; hljópu þeir Hallvarður til vopna sinna. |
| 46 |
En er þeir voru komnir við Ísland, þá sigldu þeir sunnan að landi; þeir sigldu vestur fyrir landið, því að þeir höfðu það spurt, að Ingólfur hafði sér þar bústað tekið; en er þeir komu fyrir Reykjanes og þeir sáu firðinum upp lúka, þá stefna þeir inn í fjörðinn báðum skipunum. |
| 47 |
Veður gerði hvasst og væta mikil og þoka; skildust þá skipin. Sigldu þeir inn eftir Borgarfirði, til þess er þraut sker öll; köstuðu þá akkerum, til þess er veður lægði og ljóst gerði; þá biðu þeir flæðar; síðan fluttu þeir skipið upp í árós nokkurn; sú er kölluð Gufuá. |
| 48 |
Skalla-Grímur kom þar að landi, er nes mikið gekk í sæ út, og eið mjótt fyrir ofan nesið, og báru þar farm af; það kölluðu þeir Knarrarnes. Síðan kannaði Skalla-Grímur landið, og var þar mýrlendi mikið og skógar víðir, langt í milli fjalls og fjöru, selveiðar nógar og fiskifang mikið. |
| 49 |
Skalla-Grímur var iðjumaður mikill; hann hafði með sér jafnan margt manna, lét sækja mjög föng þau, er fyrir voru og til atvinnu mönnum voru, því að þá fyrst höfðu þeir fátt kvikfjár, hjá því sem þurfti til fjölmennis þess, sem var; en það sem var kvikfjárins, þá gekk öllum vetrum sjálfala í skógum. |
| 50 |
Þórólfur var gleðimaður mikill; snemma var hann svo fullkominn að afli, að hann þótti vel liðfær með öðrum mönnum; varð hann brátt vinsæll af alþýðu; unni honum og vel faðir og móðir. Þau Skalla-Grímur áttu dætur tvær; hét önnur Sæunn, en önnur Þórunn; voru þær og efnilegar í uppvexti. |
| 51 |
Það barst að á einu hverju sumri, að Björn var staddur í Fjörðum að veislu nokkurri fjölmennri; þar sá hann mey fagra, þá er honum fannst mikið um. Hann spurði eftir, hverrar ættar hún var; honum var það sagt, að hún var systir Þóris hersis Hróaldssonar og hét Þóra hlaðhönd. |
| 52 |
Björn sagði, að Þóra skyldi með honum fara; leiddu þeir hana í brott, en móðir hans bað konurnar vera eigi svo djarfar, að þær gerðu vart við inn í skálann, sagði að Brynjólfur myndi illa í höndum hafa, ef hann vissi, og sagði, að þá væri búið við geig miklum með þeim feðgum. |
| 53 |
Björn gekk á bát einn og menn með honum; Björn sagði förunautum sínum, að þeir skyldu varast að segja það ekki frá ferðum sínum, er þeim stæði vandræði af því. Þeir Björn reru til bæjarins og hittu þar menn að máli; spurðu þeir þess fyrst, hvar þeir voru að landi komnir. |
| 54 |
Berg-Önundur var hverjum manni meiri og sterkari og var maður ágjarn og ódæll; Atli hinn skammi var maður ekki hár og riðvaxinn og var rammur að afli. Þorgeir var maður stórauðugur að fé; hann var blótmaður mikill og fjölkunnugur. Haddur lá í víking og var sjaldan heima. |
| 55 |
En er hann var búinn til ferðar, þá fór hann á fund Eiríks konungs; en er þeir skildust, seldi konungur í hendur Þórólfi öxi, er hann kveðst gefa vilja Skalla-Grími; öxin var snaghyrnd og mikil og gullbúin, upp skellt skaftið með silfri, og var það hinn virðilegasti gripur. |
| 56 |
Egill bað Þórð að fara með honum til leiks; þá var hann á sjöunda vetur; Þórður lét það eftir honum og reiddi hann að baki sér. En er þeir komu á leikmótið, þá var mönnum skipt þar til leiks, þar var og komið margt smásveina, og gerðu þeir sér annan leik; var þar og skipt til. |
| 57 |
En er þeir lékust við, þá var Egill ósterkari; Grímur gerði og þann mun allan, er hann mátti. Þá reiddist Egill og hóf upp knatttréð og laust Grím, en Grímur tók hann höndum og keyrði hann niður fall mikið og lék hann heldur illa og kveðst mundu meiða hann, ef hann kynni sig eigi. |
| 58 |
En er Skalla-Grímur hafði setst undir borð og alþýða manna, þá var Egill eigi kominn í sæti sitt; þá gekk hann inn í eldahús og að þeim manni, er þar hafði þá verkstjórn og fjárforráð með Skalla-Grími og honum var kærstur; Egill hjó hann banahögg og gekk síðan til sætis síns. |
| 59 |
Gekk hann þegar sem skjótast upp um bryggjuna, skaut út þegar bryggjunni og hjó þær festar, er á land upp voru. Rak þá út skipið á fjörðinn. En er þeir Þórólfur urðu varir við, er skipið rak, hljópu þeir í bátinn, en veðrið var miklu hvassara en þeir fengju nokkuð að gert. |
| 60 |
Rak skipið yfir til Andakíls og þar á eyrar upp, en Egill fór heim til Borgar. En er menn urðu varir við bragð það, er Egill hafði gert, þá löstuðu það flestir; hann sagði, að hann skyldi skammt til láta að gera Þórólfi meira skaða og spellvirki, ef hann vildi eigi flytja hann í brott. |
| 61 |
Björn hlaut annan bústað, góðan og virðilegan; gerðist hann ekki handgenginn konungi; því var hann kallaður Björn höldur; var hann maður vellauðugur og stórmenni mikið. Þórólfur fór brátt á fund Bjarnar, þegar er hann kom af hafi, og fylgdi heim Ásgerði, dóttur hans; varð þar fagnafundur. |
| 62 |
En Ölvi þótti eigi góðum liðsmanni ofaukið, því að skipkostur var ærinn; réðst Egill til ferðar þeirrar; Egill hafði vopn sín, sverð og kesju og buklara. Fara þeir ferðar sinnar, er þeir voru búnir, og fengu veðrabálk harðan, hvöss veður og óhagstæð, en þeir sóttu ferðina knálega, tóku róðrarleiði. |
| 63 |
Síðan var þeim borið öl að drekka. Fóru minni mörg, og skyldi horn drekka í minni hvert. En er á leið um kveldið, þá kom svo, að förunautar Ölvis gerðust margir ófærir, sumir spjóu þar inni í stofunni, en sumir komust út fyrir dyr; Bárður gekk þá að fast að bera þeim drykk. |
| 64 |
Egill fór nú um nóttina og leitaði þar til, er skipin voru, en hvar sem hann kom til strandar, þá var þar allt menn fyrir; hann fór nótt þá alla og fékk hvergi skip. En er lýsa tók, var hann staddur á nesi nokkuru; hann sá þá ey eina, og var þar sund í milli og furðulega langt. |
| 65 |
Þá var það ráð hans, að hann tók hjálminn, sverð og spjót og braut það af skafti og skaut því á sæ út, en vopnin vafði hann í yfirhöfn sinni og gerði sér af bagga og batt á bak sér. Þá hljóp hann á sund og létti eigi fyrr en hann kom til eyjarinnar; hún hét Sauðey og er ekki mikil ey og hrísótt. |
| 66 |
Hann sá skipið, er fór til eyjarinnar, en níu gengu upp og skiptu leitum. Egill hafði lagst niður í hrísið og falst, áður skipið kom að landi. Nú gengu þrír í hverja leit, en þrír gættu skips; og er leiti bar í milli þeirra og skipsins, þá stóð Egill upp og gekk til skipsins. |
| 67 |
En Ölvi og förunauta hans lét konungur fara í friði af þessum sökum. En þeir menn, er í Sauðey voru, þá voru þeir þar margar nætur og drápu fé til matar sér, tóku eld og gerðu seyði; þeir gerðu svo mikið, að sjá mátti heim, lögðu þá eld í og gerðu vita; en er það var séð, þá var róið til þeirra. |
| 68 |
Einn dag lögðu þeir að við árós einn mikinn, enda var þar mörk mikil; þeir réðu þar til uppgöngu, og var skipt í sveitir, tólf mönnum saman. Þeir gengu á skóginn, og var þar ekki langt, áður byggðin tók við; þeir rændu þar og drápu menn, en liðið flýði undan, og fengu þeir enga viðurtöku. |
| 69 |
En er á leið daginn, lét Þórólfur blása liðinu til ofangöngu; sneru menn þá aftur á skóginn, þar sem þá voru staddir, en svo fremi mátti kanna liðið, er þeir komu til strandar; en er Þórólfur var ofan kominn, var Egill eigi kominn, en þá tók að myrkva af nótt, og þóttust þeir eigi mega leita hans. |
| 70 |
Urðu þeir sárir og því næst handteknir og allir bundnir, leiddir svo heim til bæjarins. Maður sá, er bæ þann átti, var ríkur og auðugur; hann átti son roskinn; síðan var um rætt, hvað við þá skyldi gera; sagði bóndi að honum þótti það ráð, að drepinn væri hver á fætur öðrum. |
| 71 |
En er þeir voru allir lausir, leituðust þeir um í húsin, hvar líkast var út að komast; húsið var gert að veggjum af timburstokkum stórum, en í annan enda hússins var skjaldþili flatt; hljópu þeir þar að og brutu þilið. Var þar hús annað, er þeir komu í; voru þar og timburveggir um. |
| 72 |
Egill spurði, ef hann vildi upp úr gröfinni; Áki segir, að þeir vildu það gjarna. Síðan létu þeir Egill síga festi ofan í gröfina, þá er þeir voru bundnir með, og drógu þar upp þrjá menn. Áki sagði, að það voru synir hans tveir og þeir voru menn danskir, höfðu þar orðið herteknir hið fyrra sumar. |
| 73 |
En er þeir fundust, þá fóru þar allt vel ræður með þeim; jarl bauð Þórólfi til veislu með sér og liði hans, því er hann vildi, Þórólfur hét ferðinni. En þá er á var kveðið, lét jarlinn senda reiðskjóta ofan móti þeim; réðust þeir til ferðar bæði Þórólfur og Egill og höfðu með sér þrjá tigu manna. |
| 74 |
Var þar þegar inni mungát og gefið þeim að drekka; sátu þeir þar til kvelds. En áður borð skyldi upp fara, þá sagði jarl, að þar skyldi sæti hluta, skyldi drekka saman karlmaður og kona, svo sem til ynnist, en þeir sér, er fleiri væru. Menn báru þá hluti sína í skaut, og tók jarlinn upp. |
| 75 |
Héldu þeir Þórólfur liðinu til Brenneyja; þar var í þann tíma víkingabæli mikið, því að þar sigldu kaupskip mjög í gegnum eyjarnar. Áki fór heim til búa sinna og synir hans; hann var maður vellauðugur og átti mörg bú á Jótlandi; skildust þeir með kærleik og mæltu til vináttu mikillar milli sín. |
| 76 |
Þeir bræður fylgdu Þórólfi jafnan, og mat hann þá mest skipverja sinna; þeir bræður voru þann vetur í hans sveit og sátu næst þeim bræðrum. Þórólfur sat í öndvegi og átti drykkju við Þóri, en Egill sat fyrir ádrykkju Arinbjarnar. Skyldi þar um gólf ganga að minnum öllum. |
| 77 |
Eyvindur skreyja og Álfur askmaður hétu bræður Gunnhildar, synir Össurar tóta; þeir voru menn miklir og allsterkir og kappsmenn miklir; þeir höfðu þá mest yfirlát af Eiríki konungi og Gunnhildi; ekki voru þeir menn þokkasælir af alþýðu, voru þá á ungum aldri og þó fullkomnir að þroska. |
| 78 |
Fyrir Bretlandi réðu bræður tveir, Hringur og Aðils, og voru skattgildir undir Aðalstein konung, og fylgdi það, þá er þeir voru í her með konungi, að þeir og þeirra lið skyldi vera í brjósti í fylking fyrir merkjum konungs; voru þeir bræður hinir mestu hermenn og eigi allungir menn. |
| 79 |
En sá her, er þá var þar saman kominn, þá setti konungur þar yfir höfðingja Þórólf og Egil; skyldu þeir ráða fyrir því liði, er víkingar höfðu þangað haft til konungs, en Álfgeir sjálfur hafði þá enn forráð síns liðs; þá fékk konungur enn sveitarhöfðingja þá, er honum sýndist. |
| 80 |
Þá báðu sendimenn Ólaf konung að gefa sér tóm til, að þeir hittu enn Aðalstein konung og freistuðu, ef hann vildi enn meira gjald af hendi reiða, til þess að friður væri; þeir beiddu griða einn dag til heimreiðar, en annan til umráða, en hinn þriðja til afturferðar. Konungur játtaði þeim því. |
| 81 |
Síðan lét konungur þetta upp bera fyrir lið sitt. Var enn sem fyrr, að sumir löttu, en sumir fýstu, en að lyktum veitti konungur úrskurð, segir, að þenna kost vill hann taka, ef það fylgir, að Aðalsteinn konungur lætur hann hafa Norðimbraland allt með þeim sköttum og skyldum, er þar liggja. |
| 82 |
Aðils jarl og þeir bræður sáu það, að þeir myndu ekki koma þeim Þórólfi á óvart; þá tóku þeir að fylkja sínu liði; gerðu þeir og tvær fylkingar og höfðu tvö merki; fylkti Aðils móti Álfgeiri jarli, en Hringur móti víkingum. Síðan tókst þar orusta; gengu hvorirtveggju vel fram. |
| 83 |
Síðan lagði hann spjótinu fyrir brjóst jarlinum, í gegnum brynjuna og búkinn, svo að út gekk um herðarnar, og hóf hann upp á kesjunni yfir höfuð sér og skaut niður spjótshalanum í jörðina, en jarlinn sæfðist á spjótinu, og sáu það allir, bæði hans menn og svo hans óvinir. |
| 84 |
Aðils jarl hafði niður drepið merki sínu, og vissi þá engi, hvort hann fór eða aðrir menn. Tók þá brátt að myrkva af nótt, en þeir Þórólfur og Egill sneru aftur til herbúða sinna, og þá jafnskjótt kom þar Aðalsteinn konungur með allan her sinn og slógu þá landtjöldum sínum og bjuggust um. |
| 85 |
Síðan gangast á fylkingar, og varð þar brátt orusta mikil; Þórólfur sótti fram hart og lét bera merki sitt fram með skóginum og ætlaði þar svo fram að ganga, að hann kæmi í opna skjöldu konungsfylkingunni; höfðu þeir skjölduna fyrir sér, en skógurinn var til hægra vegs; létu þeir hann þar hlífa. |
| 86 |
Egill gekk fram, til þess er hann mætti Aðilsi jarli; áttust þeir fá högg við, áður Aðils jarl féll og margt manna um hann, en eftir fall hans, þá flýði lið það, er honum hafði fylgt, en Egill og hans lið fylgdu þeim og drápu allt það, er þeir náðu, því að ekki þurfti þá griða að biðja. |
| 87 |
Það fylgdi þeirri sögn, að fé það allt, er Björn hafði átt, hafði upp tekið Berg-Önundur, mágur hans; hann hafði flutt heim til sín alla lausa aura, en jarðir hafði hann byggt og skilið sér allar landskyldir; hann hafði og sinni eigu kastað á jarðir þær allar, er Björn hafði átt. |
| 88 |
Egill lét það kyrrt vera á því hausti, en er veturinn leið af og vora tók, þá lét Egill setja fram skip, það er hann átti, er staðið hafði í hrófi við Langárfoss; hann bjó skip það til hafs og fékk menn til. Ásgerður, kona hans, var ráðin til farar, en Þórdís, dóttir Þórólfs, var eftir. |
| 89 |
Eiríkur konungur var þar og hafði fjölmenni mikið; Berg-Önundur var í sveit konungs og þeir bræður, og höfðu þeir sveit mikla. En er þinga skyldi um mál manna, þá gengu hvorirtveggju þar til, er dómurinn var settur, að flytja fram sannindi sín; var Önundur þá allstórorður. |
| 90 |
Arinbjörn réð því, hverjir dómendur voru úr Firðafylki, en Þórður af Aurlandi, hverjir úr Sogni voru; voru þeir allir eins liðs. Arinbjörn hafði haft fjölmenni mikið til þingsins; hann hafði snekkju alskipaða, en hafði margt smáskipa, skútur og róðrarferjur, er búendur stýrðu. |
| 91 |
Eiríkur konungur hafði þar mikið lið, langskip sex eða sjö; þar var og fjölmenni mikið af búöndum. Egill hóf þar mál sitt, að hann krafði dómendur að dæma sér lög af máli þeirra Önundar. Innti hann þá upp, hver sannindi hann hafði í tilkalli fjár þess, er átt hafði Björn Brynjólfsson. |
| 92 |
En þú, Egill, ætlar að fara hér sem hvarvetna annars staðar, þess er þú hefir komið, með ofkapp þitt og ójafnað; nú mun þér það hér ekki týja, því að Eiríkur konungur og Gunnhildur drottning hafa mér því heitið, að eg skal rétt hafa af hverju máli, þar er þeirra ríki stendur yfir. |
| 93 |
Sveinninn segir þeim, hvar björninn hafði verið í runninum. Þá sáu þeir, að limarnar hrærðust, þóttust þá skilja, að björninn myndi þar vera. Þá mælti Berg-Önundur, að þeir Haddur og Fróði skyldu fram renna milli og meginmerkurinnar og gæta, að björninn næði eigi skóginum. |
| 94 |
Berg-Önundur rann fram af runninum; hann hafði hjálm og skjöld, gyrður sverði, en kesju í hendi. Egill var þar fyrir í runninum, en engi björn, og er hann sá, hvar Berg-Önundur var, þá brá hann sverðinu, en þar var hönk á meðalkaflanum, og dró hann hana á hönd sér og lét þar hanga. |
| 95 |
Skalla-Grímur kom heim um miðnættisskeið og gekk þá til rúms síns og lagðist niður í klæðum sínum; en um morguninn, er lýsti og menn klæddust, þá sat Skalla-Grímur fram á stokk og var þá andaður og svo stirður, að menn fengu hvergi rétt hann né hafið, og var alls við leitað. |
| 96 |
Og er Egill var vís orðinn þessa tíðinda, þá gerði hann ráð sitt; þótti honum sér óvænt til undankomu, þótt hann freistaði þess að leynast og fara huldu höfði leið svo langa, sem vera myndi, áður hann kæmi úr ríki Eiríks konungs; var hann þá auðkenndur þeim, er hann sæju. |
| 97 |
Eiríkur konungur gekk til borða að vanda sínum, og var þá fjölmenni mikið með honum; og er Arinbjörn varð þess var, þá gekk hann með alla sveit sína alvopnaða í konungsgarð, þá er konungur sat yfir borðum. Arinbjörn krafði sér inngöngu í höllina; honum var það og heimilt gert. |
| 98 |
Báru þeir upp erindi sín við konung; sagði Þorsteinn skyn á máli sínu og kom fram vitnum með sér, að hann átti arf þann allan, er hann kallaði til. Konungur tók því máli vel, lét hann Þorstein ná eignum sínum, og þar með gerðist hann lendur maður konungs, svo sem faðir hans hafði verið. |
| 99 |
Egill fór leiðar sinnar og þeir tólf saman; komu þeir fram í Raumsdal, fengu sér þá flutningar; fóru síðan suður á Mæri. Er ekki sagt frá ferð þeirra, fyrr en þeir komu í ey þá, er Höð heitir, og fóru til gistingar á bæ þann, er heitir á Blindheimi; það var göfugur bær. |
| 100 |
Hún var systir Arinbjarnar hersis, skörungur mikill og göfug kona. Hún var að ráðum með syni sínum, Friðgeiri; höfðu þau þar rausnarbú mikið. Þar fengu þeir allgóðar viðtökur; sat Egill um kveldið hið næsta Friðgeiri og förunautar hans þar utar frá; var þar drykkja mikil og dýrleg veisla. |
| 101 |
Og er menn komu til þings, þá kom Egill þar; Atli hinn skammi var og þar kominn. Tóku þeir þá að tala sín mál og fluttu fram fyrir þeim mönnum, er um skyldu dæma; flutti Egill fram fjárheimtu, en Atli bauð lögvörn í mót, tylftareiða, að hann hefði ekki fé það að varðveita, er Egill ætti. |
| 102 |
Og er þeir voru búnir til hólmgöngu, þá hlaupast þeir að og skutu fyrst spjótum, og festi hvortki spjótið í skildi, námu bæði í jörðu staðar. Síðan taka þeir báðir til sverða sinna, gengust þá að fast og hjuggust til; gekk Atli ekki á hæl; þeir hjuggu títt og hart, og ónýttust skjótt skildirnir. |
| 103 |
Önundur sjóni réðst þar til, sonur Ána frá Ánabrekku; Önundur var mikill og þeirra manna sterkastur, er þá voru þar í sveit; eigi var um það einmælt, að hann væri eigi hamrammur. Önundur hafði oft verið í förum landa í milli; hann var nokkuru eldri en Egill; með þeim hafði lengi verið vingott. |
| 104 |
Egill þekktist það og lét ráða skipi sínu til hlunns, en hásetar vistuðust; Egill fór til Arinbjarnar og þeir tólf saman. Egill hafði látið gera langskipssegl mjög vandað; segl það gaf hann Arinbirni og enn fleiri gjafar, þær er sendilegar voru. Var Egill þar um veturinn í góðu yfirlæti. |
| 105 |
Arinbjörn hafði jólaboð mikið, bauð til sín vinum sínum og héraðsbóndum; var þar fjölmenni mikið og veisla góð; hann gaf Agli að jólagjöf slæður, gerðar af silki og gullsaumaðar mjög, settar fyrir allt gullknöppum í gegnum niður; Arinbjörn hafði látið gera klæði það við vöxt Egils. |
| 106 |
Hákon var þá á Rogalandi, en stundum á Hörðalandi; varð ekki torsótt að sækja hans fund; var það og eigi miklu síðar en ræðan hafði verið. Arinbjörn bjó ferð sína; var þá gert ljóst fyrir mönnum, að hann ætlaði til konungs fundar; skipaði hann húskörlum sínum tvítugsessu, er hann átti. |
| 107 |
Arinbjörn hafði þá og ekki skaplyndi til að mjúklæta sig við konung um þetta mál; skildust þeir við svo búið. Fór Arinbjörn heim og sagði Agli erindislok sín; "mun eg eigi slíkra mála oftar leita við konung." Egill varð allófrýnn við þessa sögu, þóttist þar mikils fjár missa og eigi að réttu. |
| 108 |
Þar réðu þeir til uppgöngu og létu eftir þriðjung liðs að gæta skipa; þeir gengu upp með ánni, milli og skógarins; þá varð brátt fyrir þeim þorp eitt, og byggðu þar margir bændur; liðið rann úr þorpinu á landið, þar er mátti, þegar er vart varð við herinn, en víkingar sóttu eftir þeim. |
| 109 |
Liðið flýði allt það, er því kom við. Þar var jafnlendi og sléttur miklar; díki voru skorin víða um landið og stóð í vatn. Höfðu þeir lukt um akra sína og eng, en í sumum stöðum voru settir staurar stórir yfir díkin, þar er fara skyldi; voru brúar og lagðir yfir viðir. Landsfólkið flýði í mörkina. |
| 110 |
Þá koma þeir Egill að öðrum megin. Réð Egill þegar til og hljóp yfir díkið, en það var ekki annarra manna hlaup, enda réð og engi til. Og er Frísir sáu það, þá sækja þeir að honum, en hann varðist; þá sóttu að honum ellefu menn, en svo lauk þeirra viðskiptum, að hann felldi þá alla. |
| 111 |
Víkingar höfðu haft mikið herfang ofan og strandhögg, og er þeir komu til skipanna, hjuggu sumir búféð, sumir fluttu út á skipin fén þeirra, sumir stóðu fyrir ofan í skjaldborg, því að Frísir voru ofan komnir og höfðu mikið lið og skutu á þá; höfðu Frísir þá aðra fylking. |
| 112 |
Þorsteinn Þóruson kom á fund Egils og bauð honum með sér að vera um veturinn og þeim mönnum, er hann vildi með sér hafa; Egill þekktist það, lét upp setja skip sín og færa varnað til staðar. En lið það, er honum fylgdi, vistaðist þar sumt, en sumir fóru norður í land, þar er þeir áttu heimili. |
| 113 |
Vermaland hafði unnið fyrstur Ólafur trételgja, faðir Hálfdanar hvítbeins, er fyrst var konungur í Noregi sinna kynsmanna, en Haraldur konungur var þaðan kominn að langfeðgatali, og höfðu þeir allir langfeðgar ráðið fyrir Vermalandi og tekið skatta af, en setta menn yfir til landsgæslu. |
| 114 |
En þá er Hákon sat í friði, þá leitaði hann eftir um ríki það allt, er Haraldur, faðir hans, hafði haft. Hákon konungur hafði sent menn austur á Vermaland, tólf saman; höfðu þeir fengið skatt af jarlinum; og er þeir fóru aftur um Eiðaskóg, þá komu að þeim stigamenn og drápu þá alla. |
| 115 |
Þótti Hákoni konungi þeir allir saman ekki trúlegir, því að honum var von ófriðar af Eiríkssonum, ef þeir hefðu styrk nokkurn til þess að gera uppreist móti Hákoni konungi. Þá gerði hann til allra frænda Arinbjarnar og mága eða vina, rak hann þá marga úr landi eða gerði þeim aðra afarkosti. |
| 116 |
Kom það og þar fram, er Þorsteinn var, að konungur gerði fyrir þá sök þetta kostaboð. Maður sá, er erindi þetta bar, hann var allra landa maður, hafði verið löngum í Danmörk og í Svíaveldi; var honum þar allt kunnugt fyrir bæði um leiðir og mannadeili; hann hafði og víða farið um Noreg. |
| 117 |
Önundur sjóni og þeir nokkurir sveitungar Egils höfðu farið út til sjóvar að sjá um skip þeirra og annan varnað, er þeir höfðu selt til varðveislu um haustið, og komu þeir eigi heim; þótti Agli það mikið mein, því að konungsmenn létu óðlega um ferðina og vildu ekki bíða. |
| 118 |
Þá voru snjóvar miklir og breyttir vegar allir. Ráða þeir til ferðar, er þeir voru búnir, og óku upp á land, og er þeir sóttu austur til Eiða, þá var það á einni nótt, að féll snjór mikill, svo að ógerla sá vegana; fórst þeim þá seint um daginn eftir, því að kafhlaup voru, þegar af fór veginum. |
| 119 |
Ármóður setti Egil í öndvegi á hinn óæðra bekk, og þar förunautar hans utar frá; þeir ræddu margt um, hversu erfillega þeir höfðu farið um kveldið, en heimamönnum þótti mikið undur, er þeir höfðu fram komist, og sögðu, að þar væri engum manni fært, þó að snjólaust væri. |
| 120 |
Ármóður lét setja þeim borð, en síðan voru settir fram stórir askar, fullir af skyri; þá lét Ármóður, að honum þætti það illa, er hann hafði eigi mungát að gefa þeim. Þeir Egill voru mjög þyrstir af mæði; tóku þeir upp askana og drukku ákaft skyrið, og þó Egill miklu mest. |
| 121 |
Á skóginum voru tvennar leiðir; var önnur að fara yfir ás nokkurn, og var þar klif bratt og einstigi yfir að fara - var sú leiðin skemmri - en önnur var fyrir framan ásinn að fara, og voru þar fen stór og höggnar á lágir, og var þar einstigi yfir að fara, og sátu fimmtán í hvorum stað. |
| 122 |
Eiðaskógur er á þann veg, að mörk er stór allt að byggðinni hvorritveggju, en um miðjan skóginn er víða smáviði og kjörr, en sums staðar skóglaust með öllu. Þeir Egill sneru leið hina skemmri, er yfir hálsinn lá; allir höfðu þeir skjöldu og hjálma og höggvopn og lagvopn; Egill fór fyrir þeim. |
| 123 |
En er þeir voru komnir upp í klifið, þá hljópu sjö menn úr skóginum og upp í kleifina eftir þeim og skutu að þeim. Þeir Egill snerust við, og stóðu þeir jafnfram um þvera götuna; þá komu aðrir menn ofan að þeim á hamarinn, og grýttu þeir þaðan á þá, og var þeim það miklu hættara. |
| 124 |
Egill fór, til þess er hann kom vestur af skóginum; sóttu þeir til Þorfinns að kveldi og fengu þar allgóðar viðtökur; voru þá bundin sár þeirra Egils; nokkurar nætur voru þeir þar. Helga, dóttir bónda, var þá á fótum og heil meina sinna; þakkaði hún og öll þau Agli það. |
| 125 |
Þann morgun um sólarupprásarskeið kom Lambi heim, og hafði hann séð eldinn um nóttina; þeir voru nokkurir menn saman. Hann reið þegar að leita þrælanna; ríða þar menn af bæjum til móts við hann; og er þrælarnir sáu eftirför þá, stefndu þeir undan, en létu lausan ránsfeng sinn. |
| 126 |
Hafði Egill þar keypt við margan og lét flytja heim á skipi; fóru húskarlar og höfðu skip áttært, er Egill átti. Það var þá eitt sinn, að Böðvar beiddist að fara með þeim, og þeir veittu honum það; fór hann þá inn á Völlu með húskörlum; þeir voru sex saman á áttæru skipi. |
| 127 |
Og er þeir skyldu út fara, þá var flæðurin síð dags, og er þeir urðu hennar að bíða, þá fóru þeir um kveldið síð. Þá hljóp á útsynningur steinóði, en þar gekk í móti útfallsstraumur; gerði þá stórt á firðinum, sem þar kann oft verða; lauk þar svo, að skipið kafði undir þeim, og týndust þeir allir. |
| 128 |
Engi þorði að krefja hann máls. En svo er sagt, þá er þeir settu Böðvar niður, að Egill var búinn: hosan var strengd fast að beini; hann hafði fustanskyrtil rauðan, þröngvan upphlutinn og lás að síðu; en það er sögn manna, að hann þrútnaði svo, að kyrtillinn rifnaði af honum og svo hosurnar. |
| 129 |
Steinar var allra manna mestur og rammur að afli, ljótur maður, bjúgur í vexti, fóthár og miðskammur; Steinar var uppivöðslumaður mikill og ákafamaður, ódæll og harðfengur, hinn mesti kappsmaður. Og er Þorsteinn Egilsson bjó að Borg, þá gerðist þegar fátt um með þeim Steinari. |
| 130 |
Síðan lét Þorsteinn hnekkja nautunum út á mýrar yfir Háfslæk, og er Steinar varð þess var, þá fékk hann til Grana, þræl sinn, að sitja að nautunum á Stakksmýri, og sat hann þar alla daga; þetta var hinn efra hlut sumars; beittust þá upp allar engjar fyrir sunnan Háfslæk. |
| 131 |
Síðan fór Þorsteinn heim til Borgar, en konur þær, er til stöðuls fóru, fundu Grana, þar er hann lá; eftir það fóru þær heim til húss og sögðu Steinari þessi tíðindi. Steinar leiddi hann uppi í holtunum, síðan fékk Steinar til annan þræl að fylgja nautunum, og er sá eigi nefndur. |
| 132 |
Steinar sá þá þræl, er Þrándur hét; hann var allra manna mestur og sterkastur. Steinar falaði þræl þann og bauð til verð mikið, en sá, er átti þrælinn, mat hann fyrir þrjár merkur silfurs og mat hann hálfu dýrra en meðalþræl, og var það kaup þeirra. Hann hafði Þránd með sér heim. |
| 133 |
Þú skalt sitja að nautum mínum; þykir mér það miklu skipta, að þeim sé vel til haga haldið; vil eg, að þú hafir þar engis manns hóf við nema þitt, hvar hagi er bestur á mýrum; má eg eigi á manni sjá, ef þú hefir eigi til þess hug eða afl að halda til fulls við einn hvern húskarl Þorsteins. |
| 134 |
Og er Þorsteinn varð þess var, þá sendi hann húskarl sinn til fundar við Þránd og bað segja honum landamerki með þeim Steinari; og er húskarl hitti Þránd, þá sagði hann honum erindi sín og bað hann halda nautunum annan veg, sagði, að það var land Þorsteins Egilssonar, er nautin voru þá í komin. |
| 135 |
En þann dag komu seint heim naut Steinars, og er þrotin von þótti þess, þá tók Steinar hest sinn og lagði á söðul; hann hafði alvæpni sitt. Hann reið suður til Borgar, og er hann kom þar, hitti hann menn að máli; hann spurði, hvar Þorsteinn væri; honum var sagt, að hann sat inni. |
| 136 |
Þann dag gengu menn í þingbrekku, og mæltu menn málum sínum, en um kveldið skyldu dómar út fara til sóknar; var Þorsteinn þar með flokk sinn; hann réð þar þingsköpum mest, því að svo hafði verið, meðan Egill fór með goðorð og mannaforráð. Þeir höfðu hvorirtveggju alvæpni. |
| 137 |
Menn sáu af þinginu, að flokkur manna reið neðan með Gljúfurá, og blikuðu þar skildir við; og er þeir riðu á þingið, þá reið þar maður fyrir í blárri kápu, hafði hjálm á höfði gullroðinn, en skjöld á hlið gullbúinn, í hendi krókaspjót, var þar gullrekinn falurinn; hann var sverði gyrður. |
| 138 |
Egill reið með flokkinn til búðar þeirrar, er Þorsteinn hafði tjalda látið og áður var auð; stigu þeir af hestum sínum. Og er Þorsteinn kenndi ferð föður síns, þá gekk hann í móti honum með allan flokk sinn og fagnaði honum vel; létu þeir Egill bera inn fargervi sína í búð, en reka hesta í haga. |
| 139 |
Þorsteinn mælti, að sveinninn Grímur skyldi fara í skóginn og verða eigi við staddur fundinn. Og þegar er þeir Steinar koma að hólnum, þá sækja þeir að þeim Þorsteini, og varð þar bardagi; þeir Steinar voru sex saman vaxnir menn, en hinn sjöundi sonur Steinars tíu vetra gamall. |
| 140 |
Lambi bjó á Lambastöðum og sá, hvað Steinar hafðist að; hann gekk heiman og ofan á bakkann, og er hann kom að Steinari, þá greip hann aftan undir hendur honum. Steinar vildi slíta hann af sér. Lambi hélt fast, og fara þeir nú af melunum á sléttuna, en þá ríða þeir Þorsteinn hið neðra götuna. |
| 141 |
Er hann höndum tekinn ok drepinn, en þeir flýja, sem því við koma. En allr borgarmúgrinn varð at sverja trúnaðareiða Fróða konungi, elligar lét hann pína þá ýmisligum píningum. Reginn, fóstri Helga ok Hróars, kom þeim undan ok út í ey til Vífils karls; hörmuðu þeir mjök skaðann. |
| 142 |
Vífill segir: "Hér er við ramman reip at draga," en kvað skylda mikil til at hjálpa sveinunum. Svá tók hann við þeim ok lét í eitt jarðhús, ok váru þar optast á nætr, en á daginn viðruðu þeir út um skógarrunna karls, því at eyin var hálf skógi vaxin, ok skiljast þeir svá við Regin. |
| 143 |
Setr hann nú geislung fyrir þá á allar síður, nærri ok fjarri, norðr ok suðr, austr ok vestr, heitr þeim stórgjöfum, sem sér kann nokkut segja til þeira, en þeim, sem þeim leyna, ýmisligum píningum, ef þat verðr uppvíst, ok þykkist engi kunna at segja konungi til þeira. |
| 144 |
Nú fór þetta eptir því, sem karl gat til, at sendimenn Fróða konungs kómu á eyna ok leita þeira hvarvetna, sem þeim kemr í hug, ok finna hvergi sveinana. Þeim sýnist karl vera heldr skuggaligr, fara þó í burt við svá búit ok segja konungi, at þeir kunni þá ekki at finna. |
| 145 |
Karl mælti við sveinana: "Ekki er ykkr til setu búit, haldið til skógar sem skjótast." Sveinarnir gerðu svá. Eptir þat þustu konungsmenn at ok báðust rannsóknar, ok lætr karl allt opit fyrir þeim standa, ok finna þá hvergi um eyna, hvar sem þeir leita, ok fara svá aptr við svá búit ok segja konungi. |
| 146 |
Hlaupið þá til jarðarhúss ykkar ok hafið þat at marki, at þá mun ekki friðr kominn í eyna, ok forðið þit ykkr þar, því at Fróði, frændi ykkar, er nú sjálfr í leitinni, en hann leitar eptir lífi ykkar með alls kyns vígvélum ok brögðum, ok sé ek nú ekki, hvárt ek mun geta haldit ykkr. |
| 147 |
Ekki grunar jarl þá, enda gera þeir honum engan kunnugleika um hagi sína. Þat segja sumir menn, at þeir muni með geitum vera fæddir, ok dára þá, því at þeir váru jafnan í kuflum ok tóku aldri ofan kuflshöttuna, ok ætluðu þat margir, at þeir mundu hafa geitr. Þeir eru þar upp á þriðja vetr. |
| 148 |
Jarl býst nú til ferðar ok er fjölmennr. Sveinarnir bjóðast til at fara með honum. Jarl kvað þá eigi fara skyldu. Signý, kona jarls, var ok í ferðinni. Hamr fær sér eitt ótamit trippi at ríða, er Helgi var reyndar, hleypir nú eptir liðinu ok horfir aptr til hala ok lætr sér alla vega heimskliga. |
| 149 |
Fróði konungr hefr uppi þat mál, at hann vill láta leita at sonum Hálfdanar konungs, ok segist þeim munu mikinn sóma veita, sem sér kann at segja til þeira. Völva ein var þar komin, sem Heiðr hét. Hana bað Fróði konungr at neyta listar sinnar ok vita, hvat hún kynni at segja til sveinanna. |
| 150 |
En þat heilræði kenndi völvan þeim, at þeir skyldi forða sér, þá hún hljóp utar eptir höllinni. Ok nú biðr konungr menn upp spretta ok leita eptir þeim. Reginn slökkr nú öll ljósin í höllinni, ok heldr nú maðr á manni, því at sumir vildu, at þeir kæmist undan, ok með þetta kómust þeir til skógar. |
| 151 |
Verða þeir honum fegnir ok heilsa honum vel. Hann tekr ekki kveðju þeira, en víkr hesti sínum heim aptr þaðan at höllinni. Þeir undra þetta ok ræða um með sér, hverju þetta muni gegna. Nú snýr Reginn til þeira hestinum í annat sinn ok lætr ófrýnliga, sem þá ok þá muni hann at þeim vinna. |
| 152 |
Er hér nú ærit fjölmenni til þess, ok skulu vit bæði byggja eina rekkju í nótt." Hún sagði: "Of brátt, herra, þykkir mér at þessu farit, en eigi þykkir mér annarr maðr kurteisligri en þú, ef ek skal þat verða upp at taka at þýðast karlmann, enda vænti ek, at þér vilið þat eigi með svívirðingu gera. |
| 153 |
Drottningin neytir nú þessa ok stingr honum svefnþorn. Ok sem allir menn eru í burtu gengnir, þá stendr drottning upp. Hún rakaði þá af honum hárit allt ok neri í tjöru. Síðan tók hún eitt húðfat ok lét þar í koma nokkur klæði. Eptir þat tekr hún konunginn ok reifar hann innan í þessu húðfati. |
| 154 |
Síðan fær hún til menn ok lætr flytja hann til sinna skipa. Hún vekr þá upp menn hans ok segir, at konungr þeira sé til skipa kominn ok vili sigla, því at nú sé kominn góðr byrr. Þeir hlupu upp, hverr sem skjótast mátti, ok váru ölóðir ok vissu ógerla, hvat þeir höfðust at. |
| 155 |
Vilja þeir nú forvitnast, hvat í er, ok bíða svá konungsins, ætla hann muni koma nokkut síðar. En þá þeir hafa leyst, finna þeir þar í konung sinn svívirðiliga leikinn. Hrýtr þá í burtu svefnþorninn, ok vaknar konungr þá eigi við góðan draum ok er nú í illu skapi til drottningar. |
| 156 |
En í annan stað er þat at segja, at Ólöf drottning safnar liði um nóttina, ok skortir ekki fjölmenni, ok sér Helgi konungr sér nú ekki færi á hana at leita. Þeir heyra nú lúðragang ok herblástr á landit upp. Sér konungr, at sá muni vera vænstr at halda í burt sem skjótast. |
| 157 |
Þetta spyrst nú víða um lönd. Þykkir öllum in mestu ódæmi, er hún skyldi hafa spottat slíkan konung. Ok eigi miklu síðar heldr Helgi skipi sínu úr landi, ok í þessari ferð kemr hann skipi sínu við Saxland, þar sem Ólöf drottning á atsetu. Hefir hún þar mikit fjölmenni fyrir. |
| 158 |
Hún var væn at áliti. Ok sem hún var tólf vetra gömul, skyldi hún gæta hjarðar ok aldri annat vitast en hún væri karls dóttir ok kerlingar, því at drottningin hafði svá leynt með þessu farit, at fáir menn vissu, at hún hafði barn átt ok fætt. Svá ferr nú fram, þar til at mærin er þrettán vetra. |
| 159 |
Ólöf drottning varð fláráð við þetta ok eigi heilbrjóstuð, þá er hún vissi. Lét hún sem hún vissi ei, hvat um var, ok gerði þat í hug sér, at þetta mundi Helga konungi vera til harms ok svívirðingar, en til einskis frama né yndis. Helgi konungr gerir nú brullaup til Yrsu ok ann henni mikit. |
| 160 |
Hann gerðist hermaðr svá mikill ok frægr, at hans er víða getit í fornum sögum, at hann hafi mestr kappi verit at fornu ok nýju. Hann spurðist eptir, hvar fjörðr sá væri, sem Hrókr hafði slengt hringnum utan borðs; margir höfðu eptir honum leitat með alls konar vígvélum ok náðu honum eigi. |
| 161 |
Nú mælti hann: "Slæliga er nú eptir sótt," ok fór svá niðr í þriðja sinn ok kom þá upp með hringinn. Af þessu varð hann ágætliga frægr ok frægri en hans faðir, Hróarr konungr, sitr nú í ríki sínu um vetrum, en í víkingu á sumrin ok gerðist frægr maðr ok meiri en hans faðir. |
| 162 |
Svá bítr þetta á Helga konung, at hann lagðist í rekkju ok var allókátr. Ekki þótti þá annarr kostr betri en þat, sem Yrsa var, en þó gerðust konungar seint til at biðja hennar, ok bar þat mest til, at aldri þótti örvænt, at Helgi kæmi eptir henni ok léti sér misþokknast, ef hún væri gift öðrum. |
| 163 |
En um morgininn tekr hún til orða: "Með lostum hefir þú nú til mín gert, en þat skaltu vita, at vit munum barn eiga. Ger nú sem ek mæli, konungr, vitjaðu barns okkar annan vetr í þetta mund at naustum þínum, eða muntu gjalda, ef þú gerir eigi svá." Eptir þetta fór hún í burt. |
| 164 |
Helgi konungr er nú nokkut kátari en áðr. Líða nú stundir fram, ok gefr hann at þessu engan gaum. Ok á þriggja vetra fresti verðr þat til tíðenda, at þar ríða þrír menn at því sama húsi, sem konungr sefr í. Þat var um miðnætti. Þeir fóru með meybarn ok settu þat þar niðr hjá húsinu. |
| 165 |
Aldri varð konungr varr við þessa konu síðan. Skuld vex þar upp ok er brátt grimmúðug í skaplyndi. Þat er sagt eitthvert sinn, at Helgi konungr býr ferð sína ór landi ok ætlar svá at hyggja af harmi sínum. Hrólfr, sonr hans, er eptir. Hann herjar nú víða ok vann mörg stórvirki. |
| 166 |
Ferr Helgi konungr í burt við þetta, ok fylgir Aðils konungr ok drottningin honum á götu, ok skiljast þau nú drottningin ok konungarnir heldr líkliga. Ok eigi miklu síðar en Aðils konungr hafði aptr horfit, urðu þeir Helgi konungr varir við ófrið, ok brestr þegar bardagi. |
| 167 |
Hann mælti þá við son sinn: "Vertu óágjarn við aðra, láttu eigi stórliga, því at þat er illt til orðs, en ver hendr þínar, ef á þik er leitat, því at þat er mikilmannligt at dramba lítit yfir sér, en gera mikil afdrif, ef hann kemr í nokkura raun." Hann fær honum öll herklæði vönduð ok góðan hest. |
| 168 |
Svipdagr ríðr nú í burt, ok at kveldi kemr hann at borg Aðils konungs. Hann sér, at leikar eru úti fyrir höllinni, ok sitr Aðils konungr á miklum gullstóli ok berserkir hans hjá honum. Ok sem Svipdagr kemr at skíðgarði, var borgarhliðum læst, því at þat var þá siðr at biðja leyfis inn at ríða. |
| 169 |
Þá mælti Aðils konungr: "Mikinn skaða hefir þú mér gert, ok þess skaltu nú gjalda," ok bað menn upp standa ok drepa hann. Í annan stað fær drottning sér lið ok vill veita honum ok kvað konung mega þat sjá, at miklu meira ágæti væri at honum einum en öllum þeim berserkjum. |
| 170 |
Fara þeir nú í burt með skömm ok svívirðing. Aðils konungr hafði þó eggjat þá raunar í fyrstunni at ganga at honum ok drepa hann, þá þeir sæi Svipdag einn ganga ór höllinni, ok hefna sín svá, at drottning yrði ekki vör við. Svipdagr hafði þó drepit einn, þá konungr kom til at skilja þá. |
| 171 |
Aðils konungr biðr nú Svipdag at rísa í móti berserkjum ok kallar þat vera hans skyldu ok kveðst skyldu fá honum svá mikit lið sem hann þyrfti. Ekki er honum um þat at vera fyrirmaðr hersins, en vill fara með konungi þangat, sem hann vildi. Konungr vildi ekki annat en hann sé fyrirmaðr. |
| 172 |
Þar tekst orrosta ok harðr bardagi, ok hrökk fyrir mjök lið víkinga, ok fá þeir illt af, er þeir kenna hersporanna. Þar var drepinn berserkr einn ok fjöldi liðs, en þat flýði til skipa, sem eptir lifði, ok svá í burt. Svipdagr kemr nú heim til Aðils konungs ok á nú sigri at hrósa. |
| 173 |
Ok enn skorar konungr á Svipdag at ganga í móti þeim ok kveðst mundu fá honum frítt lið. Svipdagr ferr til orrostu ok hefir nú þriðjungs minna lið en berserkir. Aðils konungr hét at koma til móts við hann með hirðina. Svipdagr hafði þá enn skjótara brugðit við en berserkir hugðu. |
| 174 |
Svá fór leikr með þeim, at berserkir falla þar allir fyrir þeim bræðrum. Snýr nú skjótt mannfall í lið víkinga, ok þeir, sem lífit þágu, gengu á hendr þeim bræðrum. Ok eptir þetta fara þeir á fund Aðils konungs ok sögðu honum þessi tíðendi. Konungr þakkar þeim vel þrekvirki þetta. |
| 175 |
Bjálki segir, at þeir siti þar berserkir tólf konungsins, þá þeir kæmi heim. Þeir váru þá í hernaði. Skúr heitir dóttir Hrólfs konungs, en önnur Drífa. Drífa var heima með konunginum ok allra kvenna kurteisust. Drífu var vel til þeira bræðra ok þokkaði allt heldr vel fyrir þeim. |
| 176 |
Landsmenn ok ráðuneyti hans báðu hann kvángast aptr, ok þat verðr, at hann sendir menn suðr í lönd at biðja sér konu. En á móti þeim kómu andviðri mikil ok stórir stormar, ok verða nú at snúa stöfnum ok halda undan veðrinu, ok þar kemr máli, at þá rekr norðr á Finnmörk ok váru þar um vetrinn. |
| 177 |
Þar sátu inni tvær konur, vænar at áliti. Þær fögnuðu þeim vel ok spurðu, hvaðan þeir væri at komnir. Þeir sögðu allt um ferðir sínar ok hvat at erendum var. Þeir spurðu, hvaða konum þær væri eða fyrir hverja sök þær væri komnar þar einmana ok svá langt frá öðrum mönnum, svá fríðar konur ok vænar. |
| 178 |
Hún var á ungum aldri ok væn at áliti. Björn konungsson ok Bera karlsdóttir léku barnleikum saman, ok fellst vel á með þeim. Karl var auðugr at fé ok hafði lengi legit í hernaði á unga aldri ok var inn mesti kappi. Þau Bera og Björn unnu hvárt öðru mikit, ok hittust þau jafnan. |
| 179 |
Þroskast Björn konungsson mikit, ok gerist hann bæði mikill ok sterkr. Hann var vel mannaðr um allar íþróttir. Hringr konungr var löngum ór landi ok í hernaði, en Hvít var heima ok stjórnaði landi. Ekki var hún vinsæl af alþýðu, en við Björn lét hún allblítt, en hann þekktist þat lítt. |
| 180 |
Ok eitt sinn, er konungr fór heiman, ræddi drottning við Hring konung, at Björn, sonr hans, skyldi heima vera með henni til landstjórnar. Konungi þótti það ráðligt. Gerðist drottning nú ríklunduð ok drambsöm. Konungr sagði syni sínum, Birni, at hann skuli vera heima ok gæta lands með drottningu. |
| 181 |
Ferr konungr nú ór landi með miklu fjölmenni. Björn gengr nú heim eptir viðtal þeira föður hans, ok þótti mjök sinn veg hvárum þeira. Hann gekk til rúms síns ok var heldr fákátr ok var rauðr sem blóð. Drottning gengr til tals við hann ok vill gleðja hann ok mælti til vináttu við Björn. |
| 182 |
Ok er menn sakna Björns, þá er hans farit at leita, ok finnst hann hvergi, sem líkligt er. Frá því er nú at segja, at fé konungs er drepit niðr at handamáli, ok einn grábjörn leggst á þat, bæði mikill ok grimmligr. Eitt kveld berr þat til, at karlsdóttir sér þenna inn grimma björn. |
| 183 |
Einn mun þér þó verstr þykkja. Ok ef þú mátt eigi annast þá heima fyrir ósköpum þeira ok ófyrirleitni, leiddu þá í burtu, ok farðu hingat til hellisins með þá. Hér muntu sjá kistu með þremr gólfum. Þat munu segja rúnir þær, sem þar eru hjá, hvat hverr þeira skal eignast. |
| 184 |
Konungsmenn höfðu þá flegit björninn mjök. Bera gekk þá at ok tók í burt hringinn ok varðveitti, en eigi sáu menn, hvat hún tók, enda var þar ekki eptir leitat. Konungr spyrr, hver hún væri, því at hann kenndi hana eigi. Hún sagði til sín sem henni sýndist ok annat en var. |
| 185 |
Síðan fór Bera í burt ok heim til föður síns. Hún hefir óhæga höfn meðferðar. Hún sagði nú föður sínum alla málavöxtu um sitt ráð, hvernig háttat er. Ok litlu síðar tók hún sótt ok fæddi sveinbarn, þó nokkut með undarligum hætti. Þat var maðr upp, en elgr niðr frá nafla. |
| 186 |
Hann var maðr fríðastr sýnum fyrir annat. Inn þriði sveinn kom til, ok var sá allra vænstr. Sá er kallaðr Böðvarr, ok var honum ekki neitt til lýta. Böðvari ann hún mest. Þeir renna nú upp sem gras. Ok þá þeir eru at leikum með öðrum mönnum, eru þeir grimmir ok óvægir um allt. |
| 187 |
Hann leit á skálmina um hríð ok mælti síðan: "Ójafngjarn hefir sá verit, er þessum gripum hefir átt at skipta," leggr nú skálminni tveim höndum í bergit ok vill brjóta hana sundr, en skálmin hljóp inn í bergit, svá at skellist við heptit, en þó brotnaði hún ekki at heldr. |
| 188 |
Litlu síðar beiðist Þórir hundsfótr at fara í burt, en móðir hans vísar honum til hellisins ok svá til þess fjár, sem honum var ætlat, ok segir honum til vápnanna ok bað hann taka öxina, ok kvað hún svá föður hans hafa fyrir mælt. Síðan fór Þórir í burt ok bað móður sína vel lifa. |
| 189 |
Konungr fór á eptir ok móðir hans. En er Böðvarr kom í skemmuna, snýr hann at Hvít drottningu ok setr belg skorpinn á höfuð henni ok dregr at hálsinum fyrir neðan. Setti hann henni síðan vangahögg ok barði hana til heljar með ýmisligum píningum ok dró hana svá um öll stræti. |
| 190 |
Verðr sverðit laust, þá hann tekr til hjaltanna. Þat fylgdi því sverði, at aldri mátti því bregða, utan þat væri mannsbani. Þat skyldi eigi undir höfuð leggja ok eigi á hjalt reisa. Eggjar skyldi þrisvar sinnum á allri ævi sinni brýna, ok eigi mátti bregða annat skeið, svá var þat torsótt. |
| 191 |
Hann gerði umgerð at sverðinu af björk. Ekki verðr tíðenda í ferð hans, fyrr en hann kemr aptan dags at skála miklum. Þar réð fyrir Elg-Fróði. Böðvarr leiðir inn hest sinn ok þykkist eiga at heimilu þat allt, er hann þykkist þurfa. Fróði kemr heim um kveldit ok rennir illa augum á hann. |
| 192 |
Elg-Fróði stendr upp ok bregðr skálminni ok skellir síðan upp at heptinu, ok ferr svá tvisvar sinnum. Böðvarr bregðr sér ekki við. Í þriðja sinn bregðr hann skálminni ok stefnir nú at honum, ok hyggr hann, at sá maðr kunni ekki at hræðast, er kominn var; ætlar nú hann skuli undir sér taka. |
| 193 |
Þetta þótti henni undarligt, því at hún hugði þat sannliga bónda sinn, en Böðvarr sagði henni allt, hvernig háttat er. Hún lét þá ekki á sér finna. Ok svá breyttu þau hverja nótt ok skröfuðust svá við, fram til þess Þórir kom heim, ok verða menn þá at þekkja, hverr maðrinn er. |
| 194 |
Verðr þá fagnaðarfundr með þeim bræðrum. Segir Þórir, at engum mundi hann svá öðrum trúa at byggja næri drottningu sinni. Þórir bauð honum þar at vera ok hafa til helminga við hann allt lausafé. Böðvarr kveðst eigi vilja þat. Þórir bauð honum þá at fara með sem hann vildi eða fá honum lið. |
| 195 |
Böðvarr stígr af baki ok leitast fyrir, ok skilr hann, at þar muni vera hús nokkut, ok finnr hann, at þar eru dyrr á. Hann lýstr á hurðina. Þar gengr maðr út. Böðvarr beiðist þar vistar um nóttina. Húsbóndinn sagðist ekki vísa honum burt á náttarþeli, en hann væri ókunnugr. |
| 196 |
En þau laun vilda ek af þér hafa fyrir minn beinleika, at þú kastaðir til hans minna beini heldr en meira, ef hann er ekki dauðr út af." Böðvarr segir: "Ek skal gera eptir því, sem þú beiðir, ok ekki þykkir mér þat svá garpligt at berja menn beinum eða hata börn eða smámenni. |
| 197 |
Sló þá miklum ótta yfir hirðmennina. Kemr nú þessi fregn fyrir Hrólf konung ok kappa hans upp í kastalann, at maðr mikilúðligr sé kominn til hallarinnar ok hafi drepit einn hirðmann hans, ok vildu þeir láta drepa manninn. Hrólfr konungr spurðist eptir, hvárt hirðmaðrinn hefði verit saklauss drepinn. |
| 198 |
Þeir ganga í burt frá höllinni, ok verðr Böðvarr at bera hann, svá er hann hræddr. Nú sjá þeir dýrit. Ok því næst æpir Höttr slíkt sem hann má ok kvað dýrit mundu gleypa hann. Böðvarr bað bikkjuna hans þegja ok kastar honum niðr í mosann, ok þar liggr hann ok eigi með öllu óhræddr. |
| 199 |
Eigi þorir hann heim at fara heldr. Nú gengr Böðvarr móti dýrinu. Þat hæfir honum, at sverðit er fast í umgerðinni, ok nú fær hann brugðit umgerðinni, svá at sverðit gengr ór slíðrunum, ok leggr þegar undir bægi dýrsins ok svá fast, at stóð í hjartanu, ok datt þá dýrit til jarðar dautt niðr. |
| 200 |
Konungr bað menn forvitnast, hvárt engi sæi líkendi til, at þat hefði heim komit. Varðmenn gerðu svá ok kómu skjótt aptr ok sögðu konungi, at dýrit færi þar ok heldr geyst at borginni. Konungr bað hirðmenn vera hrausta ok duga nú hvern eptir því, sem hann hefði hug til, ok ráða af óvætt þenna. |
| 201 |
Ok svá kemr nú annarr jólaaptann, at eittsinn, at Hrólfr konungr sat undir borðum, at spruttu upp dyrr hallarinnar, ok gengu þar inn tólf berserkir, allir gráir af járnum, svá sem á eina ísmöl sæi. Böðvarr spyrr Hjalta í hljóði, hvárt hann þorir at reyna við einhvern þeira. |
| 202 |
Böðvarr segir at hann teldist ekki jafnsnjallr, heldr snjallari, hvat sem þeir reyndu, ok þyrfti hann ekki at jaga sik sem aðra gyltu, sá fúll merarsonr, ok stökkr fram á berserkinn ok undir hann, þar hann var í öllum herklæðunum, ok rekr hann niðr bölvat fall, svá at honum lá við beinbrot. |
| 203 |
Hleypr hann úr hásætinu ok at Böðvari ok biðr at láta allt vera kyrrt ok í góðan máta, en Böðvarr segir hann skuli lífit missa, nema hann telist sér minni maðr. Hrólfr konungr sagði þat væri auðgert, ok lét hann berserkinn svá upp standa, ok svá gerði Hjalti eptir konungs skipan. |
| 204 |
Því mátti hann hugprúðr heita, at hann gekk hvern dag með hirðmönnum konungs, sem hann léku svá út sem fyrr var frá sagt, ok gerði þeim ekkert grand, en var nú orðinn miklu meiri maðr en þeir, en konungi þótti várkunn, þótt hann hefði gert þeim nokkura minning eða drepit einhvern þeira. |
| 205 |
Þeir ríða fyrst seint ok ríkmannliga, en þá er þeir áttu skammt til hallarinnar, þá létu þeir hestana kenna spora ok hleyptu þeim at höllinni, svá at allt stökk undan þeim, sem fyrir þeim varð. Aðils konungr lætr fagna þeim vel með allri blíðu ok bauð at láta taka hesta þeira. |
| 206 |
Var þá ekki við sveina at metast, því at horfnir váru þeir, sem þeim buðu til hallarinnar. Þeir höfðu hauka sína sér á öxlum, ok þótti þat mikil prýði í þær mundir. En Hrólfr konungr átti þann hauk, er Hábrók hét. Svipdagr gengr nú undan ok gætir vandliga at öllum hlutum. |
| 207 |
Kómust þeir yfir svá marga ófæru, sem fyrir þá var sett, at eigi er hægt at greina, ok var þess erfiðara, sem innar dró í höllina. Ok nú komast þeir svá langt í höllina, allt þangat til þeir sjá, hvar Aðils konungr rembist í hásætinu, ok þykkir hvárumtveggja mikils um vert, at hvárir sjá aðra. |
| 208 |
Eldrinn tundraði skjótt, því at þar var ekki til sparat biki ok þurrum skíðum. Aðils konungr skipar öðrum megin eldsins sér sjálfum ok hirðmönnum sínum, en Hrólfi konungi ok köppum hans öðrum megin, ok sitja á langstólum hvárirtveggju ok talast við alllíkliga sín á millum. |
| 209 |
Blótar hann einum gölt, ok skil ek ekki, at slíkr óvinr megi verða, ok veri þér varir um yðr, því at hann leggr þar allt kapp á at fyrirkoma ykkr með einhverju móti." "Meiri ván þykkir mér," segir Böðvarr, "at hann muni muna oss þat, hvernig hann stökk ór höllinni fyrir oss í kveld. |
| 210 |
Því næst kemr þar inn tröll í galtar líki, ok lætr aumliga í því illa trölli. Böðvarr sigar hundinum á göltinn, ok lætr hann sér ekki bilt verða ok réðst í móti geltinum. Þar verðr nú atgangr harðfengr. Böðvarr veitir hundinum lið ok höggr til galta, en aldri bítr á hans hrygg. |
| 211 |
Sé ek nú ekki annat ráð vænna en ganga svá fast á, at undan gangi þilin, ok brjótumst vér svá burt ór húsinu, ef þat má leikast," – en þat var þó ekki barnaspil, húsit var rammbyggiliga smíðat, – "ok hafi svá hverr mann fyrir sér, er vér komum út, ok munu þeir þá enn skjótt blotna. |
| 212 |
Er þá alþakit stræti borgarinnar af brynjuðu fólki. Tekst þar þá inn harðasti bardagi með þeim, ok gengr Hrólfr konungr ok kappar hans grimmliga fram. Verðr mjök rýrt fyrir þeim liðit. Mæta þeir aldri neinum svá stoltum né dramblátum, at ekki verði at krjúpa fyrir þeira stórum höggum. |
| 213 |
Þetta fé var svá mikit allt saman, at varla kunni einn at virða. Vöggr var þar viðsaddr ok þiggr mikit gull at Hrólfi konungi fyrir sína dyggðuga þjónustu. Drottning lætr leiða fram hesta tólf, alla rauða at lit nema einn, sá var hvítr sem snjór, þeim skyldi Hrólfr konungr ríða. |
| 214 |
Varð nú eigi af nætrgreiðanum, ok vilja þeir nú ríða veg sinn, þó at nótt sé myrk. Hrani er óhýrligr undir brún at líta ok þykkist nú lítils virtr, er þeir þágu eigi gjafir af honum, letr hann nú eigi, at þeir ríði sem þeim líkar. Riðu þeir nú á burt við svá búit, ok varð ekki af kveðjum. |
| 215 |
Hverr þeira hafði frillu til skemmtunar sér. Ok nú er frá því at segja, at albúit er liðit Hjörvarðs konungs ok Skuldar, at þau fara til Hleiðargarðs með þenna ótöluliga lýð ok kómu þar at jólum. Hrólfr konungr hefir látit hafa mikinn viðrbúnað í móti jólunum, ok drukku menn hans fast jólakveldit. |
| 216 |
Eigi gaf Hrólfr konungr gaum at þessu. Hugsar hann nú meira á stórlæti sitt ok rausn ok hugprýði ok alla þá hreysti, sem honum bjó í brjósti, at veita þeim öllum, sem þar váru til komnir, ok hans vegr færi sem víðast, ok allt hafði hann þat til, sem einn veraldligan konungs heiðr mátti prýða. |
| 217 |
Hann þrífr síðan vápn sín, því at hann sér, at alþakit er í kringum borgina af brynjuðu fólki ok merki eru upp sett. Skilr hann nú, at ekki þurfi at dyljast við lengr, at ófriðr sé fyrir höndum. Hann leitar til hallarinnar ok þangat, sem Hrólfr konungr sat ok kapparnir. |
| 218 |
Hann drepr fleiri menn með sínum hrammi en fimm aðrir kappar konungs. Hrjóta af honum högg ok skotvápn. En hann brýtr undir sik bæði menn ok hesta af liði Hjörvarðs konungs, ok allt þat, sem í nánd er, mylr hann með sínum tönnum, svá at illr kurr kemr í lið Hjörvarðs konungs. |
| 219 |
Er þá björninn horfinn burt úr liðinu, ok tekr nú bardaginn at þyngjast fyrir. Hafði Skuld drottning engum brögðum við komit, á meðan björninn var í liði Hrólfs konungs, þar sem hún sat í sínu svarta tjaldi á seiðhjalli sínum. Skiptir nú svá um sem dimm nótt komi eptir bjartan dag. |
| 220 |
Böðvarr bjarki ruddist nú um fast ok hjó á tvær hendr ok hugsaði nú ekki annat en vinna sem mest, áðr hann felli, ok fellr nú hverr um þveran annan fyrir honum, ok blóðugar hefir hann báðar sínar axlir ok hlóð valköstum á alla vega í kringum sik. Lét hann líkt sem hann væri óðr. |
| 221 |
Heldu þeir öllum her til Danmerkr á óvart Skuld drottningu. Gátu þeir nát hana höndum, svá at hún kom engum gerningum við, ok allt hennar illþýði drápu þeir, en kvöldu hana ýmisligum píningum ok kómu svá ríkjunum aptr undir dætr Hrólfs konungs, ok helt svá hverr heim til sinna heimkynna. |
| 222 |
En fréttin sagði honum svá, at hann mundi lifa ekki meir en einn mannsaldr, en þat mundi vera þrjú hundruð vetra, ok at engi mundi vera ótiginn maðr í hans ætt ok engi kona. Hann var hermaðr mikill ok herjaði víða um Austrveg. Þar drap hann þann konung, er Sigtryggr hét, í einvígi. |
| 223 |
Einskis urðu þeir vísir um hana at heldr. Þrim vetrum síðar strengdu þeir bræðr heit, at þeir skyldu hennar leita ok skipta svá leitinni, at Nórr skyldi leita um löndin, en Górr skyldi leita um útsker ok eyjar, ok fór hann á skipum. Hvárrtveggi þeira bræðra var fjölmennr. |
| 224 |
En Nórr fór þaðan vestr á Kjölu ok var lengi úti ok svá, at þeir vissu ekki til manna, ok skutu dýr ok fugla til matar sér, fóru þar til, er vötn hnigu til vestrættar af fjöllum. Þá fara þeir með vötnunum ok kómu at sjá. Þar var fyrir þeim fjörðr mikill, sem hafsbotn væri. |
| 225 |
Þar var safnaðr fyrir þeim, ok réðu þeir þegar til bardaga við Nór, ok fór þeira skipti eftir vana, allt fólk fell þar eða flýði, en Nórr ok hans menn gengu yfir sem lok yfir akra. Fór Nórr um allan fjörðinn ok lagði undir sik ok gerðist konungr yfir þeim heruðum, er þar lágu innan fjarðar. |
| 226 |
Sá fjörðr er nú kallaðr Þrándheimr. Suma menn sína lætr hann fara it fremra um Mærina. Hann lagði undir sik, hvar sem hann fór, ok þá er hann kemr suðr yfir fjallit þat, er var fyrir sunnan dalsbotninn, sótti hann suðr eftir dölunum, þar til er hann kom at vatni miklu, er þeir kölluðu Mjörs. |
| 227 |
Þaðan sneri Nórr aptr norðr til ríkis þess, er hann hafði undir sik lagt. Þat kallaði hann Norveg. Réð hann því ríki, meðan hann lifði, en synir hans eftir hann, ok skipta þeir landi með sér, ok tóku svá ríki at smækkast sem konungar tóku fjölgast ok greindust svá í fylki. |
| 228 |
Guðmundr hét konúngr í Jötunheimum; hann var blótmaðr mikill; bær hans hét á Grund, en héraðit á Glasisvöllum; hann var vitr ok ríkr; hann ok menn hans lifðu marga mannsaldra, ok því trúa menn, at í hans ríki sé Ódáins-akr, en hverr, er þar kemr, hverfr af sótt ok elli, ok má eigi deyja. |
| 229 |
Nú er þat til at taka, at dóttir Bjarmars jarls fæddi meybarn, ok þótti flestum ráð, at út væri borit, ok sögðu, at eigi mundi konu skap hafa, ef föður-frændum yrði líkt; jarl lét ausa vatni ok uppfæða, ok kallaði Hervöru, ok sagði, at eigi var þá aldauða ætt Arngríms suna, ef hún lifði. |
| 230 |
Hún kemr at jarli einn dag, ok mælti: Brott vil ek héðan, þvíat ekki fæ ek hér yndi. Litlu síðarr hvarf hún einsaman með karlmanns búnaði ok vápnum, ok fór til víkinga, ok var með þeim um stund, ok nefndist Hjörvarðr; ok litlu síðarr dó höfðingi víkinga, ok tók þá Hervarðr forræði liðsins. |
| 231 |
Nú með því, at þeir bræðr voru tveir saman, en Tyrfingr varð manns bani hvern tíma, er honum var brugðit, þá hjó hann bróður sinn banahögg; þetta var sagt Höfundi. Heiðrekr varð þegar brottu í skógi. Höfundr lét gera erfi eptir sun sinn, ok var Angantýr hverjum manni harmdauði. |
| 232 |
Fór hann leið sína; ok er hann hafði eigi lengi farit, þá mætti hann mönnum; þeir fóru með bundinn mann; Heiðrekr spurði, hvat þessi maðr hefði gert; þeir sögðu hann svikit hafa lánardrottinn sinn; hann spurði; Vili þér fé fyrir hann. Þeir játtuðu því; hann leysti hann fyri hálfa mörk gulls. |
| 233 |
Eitt sumar er Heiðrekr var í hernaði, kom hann í Húnaland, ok herjaði þar; Humli, mágr hans, flýði undan; tók Heiðrekr þar herfáng mikit, ok dóttur hans, er Sifka hét, ok fór hann síðan aptr í ríki sitt, ok var þeirra sun Hlöðr, sem fyrr var ritat; ok litlu síðarr sendi hann hana heim. |
| 234 |
Hann tók enn af Finnlandi at herfángi konu þá, er enn hét Sifka; hún var allra þeirra kvenne fríðust, er menn höfðu sét. Eitt sumar sendi hann menn austr í Hólmgarða, at bjóða Rollaugi konúngi barnfóstr, er þá var ríkastr konúngr, þvíat Heiðrekr konúngr vildi öll ráð föður síns á bak brjóta. |
| 235 |
Leitat var hans, ok fannst hann eigi. Heiðrekr var mjök ókátr, ok gekk snemma at sofa; en er Sifka kom þar, spurði hún, hví hann var ókátr. Hann svarar: Vant er um þat at tala, þvíat þar liggr við líf mitt, ef upp kemr. Hún kveðst leyna mundu, ok ger fyrir ást okkra, ok seg mér. |
| 236 |
Tóku Gotar þar konúng sinn ok leystu. Síðan fór Heiðrekr til skipa, ok hafði með sér konúngs sun, þvíat hann lét hann vera hjá þeim mönnum, er í skóginum leyndust. Rollaugr konúngr samnar nú her, ok varð mjök fjölmennr, en Heiðrekr herjaði í hans ríki, hvar sem hann fór. |
| 237 |
Síðan blótaði hann Óðin, ok bað hann fulltings, ok hét honum stórum gjöfum. Eitt kveld kom gestr til Gests blinda; hann nefndist Gestum-blindi. Þeir voru svá líkir, at hvárgan kendi fyrir annann. Þeir skiptu klæðum, ok fór bóndi at hirða sik, en allir hugðu þar vera bónda, er gestrinn var. |
| 238 |
Sigrar þú mik, þá skaltu eiga dóttur mína, ok á þér eigi þessa at varna, en úlíkr ertu til mikillar speki, en aldri varð þat enn, at ek sá eigi gátur þær, er fyrir mik voru uppbornar. Var síðan stóll settr undir Gestum-blinda, ok hugðu menn gott til at heyra þar vitrlig orð. |
| 239 |
Hann hét Breði. Hann er fróðr við þat, er hann skyldi at hafast. Hann hafði íþróttir ok atgervi jafnframt hinum, er meira þóttu verðir, eða umfram nokkura. Þat er at segja eitthvert sinn, at Sigi ferr á dýraveiði, ok með honum þrællinn, ok veiða dýr um daginn allt til aptans. |
| 240 |
Gerist hann nú meiri fyrir sér en faðir hans. Rerir fekk sér nú herfang mikit ok konu þá, er honum þótti við sitt hæfi, ok eru þau mjök lengi ásamt, ok eigu þau engan erfingja ok ekki barn. Þat hugnar þeim báðum illa, ok biðja þau goðin með miklum áhuga, at þau gæti sér barn. |
| 241 |
Hann verðr eigi örþrifráða ok tekr óskmey sína, dóttur Hrímnis jötuns, ok fær í hönd henni eitt epli ok biðr hana færa konungi. Hún tók við eplinu ok brá á sik krákuham ok flýgr til þess, er hún kemr þar, sem konungrinn er ok sat á haugi. Hún lét falla eplit í kné konunginum. |
| 242 |
Hann tók þat epli ok þóttist vita, hverju gegna mundi; gengr nú heim af hauginum ok til sinna manna ok kom á fund drottningar, ok etr þat epli sumt. Þat er nú at segja, at drottning finnr þat brátt, at hún mundi vera með barni, ok ferr þessu fram langar stundir, at hún má eigi ala barnit. |
| 243 |
Í þessi ferð var þat til tíðenda, at Rerir tók sótt ok því næst bana ok ætlaði at sækja heim Óðin, ok þótti þat mörgum fýsiligt í þann tíma. Nú ferr inu sama fram um vanheilsu drottningar, at hún fær eigi alit barnit, ok þessu ferr fram sex vetr, at hún hefir þessa sótt. |
| 244 |
Þessum er nú nafn gefit ok er kallaðr Völsungr. Hann var konungr yfir Húnalandi eptir föður sinn. Hann var snemma mikill ok sterkr ok áræðisfullr um þat, er mannraun þótti í ok karlmennska. Hann gerist inn mesti hermaðr ok sigrsæll í orrostum þeim, sem hann átti í herförum. |
| 245 |
Hann fór á fund Völsungs konungs, ok bað hann Signýjar til handa sér. Þessu tali tekr konungr vel ok svá synir hans, en hún sjálf var þessa ófús, biðr þó föður sinn ráða sem öðru því, sem til hennar tæki. En konunginum sýndist þat ráð at gifta hana, ok var hún föstnuð Siggeiri konungi. |
| 246 |
Svá er sagt, at þar váru miklir eldar gervir eptir endilangri höllinni, en nú stendr sjá inn mikli apaldr í miðri höllinni, sem fyrr var nefndr. Nú er þess við getið, at þá er menn sátu við eldana um kveldit, at maðr einn gekk inn í höllina. Sá maðr er mönnum ókunnr at sýn. |
| 247 |
Sigmundr segir: "Þú máttir taka þetta sverð eigi síðr en ek, þar sem þat stóð, ef þér sæmdi at bera, en nú fær þú þat aldri, er þat kom áðr í mína hönd, þótt þú bjóðir við allt þat gull, er þú átt." Siggeirr konungr reiddist við þessi orð ok þótti sér háðuliga svarat vera. |
| 248 |
Um nóttina eptir þá kemr sú in sama ylgr at vanda sínum ok ætlaði at bíta hann til bana sem bræðr hans. En nú dregr hún veðrit af honum, þar sem hunangit var á riðit, ok sleikir andlit hans allt með tungu sér ok réttir síðan tunguna í munn honum. Hann lætr sér verða óbilt ok beit í tunguna ylginni. |
| 249 |
En Siggeirr konungr ætlar, at þeir sé allir dauðir Völsungar. Siggeirr konungr átti tvá sonu við konu sinni, ok er frá því sagt, þá er inn ellri sonr hans er tíu vetra, at Signý sendir hann til móts við Sigmund, at hann skyldi veita honum lið, ef hann vildi nokkut leita við at hefna föður síns. |
| 250 |
Ok er hann vex upp, er hann bæði mikill ok sterkr ok vænn at áliti ok mjök í ætt Völsunga ok er eigi allra tíu vetra, er hún sendir hann í jarðhúsit til Sigmundar. Hún hafði þá raun gert við ina fyrri sonu sína, áðr hún sendi þá til Sigmundar, at hún saumaði at höndum þeim með holdi ok skinni. |
| 251 |
Sigmundi þykkir hann mjök í ætt Völsunga, ok þó hyggr hann, at hann sé sonr Siggeirs konungs, ok hyggr hann hafa illsku föður síns, en kapp Völsunga, ok ætlar hann eigi mjök frændrækinn, því at hann minnir opt Sigmund á sína harma ok eggjar mjök at drepa Siggeir konung. |
| 252 |
Nú er þat eitthvert sinn, at þeir fara enn á skóginn at afla sér fjár, en þeir finna eitt hús ok tvá menn sofandi í húsinu með digrum gullhringum. Þeir höfðu orðit fyrir ósköpum, því at úlfahamir hengu í húsinu yfir þeim. It tíunda hvert dægr máttu þeir komast ór hömunum. |
| 253 |
Ok er þeir váru skildir, finnr Sigmundr sjau menn ok lætr úlfsröddu. Ok er Sinfjötli heyrir þat, ferr hann til þegar ok drepr alla. Þeir skiljast enn. Ok er Sinfjötli hefir eigi lengi farit um skóginn, finnr hann ellefu menn ok berst við þá, ok ferr svá, at hann drepr þá alla. |
| 254 |
Sigmundr leggr hann nú á bak sér ok berr heim í skálann, ok sat hann yfir honum, en bað tröll taka úlfhamina. Sigmundr sér einn dag, hvar hreysikettir tveir váru, ok bitr annarr í barkann öðrum, ok rann sá til skógar ok hefir eitt blað ok færir yfir sárit, ok sprettr upp hreysiköttrinn heill. |
| 255 |
Eptir þat fara þeir til jarðhúss ok eru þar, til þess er þeir skyldu fara ór úlfhömunum. Þá taka þeir ok brenna í eldi ok báðu engum at meini verða. Ok í þeim ósköpum unnu þeir mörg frægðarverk í ríki Siggeirs konungs. Ok er Sinfjötli er frumvaxti, þá þykkist Sigmundr hafa reynt hann mjök. |
| 256 |
Nú líðr eigi langt, áðr Sigmundr vill leita til föðurhefnda, ef svá vildi takast. Ok nú fara þeir í brott frá jarðhúsinu einnhvern dag ok koma at bæ Siggeirs konungs síð um aptan ok ganga inn í forstofuna, þá er var fyrir höllinni, en þar váru inni ölker, ok leynast þar. |
| 257 |
Drottningin veit nú, hvar þeir eru, ok vill hitta þá. Ok er þau finnast, gera þau þat ráð, at þeir leitaði til föðurhefnda, er náttaði. Þau Signý ok konungr eigu tvau börn ung at aldri. Þau leika sér á gólfinu at gulli ok renna því eptir gólfinu hallarinnar ok hlaupa þar eptir. |
| 258 |
Ok einn gullhringr hrýtr utar í húsit, þar sem þeir Sigmundr eru, en sveinninn hleypr eptir at leita hringsins. Nú sér hann, hvar sitja tveir menn miklir ok grimmligir ok hafa síða hjálma ok hvítar brynjur. Nú hleypr hann í höllina innar fyrir föður sinn ok segir honum, hvat hann hefir sét. |
| 259 |
Ok um síðir verða þeir ofrliði bornir ok verða handteknir ok því næst í bönd reknir ok í fjötra settir, ok sitja þeir þar þá nótt alla. Nú hyggr konungr at fyrir sér, hvern dauða hann skal fá þeim, þann er kenndi lengst. Ok er morginn kom, þá lætr konungr haug mikinn gera af grjóti ok torfi. |
| 260 |
Ok nú eru þeir lausir báðir saman í hauginum ok rista bæði grjót ok járn ok komast svá út ór hauginum. Þeir ganga nú heim til hallarinnar. Eru menn þá í svefni allir. Þeir bera við at höllinni ok leggja eld í viðinn, en þeir vakna við gufuna, er inni eru, ok þat, at höllin logar yfir þeim. |
| 261 |
Ek lét drepa börn okkur, er mér þóttu of sein til föðurhefnda, ok ek fór í skóg til þín í völulíki, ok er Sinfjötli okkarr sonr. Hefir hann af því mikit kapp, at hann er bæði sonarsonr ok dóttursonr Völsungs konungs. Hefi ek þar til unnit alla hluti, at Siggeirr konungr skyldi bana fá. |
| 262 |
Hann var ríkr konungr ok fjölmennr ok réð fyrir löndum. Þar tekst orrosta með þeim, ok gengr Helgi fast fram, ok lýkst með því sjá bardagi, at Helgi fær sigr, en Hundingr konungr fellr ok mikill hluti liðs hans. Nú þykkir Helgi hafa vaxit mikit, er hann hefir fellt svá ríkan konung. |
| 263 |
Nú gerði at þeim storm mikinn ok svá stóran sjó, at því var líkast at heyra, er bylgjur gnúðu á borðunum, sem þá er björgum lysti saman. Helgi bað þá ekki óttast ok eigi svipta seglunum, heldr setja hvert hæra en áðr. Þá var við sjálft, at yfir mundi ganga, áðr þeir kæmi at landi. |
| 264 |
Þeirar konu bað ok bróðir Borghildar, er átti Sigmundr konungr. Þeir þreyta þetta mál með orrostu, ok fellir Sinfjötli þenna konung. Hann herjar nú víða ok á margar orrostur ok hefir ávallt sigr. Gerist hann manna frægstr ok ágætastr ok kemur heim um haustit með mörgum skipum ok miklu fé. |
| 265 |
Sinfjötli drekkr ok fellr þegar niðr. Sigmundr ríss upp ok gekk harmr sinn nær bana ok tók líkit í fang sér ok ferr til skógar ok kom loks at einum firði. Þar sá hann mann á einum báti litlum. Sá maðr spyrr, ef hann vildi þiggja at honum far yfir fjörðinn. Hann játtar því. |
| 266 |
Hann þykkist sjá, at þeir munu eigi hafa eitt erendi, þykkist ok vita, at ófriðar mun af þeim ván, er eigi fær. Nú mælti konungr við dóttur sína: "Þú ert vitr kona, en ek hefi þat mælt, at þú skalt þér mann kjósa. Kjós nú um tvá konunga, ok er þat mitt ráð hér um, sem þitt er". |
| 267 |
Eptir þat fór Sigmundr konungr heim í Húnaland ok Eylimi konungr, mágr hans, við honum ok gætir nú ríkis síns. En Lyngvi konungr ok bræðr hans safna nú her at sér ok fara nú á hendr Sigmundi konungi, því at þeir höfðu jafnan minna hlut ór málum, þótt þetta biti nú fyrir. |
| 268 |
Sigmundr konungr kveðst koma mundu til orrostu. Hann dró saman her, en Hjördísi var ekit til skógar við eina ambátt, ok mikit fé fór með þeim. Hún var þar, meðan þeir börðust. Víkingar hljópu frá skipum við óvígjan her. Sigmundr konungr ok Eylimi settu upp merki sín, ok var þá blásit í lúðra. |
| 269 |
Margt spjót var þar á lopti ok örvar. En svá hlífðu honum hans spádísir, at hann varð ekki sárr, ok engi kunni töl, hversu margr maðr fell fyrir honum. Hann hafði báðar hendr blóðgar til axlar. Ok er orrosta hafði staðit um hríð, þá kom maðr í bardagann með síðan hött ok heklu blá. |
| 270 |
Hann hafði eitt auga ok geir í hendi. Þessi maðr kom á mót Sigmundi konungi ok brá upp geirinum fyrir hann. Ok er Sigmundr konungr hjó fast, kom sverðit í geirinn ok brast í sundr í tvá hluti. Síðan sneri mannfallinu, ok váru Sigmundi konungi horfin heill, ok fell mjök liðit fyrir honum. |
| 271 |
Hann ferr nú yfir landit ok skipar þar sínum mönnum ríkit; þykkist nú hafa drepit alla ætt Völsunga ok ætlar þá eigi munu þurfa at óttast heðan frá. Hjördís gekk í valinn eptir orrostuna um nóttina ok kom at þar, sem Sigmundr konungr lá, ok spyrr, ef hann væri græðandi. |
| 272 |
Ok þær gera svá. Víkingar geta at líta mikit mannfall ok svá, hvar konurnar fóru til skógar, skilja, at stórtíðendum mun gegna, ok hlaupa af skipum. En fyrir þessu liði réð Álfr, sonr Hjálpreks konungs af Danmörk. Hann hafði farit fyrir land fram með her sínum; koma nú í valinn. |
| 273 |
Þar sjá þeir mikit mannfall. Konungrinn biðr nú at leita at konunum, ok svá gerðu þeir. Hann spyrr, hverjar þær væri, en þar skiptir eigi at líkendum til. Ambáttin hefir svör fyrir þeim ok segir fall Sigmundar konungs ok Eylima konungs ok margs annars stórmennis ok svá, hverir gert hafa. |
| 274 |
Ok finna þeir auð mikinn, svá at eigi þóttust menn sét hafa jafnmikit saman koma í einn stað eða fleiri gersimar; bera til skipa Álfs konungs. Hjördís fylgdi honum ok svá ambáttin. Hann ferr nú heim í ríki sitt, en lætr, at þar sé fallnir þeir konungar, er frægstir váru. |
| 275 |
Loki tók einn stein ok laust otrinn til bana. Æsir þóttust mjök heppnir af veiði sinni ok flógu belg af otrinum. Þat kveld kómu þeir til Hreiðmars ok sýndu honum veiðina. Þá tóku vér þá höndum ok sögðum á þá gjald ok fjörlausn, at þeir fylldi belginn af gulli ok hyldi hann utan með rauðu gulli. |
| 276 |
En er hann hafði fram reitt gullit, þá hafði hann eptir einn hring, ok tók Loki hann af honum. Dvergrinn gekk í steininn ok mælti, at hverjum skyldi at bana verða, er þann gullhring ætti ok svá allt gullit. Æsirnir reiddu Hreiðmari féit ok tráðu upp otrbelginn ok settu á fætr. |
| 277 |
Síðan drap Fáfnir föður sinn," segir Reginn, "ok myrði hann, ok náða ek engu af fénu. Hann gerðist svá illr, at hann lagðist út ok unni engum at njóta fjárins nema sér ok varð síðan at inum versta ormi ok liggr nú á því fé. Síðan fór ek til konungs, ok gerðumst ek smiðr hans. |
| 278 |
Gullit er síðan kallat otrsgjöld ok hér dæmi af tekin." Sigurðr svarar: "Mikit hefir þú látit, ok stórillir hafa þínir frændr verit. Ger nú eitt sverð af þínum hagleik, þat er ekki sé jafngott gert ok ek mega vinna stórverk, ef hugr dugir, ef þú vilt, at ek drepa þenna inn mikla dreka. |
| 279 |
Reginn reiddist ok gekk til smiðju með sverðsbrotin ok þykkir Sigurðr framgjarn um smíðina. Reginn gerir nú eitt sverð. Ok er hann bar ór aflinum, sýndist smiðjusveinum sem eldar brynni ór eggjunum; biðr nú Sigurð við taka sverðinu ok kveðst eigi kunna sverð at gera, ef þetta bilar. |
| 280 |
En litlu síðar en sverðit var gert, fór hann á fund Grípis, því at hann var framvíss ok vissi fyrir örlög manna. Sigurðr leitar eptir, hversu ganga mun ævi hans. En hann var þó lengi fyrir ok sagði þó loksins við ákafliga bæn Sigurðar öll forlög hans, eptir því sem eptir gekk síðan. |
| 281 |
Ok er fá dægr váru liðin, þá kom á veðr mikit með stormi, en svá var sjárinn sem í roðru sæi. Eigi bað Sigurðr svipta seglunum, þótt rifnuðu, heldr bað hann hæra setja en áðr. Ok er þeir sigldu fram fyrir bergnös nokkura, þá kallaði maðr upp á skipit ok spyrr, hverr fyrir liðinu eigi at ráða. |
| 282 |
Mátti þar á lopti sjá margt spjót ok örvar margar, öxi hart reidda, skjöldu klofna ok brynjur slitnar, hjálma skýfða, hausa klofna ok margan mann steypast til jarðar. Ok er orrostan hefir svá staðit mjök langa hríð, sækir Sigurðr fram um merkin ok hefir í hendi sverðit Gram. |
| 283 |
Ok er ormrinn skreið til vatns, varð mikill landskjálfti, svá at öll jörð skalf í nánd. Hann fnýsti eitri alla leið fyrir sik fram, ok eigi hræddist Sigurðr né óttast við þann gný. Ok er ormrinn skreið yfir gröfina, þá leggr Sigurðr sverðinu undir bægslit vinstra, svá at við hjöltum nam. |
| 284 |
Atta ek við orms megin, meðan þú látt í einum lyngrunni, ok vissir þú eigi, hvárt er var himinn eða jörð." Reginn svarar: "Þessi ormr mætti lengi liggja í sínu bóli, ef eigi hefðir þú notit sverðs þess, er ek gerða þér minni hendi, ok eigi hefðir þú þetta enn unnit og engi annarra. |
| 285 |
Ok eptir þetta etr hann suman hlut hjartans ormsins, en sumt hirðir hann; hleypr síðan á hest sinn ok reið eptir slóð Fáfnis ok til hans herbergis ok fann, at þat var opit ok af járni hurðirnar allar ok þar með allr dyraumbúningrinn ok af járni allir stokkar í húsinu ok grafit í jörð niðr. |
| 286 |
Sigurðr fann þar stórmikit gull ok sverðit Hrotta, ok þar tók hann ægishjálm ok gullbrynjuna ok marga dýrgripi. Hann fann þar svá mikit gull, at honum þótti ván, at eigi mundi meira bera tveir hestar eða þrír. Þat gull tekr hann allt ok berr í tvær kistur miklar, tekr nú Í tauma hestinum Grana. |
| 287 |
Á fjallinu sá hann fyrir sér ljós mikit, sem eldr brynni, ok ljómaði af til himins. En er kom at, stóð þar fyrir honum skjaldborg ok upp ór merki. Sigurðr gekk í skjaldborgina ok sá, at þar svaf maðr ok lá með öllum hervápnum. Hann tók fyrst hjálminn af höfði honum ok sá, at þat var kona. |
| 288 |
Sé við illum hlutum, bæði við meyjar ást ok manns konu. Þar stendr opt illt af. Verð lítt mishugi við óvitra menn á fjölmennum mótum. Þeir mæla opt verra en þeir viti, ok ertu þegar bleyðimaðr kallaðr, ok ætlar, at þú sér sönnu sagðr. Drep hann annars dags ok gjalt honum svá heiptyrði. |
| 289 |
Berst heldr við óvini þína en þú sér brenndr. Ok sver eigi rangan eið, því at grimm hefnd fylgir griðrofi. Ger rækiliga við dauða menn, sóttdauða eða sædauða eða vápndauða. Búðu vandliga um lík þeira. Ok trú ekki þeim, er þú hefir felldan fyrir föður eða bróður eða annan náfrænda, þótt ungr sé. |
| 290 |
Hár hans var brúnt at lit ok fagrt at líta ok fór í stórlokka. Skeggit var þykkt ok skammt ok með sama lit. Hánefjaðr var hann ok hafði breitt andlit ok stórbeinótt. Augu hans váru svá snör, at fár einn þorði at líta undir hans brún. Herðar hans váru svá miklar sem tveir menn væri á at sjá. |
| 291 |
Ok hans afl er meira en vöxtr. Vel kann hann sverði at beita ok spjóti at skjóta ok skapti at verpa ok skildi at halda, boga at spenna eða hesti at ríða ok margs konar kurteisi nam hann í æsku. Hann var vitr maðr, svá at hann vissi fyrir óorðna hluti. Hann skildi fuglsrödd. |
| 292 |
Var hún því kölluð Brynhildr. Heimir ok Bekkhildr áttu einn son, er Alsviðr hét, manna kurteisastr. Þar léku menn úti. Ok er þeir sjá reið mannsins at bænum, hætta þeir leiknum ok undrast manninn, því at þeir höfðu engan slíkan sét; gengu í mót honum ok fögnuðu honum vel. |
| 293 |
Hann þiggr þat. Honum er ok skipat vegliga at þjóna. Fjórir menn hófu gullit af hestinum, inn fimmti tók við honum. Þar mátti sjá marga góða gripi ok fáséna. Var þat at skemmtan haft at sjá brynjur ok hjálma ok stóra hringa ok undarliga mikil gullstaup ok alls konar hervápn. |
| 294 |
Ok er hann kom heim, fló hans haukr á hávan turn ok settist við einn glugg. Sigurðr fór eptir haukinum. Þá sér hann eina fagra konu ok kennir, at þar er Brynhildr. Honum þykkir um vert allt saman, fegrð hennar ok þat, er hún gerir; kemr í höllina ok vill enga skemmtan við menn eiga. |
| 295 |
Drekkr Sigurðr nú brúðlaup til Guðrúnar. Mátti þar sjá margs konar gleði ok skemmtan, ok var hvern dag veitt öðrum betr. Þeir fóru nú víða um lönd ok vinna mörg frægðarverk, drápu marga konungasonu, ok engir menn gerðu slík afrek sem þeir; fara nú heim með miklu herfangi. |
| 296 |
Segir Gunnarr nú erendin. Heimir kvað hennar kör vera, hvern hún skal eiga; segir þar sal hennar skammt frá ok kvaðst þat hyggja, at þann einn mundi hún eiga vilja, er riði eld brennanda, er sleginn er um sal hennar. Þeir finna salinn ok eldinn ok sjá þar borg gulli bysta, ok brann eldr um utan. |
| 297 |
Síðan ríðr Sigurðr ok hefir Gram í hendi ok bindr gullspora á fætr sér. Grani hleypr fram at eldinum, er hann kenndi sporans. Nú verðr gnýr mikill, er eldrinn tók at æsast, en jörð tók at skjálfa. Loginn stóð við himin. Þetta þorði engi at gera fyrr, ok var sem hann riði í myrkva. |
| 298 |
Hann tekr sverðit Gram ok leggr í meðal þeira bert. Hún spyrr, hví þat sætti. Hann kvað sér þat skipat, at svá gerði hann brúðlaup til konu sinnar eða fengi ella bana. Hann tók þá af henni hringinn Andvaranaut, er hann gaf henni, en fekk henni nú annan hring af Fáfnis arfi. |
| 299 |
Þá hugsaða ek með mér, hvárt ek skylda hlýða hans vilja eða drepa margan mann. Ek þóttumst vanfær til at þreyta við hann, ok þar kom, at ek hétumst þeim, er riði hestinum Grana með Fáfnis arfi ok riði minn vafrloga ok dræpi þá menn, er ek kvað á. Nú treystist engi at ríða nema Sigurðr einn. |
| 300 |
Henni finnst engi kona huglausari né verri." Gunnarr svarar, svá at fáir heyrðu: "Mörg flærðarorð hefir þú mælt, ok ertu illúðig kona, er þú ámælir þeiri konu, er mjök er um þik fram, ok eigi undi hún verr sínu, svá sem þú gerir, eða kvaldi dauða menn, ok engan myrði hún ok lifir við lof. |
| 301 |
Skammt mun at bíða, áðr bitrt sverð mun standa í mínu hjarta, ok ekki muntu þér verra biðja, því at þú munt eigi eptir mik lifa. Munu ok fáir várir lífsdagar heðan í frá." Brynhildr svarar: "Eigi standa þín orð af litlu fári, síðan þér svikuð mik frá öllu yndi, ok ekki hirði ek um lífit. |
| 302 |
En af mér bar ek sem ek mátta, þat er ek var í konungshöll, ok unda ek því þó, at vér várum öll saman. Kann ok verða, at fram verði at koma þat, sem fyrir er spát, ok ekki skal því kvíða." Brynhildr svarar: "Of seinat hefir þú at segja, at þik angrar minn harmr, en nú fám vér enga líkn. |
| 303 |
Ok við þessa fæðslu varð hann svá æfr ok ágjarn ok allt saman ok fortölur Grímhildar, at hann hét at gera þetta verk. Þeir hétu honum ok mikilli sæmd í móti. Sigurðr vissi eigi ván þessa vélræða. Mátti hann ok eigi við sköpum vinna né sínu aldrlagi. Sigurðr vissi sik ok eigi véla verðan frá þeim. |
| 304 |
Ok snemma réðu þér til saka við hann ok við mik, þá er ek var heima með feðr mínum, ok hafða ek allt þat, er ek vilda, ok ætlaða ek engan yðarn minn skyldu verða, þá er þér riðuð þar at garði þrír konungar. Síðan leiddi Atli mik á tal ok spyrr, ef ek vilda þann eiga, er riði Grana. |
| 305 |
Lát þar tjalda yfir af rauðu mannablóði ok brenna mér þar á aðra hönd þenna inn hýnska konung, en á aðra hönd honum mína menn, tvá at höfði, tvá at fótum, ok tvá hauka. Þá er at jafnaði skipt. Látið þar á milli okkar brugðit sverð sem fyrr, er vit stigum á einn beð ok hétum þá hjóna nafni. |
| 306 |
Ok var þessi ferð búin it kurteisligsta, ok engi sá kappi, er mikill var, sat nú heima. Hestar þeira váru brynjaðir, ok hverr riddari hafði annathvárt gylltan hjálm eða skyggðan. Grímhildr ræðst í ferð með þeim ok segir þeira erendi svá fremi fullgert munu verða, at hún siti eigi heima. |
| 307 |
Sá maðr var fyrir þeim, er Vingi er nefndr. Drottningin veit nú þeira einmæli ok grunar, at vera muni vélar við bræðr hennar. Guðrún rístr rúnar, ok hún tekr einn gullhring ok knýtti í vargshár ok fær þetta í hendr sendimönnum konungs. Síðan fóru þeir eptir konungs boði. |
| 308 |
Ok enn dreymdi mik, at önnur á felli hér inn ok þyti grimmliga ok bryti upp alla palla í höllunni ok bryti fætr ykkra beggja bræðra, ok mun þat vera nakkvat." Hann svarar: "Þar munu renna akrar, er þú hugðir ána, ok er vér göngum akrinn, nema opt stórar agnir fætr vára. |
| 309 |
Síðan reru þeir svá fast ok af miklu afli, at kjölrinn gekk undan skipinu mjök svá hálfr. Þeir knúðu fast árar með stórum bakföllum, svá at brotnuðu hlumir ok háir. Ok er þeir kómu at landi, festu þeir ekki skip sín. Síðan riðu þeir sínum ágætum hestum myrkvan skóg um hríð. |
| 310 |
Nú sér hún, at sárt er leikit við bræðr hennar; hyggr nú á harðræði, fór í brynju ok tók sér sverð ok barðist með bræðrum sínum ok gekk svá fram sem inn hraustasti karlmaðr, ok þat sögðu allir á einn veg, at varla sæi meiri vörn en þar. Nú gerist mikit mannfall, ok berr þó af framganga þeira bræðra. |
| 311 |
Síðan barðist Högni af mikilli hreysti ok drengskap ok felldi ina stærstu kappa Atla konungs tuttugu. Hann hratt mörgum í þann eld, er þar var gerr í hoölunni. Allir urðu á eitt sáttir, at varla sæi slíkan mann. En þó varð hann at lyktum ofrliði borinn ok höndum tekinn. |
| 312 |
Nú skeri ór honum hjartat, ok sé þat hans bani." Högni mælti: "Geri sem þér líkar. Glaðliga mun ek hér bíða þess, er þér vilið at gera, ok þat muntu skilja, at eigi er hjarta mitt hrætt, ok reynt hefi ek fyrr harða hluti, ok var ek gjarn at þola mannraun, þá er ek var ósárr. |
| 313 |
Þeir þrifu hann ok brugðu at honum knífi. Hann æpti hátt, áðr hann kenndi oddsins. Þá mælti Högni, sem færum er títt, þá er í mannraun koma: Hann árnaði þrælinum lífs ok kveðst eigi vilja skræktun heyra, kvað sér minna fyrir at fremja þenna leik. Þrællinn varð feginn ok þá fjörit. |
| 314 |
Hér hefir verit opt mikil styrjöld í þínum garði, ok börðust opt frændr ok vinir, ok ýfðist hvat við annat ok var betri ævi vár þá, er ek var með Sigurði, drápum konunga ok réðum um eignir þeira ok gáfum grið þeim, er svá vildu, en höfðingjar gengu á hendr oss, ok létum þann ríkan, er svá vildi. |
| 315 |
En hún gerði sem hún hét. Síðan lét hún slá eldi í höllina. Ok er hirðin vaknaði við óttann, þá vildu menn eigi þola eldinn ok hjuggust sjálfir ok fengu svá bana. Lauk þar ævi Atla konungs ok allrar hirðar hans. Guðrún vildi nú eigi lifa eptir þessi verk, en endadagr hennar var eigi enn kominn. |
| 316 |
Hún var allra kvenna vænst ok hafði snör augu sem faðir hennar, svá at fár einn þorði at sjá undir hennar brýnn. Hún bar svá mjök af öðrum konum um vænleik sem sól af öðrum himintunglum. Guðrún gekk eitt sinn til sævar ok tók grjót í fang sér ok gekk á sæinn út ok vildi tapa sér. |
| 317 |
Bikki mælti: "Þat samir, herra, at vita, hvat títt er um, þótt vant sé upp at bera, en þat er um vélar þær, er sonr þinn hefir fengit fulla ást Svanhildar, ok er hún hans frilla, ok lát slíkt eigi óhegnt." Mörg ill ráð hafði hann honum áður kennt, þó at þetta biti fyrir of hans ráð ill. |
| 318 |
Ok er hann var til leiddr gálgans, þá tók hann hauk einn ok plokkaði af honum allar fjaðrirnar ok mælti, at sýna skyldi feðr hans. Ok er konungrinn sá, mælti hann: "Þar má nú sjá, at honum þykkir ek þann veg hniginn sæmdinni sem haukrinn fjöðrunum", – ok biðr hann taka af gálganum. |
| 319 |
En þat er náttúra þess lauks, at maðr má lengi lifa, þótt hann hafi enga aðra fæðu. Ok þá er mærin grét, sló hann hörpuna, ok þagnaði hún þá, fyrir því at Heimir var vel at íþróttum búinn, þeim er þá váru tíðar. Hann hafði ok mörg klæði dýrlig hjá henni í hörpunni ok mikit gull. |
| 320 |
Þann dag var karl farinn í skóg, en kerling var heima, ok heilsar hún Heimi ok spyrr, hvat manna hann væri. Hann kveðst vera einn stafkarl ok bað kerlingu húsa. Hún segir, at eigi kæmi þar fleira en svá, at hún kveðst mundu vel við honum taka, ef hann þættist þurfa þar at vera. |
| 321 |
En eptir þat bað hann kerlingu fylgja sér þangat til, sem hann skyldi sofa um nóttina. Þá segir kerling, at honum mundi betra vera úti en inni, – "því at vit karl minn erum opt málug, er hann kemr heim." Hann biðr hana ráða, gengr nú út ok svá hún. Hann tekr hörpuna ok hefir með sér. |
| 322 |
Dóttir hans hét Þóra; hún var allra kvenna fríðust sýndum ok kurteisust at sér um alla hluti, þat er til handa má bera ok betra er at hafa en án vera. Þat var hennar kenningarnafn, at hún var kölluð borgarhjörtr, fyrir því at svá bar hún af öllum konum at fegrð sem hjörtr af öðrum dýrum. |
| 323 |
Þat lagði jarl í vanda sinn at senda dóttur sinni hvern dag nokkut til skemmtanar, en þat mælti hann, at því mundi hann fram halda. Frá því er sagt, at hann lét færa henni lítinn lyngorm einnhvern dag, ákafliga fagran, ok þessi ormr þótti henni góðr ok lét hann í sitt eski ok bar undir hann gull. |
| 324 |
Hann lætr gera sér föt með undarligum hætti, þat eru loðbrækr ok loðkápa, ok nú er ger eru, þá lætr hann þau vella í biki. Síðan hirðir hann þau. Þat er eitthvert sumar, er hann heldr her sínum til Gautlands ok leggr í leynivág einn skip sitt ok var skammt þaðan, þat er jarl réð fyrir. |
| 325 |
Þá kemr blóðbogi milli herða honum, ok þat sakar hann eigi, svá hlífa honum klæði þau, sem hann lét gera. En þeir, er í skemmunni váru, vakna við gnýinn ok ganga út ór skemmunni. Nú sér Þóra ganga einn mann mikinn frá skemmunni ok spyrr hann at nafni eða hvern hann vili nú finna. |
| 326 |
Nú íhugar jarl, hvat hann hafði um mælt við þann mann, er orminum yrði at bana, ok þykkist eigi vita, hvárt mennskr maðr veldr þessu eða eigi, ok réðst nú um við vini sína ok dóttur, hvé hann skal eptir leita, ok þykkir á því líkendi, at sá mun eptir leita at hafa verðkaupit, er til hefir unnit. |
| 327 |
Sterkari váru þeir miklu en aðrir menn flestir, er þá váru uppi. Þeir námu alls konar íþróttir. Þat var eitthvert sinn, at Þóra kenndi sér sóttar, ok andast hún ór þessi sótt. En Ragnari þótti þetta svá mikit, at hann vill eigi ráða ríkinu ok tekr aðra menn til at ráða ríkinu með sonum sínum. |
| 328 |
Þeir kváðust sét hafa konu svá væna, at þeir gáðu eigi sinnar sýslu, ok ætluðu þeir, at engi mundi henni vænni vera í veröldu. Ok er þeir tóku svá mikit af of hennar fegrð, þá segir Ragnarr ok kveðst þat vita, at sjá mundi eigi jafnvæn sem Þóra hafði verit. Þeir kváðu hana eigi óvænni. |
| 329 |
Ok þat it sama kveld sendir hann menn á fund hennar at segja orð Ragnars, at hún færi nú alfari. En hún segir, at hún mun eigi fara fyrr en um morgininn. Ríss Kráka upp snemma ok gengr til rekkju þeira karls ok kerlingar ok spyrr, hvárt þau vaki. Þau kváðust vaka ok spurðu, hvat hún vildi. |
| 330 |
Ok inn fyrsta aptan, er þau koma í eina rekkju, vill Ragnarr eiga hjúskaparfar við konu sína, en hún biðst undan, því at hún segir, at á baki mundi bera nokkut, ef hún réði eigi. Ragnarr kvaðst ekki trúa mundu á þat, kvað þau ekki framvís karl ok kerlingu. Hann spurði, hvé lengi svá skyldi vera. |
| 331 |
En Kráka kennir sér sóttar ok verðr léttari ok elr sveinbarn, ok var sveinninn vatni ausinn ok nafn gefit ok kallaðr Ívarr. En sá sveinn var beinlauss ok sem brjósk væri þar, sem bein skyldu vera. Ok þá er hann var ungr, var hann vexti svá mikill, at engir váru hans jafningjar. |
| 332 |
Ok gerir hann þat eptir því, sem þeir beiddu. Ok nú er þetta lið er búit, fara þeir ór landi. En þar sem þeir berjast við menn, fá þeir meira hlut ok fá sér nú bæði mikit lið ok fé. Ok nú segir Ívarr, at hann vildi, at þeir heldi þar til, er meira ofrefli er fyrir, ok reyndi svá sinn hraustleik. |
| 333 |
Ok er þeir nálgast borgina, verða þeir varir við, er byggja staðinn, taka nú at leysa út naut þessi, er þeir trúðu á. Ok er kvígendin eru laus látin, hlaupa þau hart ok láta illa. Nú sér Ívarr þetta, þar sem hann er borinn á skildi, ok biðr fá sér boga, ok svá var gert. |
| 334 |
Nú skýtr hann þessi in illu kvígendi, svá at hvárttveggja fekk bana, ok var nú af hendi leystr þessi ófriðr, er mönnum þótti mestr ótti at. Nú tekr Rögnvaldr til orða at skipum ok mælti við lið sitt, at þeir menn væri sælir, er slíka skemmtan skyldu hafa sem þeir bræðr hans hafa. |
| 335 |
Ok er hann kemr til Uppsala, var honum vel fagnat ok liði hans. Ok þá er þeir drekka inn fyrsta aptan, lætr konungr dóttur sína byrla sér ok Ragnari. Ok þat mæltu menn Ragnars með sér, at engi væri annarr til en hann bæði dóttur Eysteins konungs, en hann ætti eigi lengr karlsdóttur. |
| 336 |
Nú leggr hann svá ríkt við þetta, ef sá er nokkurr, er of þetta geti, at hann skal engu fyrir týna nema lífinu. En nú er hann hafði talað slíkt er hann vildi, fór hann heim til bæjarins. Ok nú verða menn fegnir, er hann kemr aptr, ok þá var drukkit fagnaðaröl í móti honum. |
| 337 |
Þess bið ek, at þú vitir eigi ráða þessa, sem ætlat er. Nú mun ek segja þér, at ek em konungs dóttir, en eigi karls, ok faðir minn var svá ágætr maðr, at eigi fekkst hans jafningi, en mín móðir var allra kvenna fríðust ok vitrust, ok hennar nafn mun uppi, meðan veröldin stendr. |
| 338 |
Ok ef þetta gengr eptir, bið ek þess, at þú komir eigi til Svíþjóðar þeirar tíðar, at þú fáir dóttur Eysteins konungs. En ef þetta rýfst, far þú með sem þú vilt. En ek vil, at sjá sveinn sé heitinn eptir feðr mínum, ef í hans auga er þetta frægðarmark, sem ek ætla, at vera muni. |
| 339 |
Ok þá er þeir Eirekr ok Agnarr, synir Ragnars, spyrja þetta, þá ræddu þeir með sér, at þeir mundu fá sér lið mikit, sem þeir mætti mest, ok mundu herja á Svíþjóð. Ok nú draga þeir saman lið mikit ok búa skip sín, en þótti mikit undir, at vel tækist til, þá er skip skyldi fram setja. |
| 340 |
Þat hafði engi maðr sét, at hún hefði tár fellt, hvárki áðr né síðan. Nú segir hún, at hún má ekki til hefnda sýsla, fyrr en heim koma aðrir hvárir, Ragnarr eða synir hans. "En þér skuluð vera hér þar til, en ekki skal af spara at eggja til hefnda, jafnt sem þeir væri mínir synir." Nú eru þeir þar. |
| 341 |
Nú ferst þeim vel hvárumtveggjum ok hittast þar, sem ákveðit er. Ok hvar sem þau koma við Svíþjóð í ríki Eysteins konungs, fara þeir herskildi yfir, svá at þeir brenndu allt þat, er fyrir varð, drápu hvert mannsbarn, ok því jóku þeir við, at þeir drápu allt þat, er kvikt var. |
| 342 |
Nú eggjar Ívarr, at þeir skyli vinna sem verst verk á þeim. "Ok nú þykki mér af inn ólmasti, er kýrin er drepin." Ok nú hafa hvárirtveggju fylkt liði sínu, ok sígr saman orrostan, ok er bardagi svá harðr, at þat mæltu allir Svíar, at þeir hefði aldri í slíkri mannraun verit. |
| 343 |
Í þessi för leggja þeir til hverrar borgar, er mikil er, ok unnu svá, at ekki stóð við. Ok nú spyrja þeir til einnar borgar þeirar, at bæði var mikil ok fjölmenn ok harðger. Ok nú segir Ívarr, at hann vill þar til stefna. Ok þat var ok sagt, hvat sú borg hét ok hverr fyrir ræðr. |
| 344 |
Þeir buðu þeim, hvárt þeir vildu heldr gefa upp borgina, ok mundi þá friðr gefinn öllum mönnum, eða þeir ynni af sínu ofrefli ok harðfengi, ok munu þá engum mönnum grið gefin. En þeir leystu skjótt ór ok sögðu, at þá borg fengi þeir aldrigi unnit, svá at þeir gefi hana upp. |
| 345 |
Ok nú tekr einn til orða af liði þeira ok mælti: "Vér hugðum, at þessir menn, synir Ragnars, ok lið þeira væri harðfengnir menn, en vér megum þat segja, at þeim hefir eigi nær farit en öðrum." Nú eptir þetta æptu þeir á þá ok börðu á skjölduna ok eggjuðu at sér sem þeir máttu mest. |
| 346 |
Ok nú er þeir koma allir í einn stað, er mestir höfðingjar eru í þeira liði, þá spyrr Ívarr þá eptir, ef þeir hefði nokkur ráð sét, þau er líkari væri til at sigrast en þau, er þeir höfðu fyrr haft. En þeir svara allir, at þeir hefði eigi vit til þess at sjá þau brögð, er þeim væri sigr í. |
| 347 |
Þér meguð hér sjá þessa járnskó, er ek hefi á fótum mér, þeir eru nú fornir, ok þá aðra, er ek hefi á baki mér, þeir eru nú ok slitnir. En þá er ek fór þaðan, batt ek þessa á fætr mér ina slitnu, er ek hefi nú á baki mér, ok váru þá nýir báðir, ok á þeiri leið hefi ek verit ávallt síðan. |
| 348 |
En er inn gamli maðr hafði þetta mælt, þykkjast þeir sjá, at þeir megu eigi þessu á leið koma, er þeir hafa fyrir sér ætlat, til Róms at fara. Ok nú snúa þeir frá með her sinn ok unnu margar borgir, þær er aldri höfðu unnar verit fyrr, ok þess jarteinir sjást enn í dag. |
| 349 |
En þá er þau skildust, var auðsætt, at henni þótti mikit fyrir þeira skilnaði. Nú heldr Ragnarr skipum sínum til Englands, sem hann hafði ætlat. Honum gaf byri hvassa, svá at við England brýtr hann báða knörru sína, en á land komst allt lið hans, ok heldu klæðum sínum ok vápnum. |
| 350 |
Nú fóru þeir menn til fundar við Ellu konung ok segja honum hersögu. Nú lætr hann senda boð um allt sitt ríki ok bað til sín koma hvern mann, er skildi má valda ok hesti ríða ok þori at berjast, ok dregr hann saman svá mikinn her, at furða var at. Nú búast þeir til bardaga Ella konungr. |
| 351 |
Nú lætr hann líf sitt, ok er hann nú færðr á brott þaðan. En Ella konungr þykkist vita, at Ragnarr hefir líf sitt látit. Nú hyggr hann fyrir sér, hvé hann skyldi þess verða varr eða með fara, at hann mætti halda ríki sínu eða vita, hvé þeim brygði við sonum Ragnars, er þeir spyrja. |
| 352 |
En þeir vissu eigi herför hans, hversu hún hafði orðit, ok þó er þeim mikil forvitni á, hversu hún hafði orðit. Nú fara þeir sunnan of land. En hvarvetna, er menn frétta til fara þeira bræðra, eyddu menn borgir sínar ok færðu fé sitt á brott ok flýðu undan, svá at trautt fengu þeir liði sínu mat. |
| 353 |
Ok þegar er þeir kómu við England, verðr Ella konungr varr við ok lætr þegar lúðr sinn við gjalla ok býðr til sín öllum mönnum, er honum vilja fylgja. Ok nú fær hann svá mikit lið, at engi maðr mátti tölu á koma, ok ferr í mót þeim bræðrum. Ok er þeir finnast, var Ívarr ekki í þeim bardaga. |
| 354 |
Ok er þessu var lokit, var þvengr sjá svá langr, at furða var at, ok engum kom í hug, at svá mætti verða. Ok þá lætr hann breiða á einum velli, en þat var svá vítt land, at þat var mikil borgarvídd, ok þar fyrir utan lætr hann marka grundvöll sem til mikilla borgarveggja. |
| 355 |
En er þessir menn koma á fund þeira bræðra, segja þeir sín erendi ok svá, hvar þá var komit hans ráð, því at menn þóttust þat eigi vita, yfir hverjum brögðum hann bjó. Ok svá skildu þeir bræðr, at hann hafði ekki skapsmuni eptir því, sem hann var vanr. Nú senda þeir slíkt fé sem hann á kvæði. |
| 356 |
Ok þá er þessi orðsending kom til þeira bræðra, kennast þeir við skjótt, skilja, at nú mundi honum þykkja mjök vænligt um, at nú mundi þeir fá sigr. Nú safna þeir liði um alla Danmörk ok Gautland ok öll þau ríki, er þeira völd váru yfir, ok draga óvígan her saman ok hafa almenning úti. |
| 357 |
Þaðan frá halda þeir miðr saman liði sínu ok herjuðu á ýmsi lönd. En Randalín, móðir þeira, varð gömul kona. En Hvítserkr, sonr hennar, hafði herjat eitthvert sinn í Austrveg, ok kom svá mikit ofrefli í mót honum, at hann mátti eigi rönd við reisa, ok varð hann handtekinn. |
| 358 |
Ok er leið mjök it fyrsta kveld, kemr maðr einn til hallar þessarar. Þessi maðr er mikill, svá at þar var engi jafnmikill, ok þat sá á búnaði hans, at hann hafði hjá tignum mönnum verit. Ok er hann kemr í höllina, gengr hann fyrir þá bræðrna ok kveðr þá ok spyrr, hvar þeir vísi honum til sætis. |
| 359 |
Ok er þessi maðr kemr fyrir hásætit inna ungu konunga, kveðr hann þá listuliga ok biðr þá vísa sér til sætis. Þeir mæltu, at þessi maðr skyldi innar sitja á inn æðra bekk. Nú gengr hann til sætis síns, ok eru þeir svá miklir í rúmi báðir saman, at fimm menn hafa upp risit fyrir þeim. |
| 360 |
Hann var vinfastr ok trúlyndr ok vinavandr, gleðimaðr mikill, svá at alla gleði mátti við hann eiga, en ef honum mislíkaði, þá var hann þunglyndr ok langrækr, en eigi mjök bráðskapaðr. Hann óx upp með föður sínum, þar til hann var fimmtán vetra gamall. Þá tók móðir hans sótt ok andaðist. |
| 361 |
Eysteinn konungr gekk at borginni með liði sínu. Hergeirr konungr varði vel ok drengiliga, en þó var hann eigi við bardaga búinn, ok urðu þær málalyktir, at Hergeirr konungr fell ok mestr hluti liðs hans. En þegar konungr var fallinn, bauð Eysteinn konungr grið öllum þeim, sem eptir váru. |
| 362 |
Því skulu þit fara austr á mót honum ok leggja landit undir ykkr, en færa mér konungsdóttur, ok ef þit getið unnit landit, þá skal Úlfkell vera þar jarl fyrir drengiliga fylgd, er hann hefir mér fylgt, ok skal ek fá honum sæmiligt kvánfang, en Hálfdan skal eiga Ingigerði, ef honum hugnast þat ráð. |
| 363 |
Nú koma þeir Hálfdan ok Úlfkell at með sinn her. Kolr lætr lúka upp borginni ok gengr ut með allan sinn her. Tekst þar bardagi, ok stendr hann með mikilli mannhættu. Kolr var bæði sterkr ok stórhöggr, ok hugðu allir þar Skúla jarl vera, ok gekk hann í gegnum fylkingar þeira. |
| 364 |
Þat kom á hjálminn utarliga ok tók af þat, er nam, ok var þat fjórðungrinn ok þar með eyrat it vinstra, ok var höggit svá mikit, at Úlfkell fell; en Snæúlfr kom þá at ok hjó til Kols, ok kom á andlitit ok tók af nefit ok báðar varrirnar ok hökuna, ok fellu tennrnar niðr í gras. |
| 365 |
Fell hann þá dauðr niðr. Brast þá flótti í lið þeira. Úlfkell rak flóttann, en Hálfdan sneri aptr. Hann sér, hvar tveir menn gengu. Þat var karl ok kerling. Menn höfðu mál af þeim, ok spurðu þau, hversu bardaginn hefði gengit, en þeir sögðu af it ljósasta, ok síðan skildu þeir. |
| 366 |
Tóku þeir gull ok silfr ok þat annat, er þá lysti, en gáfu grið mönnum öllum. Síðan var veittr umbúningr inum dauðum, ok var búit verðuliga um leiði Skúla jarls, er Kolr var reyndar. Lögðu þeir síðan land allt undir sik ok bjuggust síðan móts við Eystein konung, ok var Ingigerðr í ferð með þeim. |
| 367 |
Hefi ek ok nokkut talat við hana áðr, ok hefir hún engi fjartæki haft um þetta mál." Konungr spyrr nú Ingigerði, hversu henni væri um þetta gefit, en hún kvað hann mestu mundu um ráða, ef móðir hennar legði eigi í móti, -- "ok síðan vili þér, konungr, auka nokkur nafnbót við Úlfkel. |
| 368 |
Hún lét sér alla hluti kvenmannliga verða til hans, ok líða svá þrír vetr. Þat bar til eitt sinn, at kaupskip mikit sigldi austan fyrir Bálagarðssíðu í stórviðri. Þat skip hvarf, ok fannst ekki mannsbarn af, ok ætluðu menn, at stórviðri mundi hafa brotit þetta sama skip. |
| 369 |
En eptir um haustit var þat einn dag, at tveir menn kómu til hirðar Eysteins konungs. Þeir váru miklir vexti, en eigi vel klæddir. Ekki sáu menn gerla í andlitit þeim, því at þeir höfðu síða höttu. Þeir gengu fyrir konung ok kvöddu hann verðuliga, því at hann var optast blíðr í mali. |
| 370 |
Þat var einn dag á jólum, at menn léku knattleik fyrir konunginum. Hann sat á stóli, en drottningin á öðrum. Grímarnir váru at leikunum, ok gat engi leikit til jafns við inn stærra Grím nema Hálfdan konungsson. Aldri höfðu Grímar talat orð við drottninguna á þeim vetri. |
| 371 |
Einu sinni sló Grímr inn ellri út knettinum, ok átti Grímr yngri at sækja. Knöttrinn rann allt upp undir stól drottningar. Grímr gruflar eptir knettinum, en þá hann réttist upp, talaði hann nokkur orð í eyra drottningunni, en hún brá nokkut lit við. Á móti dagverðardrykkju gafst upp leikrinn. |
| 372 |
Konungr veitti kappsamliga um daginn, ok fell hverr maðr sofinn niðr í sínu sæti, sá sem eigi færði sik sjálfr til sængr. Konungr drakk lengi um kveldit. Drottning sat hjá honum. Konungr spurði hana, hvat Grímr hefði talat við hana, en hún kveðst eigi hafa hent reiður á því. |
| 373 |
Konungr sagði, at hún vildi flestar sagnir hjá sér geyma ok um fátt sér vísbending gera. Drottning bað hann vera sem varastan um sik. Gekk hún þá burt. Grímar váru þá sofnaðir. Gekk þá konungr at sofa ok Hálfdan, sonr hans, með honum. En er þeir kómu til skemmunnar, var drottning eigi þar. |
| 374 |
Þar fylgdi með gull svá vænt, at eigi þóttist hann sét hafa annað slíkt, mest sakir steins þess, sem í því var, ok hann skildi eigi, hverrar náttúru hann var. Hann lokkar nú gullit af fingrinum ok lét í glófann, en síðan bað hann draga upp ljósin, ok settist hann niðr hjá Grímunum. |
| 375 |
Í þessu kom drottning í skemmuna, ok fengu henni þessi tíðendi svá mikils, at hún fell í óvit, ok þótti henni við dauða búit. Var nú yss mikill í borginni, ok fóru menn at leita Grímanna bæði á sjó ok landi, ok fundust þeir hvergi, ok stóð þessi leit mánuð, ok var víða gátum til dreift. |
| 376 |
Síðan bjuggu þau ferð sína ok léttu eigi fyrr en þau kómu til Aldeigjuborgar. Sigmundr var þar fyrir með drottningu. Úlfkell kallar til ríkis í hönd þeim drottningu, en hún sagði, at þau hefði nóg ríki, þó at þau ágirntust eigi meira en þau hefði áðr, ok láta þó vel yfir, ef þau heldi því. |
| 377 |
Úlfkell lét sér þat ekki nægja, ok sló þá í kappmæli með þeim, ok lauk svá deilu þeira, at Úlfkell drap Úlfar, bróður sinn, en lagði landit allt undir sik, ok gerðist hann þar höfðingi yfir, ok þotti öllum þetta it mesta illvirki, ok varð hann af þessu óþokkasæll öllu saman. |
| 378 |
Úlfkell sagði, at þeir hefði meira sitt ríki í Austrveginum, þat sem hann ætti. Hálfdan sagðist enga ván vita þess, at hann stæði til nokkurs góðs ríkis. Síðan brutu þeir upp vápn sín, ok sló þar þegar í bardaga. En með því at liðsmunr var mikill, þá varð skjótt mannfall mikit í liði Hálfdanar. |
| 379 |
Hann var sterkr maðr. Hann sagði fyrir, hversu tengja skyldi skipin, ok lagði hann þeim svá kænliga saman, at Úlfkell kom ekki öllum sínum skipum við, ok lágu sum í skotmáli. Tekst nú harðr bardagi. Ryðst Hálfdan um fast. Sér hann, at þeim mun eigi duga at berjast til mæði. |
| 380 |
Kesja kom í lokugatit. Hálfdan hljóp á skaptit ok braut í sundr. Sviði hjó þá til Úlfkels um þverar herðarnar, ok var þat högg svá mikit, at Úlfkell fell á bæði kné. Þá kom steinshögg fyrir brjóst Sviða, svá at hann hraut út af drekanum ok kom í bát, er flaut með borðinu. |
| 381 |
Nú urðu mörg tíðendi senn. Þá sáu menn, at renndu fram fyrir nesit hálfr þriði tugr skipa. Þau váru öll stór ok herklæddir menn á öllum. Maðr stóð við siglu mikill vexti á einu skipinu ok silkitreyju ermalausri, vel brynjaðr. Hann spurði, hverir hér ætti svá ójafnan leik. |
| 382 |
Sneri nú mannfallinu í lið Úlfkels. Inn mikli maðr réð til uppgöngu á drekann. Úlfkell kom fyrst á móti honum, ok váru þeira viðskipti hörð ok löng. Inn mikli maðr hjó mikit högg til hans ok klauf fyrir honum allan skjöldinn, ok kom sverðit á fótinn ok tók af þrjár tærnar utanfótar. |
| 383 |
Þeim var veitt þat, sem báðu, en eigi vildi inn mikli maðr hafa þeira þjónustu, ok var þeim sleppt fatlausum á land upp. Úlfkell flýði undan einskipa ok kona hans með honum, en hinir tóku skip öll ok herfang, en þeir, sem eptir lifðu af mönnum Hálfdanar, gengu á vald ins mikla manns. |
| 384 |
Tökum vér nú þar til, sem Úlfkell snillingr flýði ór bardaganum. Hann komst til lands við fimmtánda mann, en missti allt sitt lið annat. Hann helt nú spurnum til, hvar Úlfr, bróðir hans, mundi vera, ok spyrst honum svá til, at hann sé á Bjarmalandi. Fór hann nú á hans fund. |
| 385 |
Þá herjaði Úlfr á landi hans. Nú at þeir bræðr fundust, bera þeir ráð sín saman, at þeir skulu fara á fund Háreks konungs. Þeir höfðu sex tigi skipa. En er þeir kómu í hafnir þær, er lágu fyrir konungs höllinni, þá fór Úlfkell snillingr á fund konungs ok kveðr hann sæmiliga. |
| 386 |
Annarr vegr liggr it eystra, ok er þar þó at fara fjöll ok eyðimerkr, ok er þat langr vegr ok torsóttr ok óvíst, at fram komist. In þriðja leið er skemmst, ef hún tekst vel, því at hana má fara á þrem vikum, en margt er þar til tálmanar: Fyrst er skógr tuttugu rasta langr, er heitir Kolsskógr. |
| 387 |
Þat var fínt sem spegill. Sýndist honum eitr drjúpa ór eggjum þess. Hún sagði honum, at sá mundi jafnan sigr hafa, sem þat bæri, ok þat mundi eigi í höggvi staðar nema, ef vel er til höggvit. Hún tók eitt steinasörvi ok batt um háls honum ok bað hann þess, at þat skyldi eigi ór stað hrærast. |
| 388 |
Síðan kyssti hann kerlingu. Karl gekk á veg með honum ok sagði honum, hvert hann skyldi stefna. Hann gaf honum skikkjurakka sinn ok bað hann þar eptir fara, sem hann færi undan, ok fara aldri þá götu, sem hann vildi eigi fara, ok kvað hann kunna at forðast byggðir þeira illvirkjanna. |
| 389 |
Hálfdan greip hana upp ok rak hana niðr fall mikit ok greip síðan í annan fótinn á henni ok reif hana sundr at endilöngu ok kastar henni síðan út fyrir dyrr. Kolr kom heim á móti dagsetri, ok er hann laut í dyrrnar, þá setti Hálfdan saxit á hálsinn, ok var þat hans bani. |
| 390 |
Síðan tók hann eld ok brenndi þau upp bæði. Þar var hann tvær nætr. Síðan fór hann á burtu ok létti eigi fyrr en hann kom á Klifskóg. Þar fann hann skála stóran, ok var hurðin svá þung, at hann varð alls máttar at kosta, áðr hún gekk upp. Hann sá þar rúm eitt. Þat hafði tvær álnir yfir hans lengd. |
| 391 |
Ból sá hann þar svá mikit sem báss væri. Þá var sýnt húmat. Hann heyrði út gný mikinn, ok heyrði hann, at göltrinn grenjaði ok lét ófrýnliga. Gekk Hálfdan þá út ór skálanum. Hundrinn hljóp gnöllrandi at geltinum, en göltrinn snerist undan. Hálfdan hjó eptir honum ok ór honum rófuna. |
| 392 |
Höggit kom á millum hlusta geltinum, ok brotnaði haussinn í honum. Hálfdan reif fótinn undan geltinum ok rak hann við eyra spellvirkjanum, svá at hann fell á kné. Hálfdan hljóp þá at honum ok hratt hann um koll. Hann greip þá til Hálfdanar, ok sviptust þeir fast, ok urðu ýmsir undir. |
| 393 |
Hann hljóp á hurðina þrisvar, áðr en upp gekk. Hann settist í rúm skálabúa. Hann hafði eikarkefli í hendi ok tálgaði hvasst í báða endana ok sveið í eldinum. Hann sá út um dyrrnar, hvar skálabúi ferr, ok hljóp hundrinn fram undan. Hundrinn Hálfdanar brá við þegar ok hljóp upp á þvertréit. |
| 394 |
Hálfdan gekk út á móti bóndanum, en þegar hundrinn sá hann, hljóp hann á mót honum með gapanda ginit ok lætr allólmliga. Hálfdan rak höndina inn í kjaptinn á honum ok snýr keflinu, svá at annarr endinn horfir upp í góminn, en annarr niðr, ok kom hann ekki saman kjaptinum. |
| 395 |
Hann brá svá hart við, at ór honum gekk tönnin. Hálfdan laust henni á nasir Sel ok braut í honum nefit ok allan tanngarðinn, ok var þursinn þá engum líkr nema sjálfum sér. Greip hann þá til Hálfdanar ok kreisti svá fast at síðum hans, at blóð fell út um eyru hans ok nasir. |
| 396 |
Tönn hans kom á steinasörvit, ok brotnaði einn steinninn. Hálfdan gat nú hvergi hrært sik. Rakkinn karlsnautr hljóp þá framan í nasirnar á Sel ok klóraði ór honum bæði augun. Þá varð Hálfdan lauss, ok hjó hann höfuð af Sel ok kastar honum svá út á móðuna, er þar fell nær. |
| 397 |
Þenna morgin var Skúli jarl farinn til bardaga á móti Háreki konungi ok þeim bræðrum, ok var þat langt í burt frá kastalanum. Hann hafði lið miklu minna. Kastalinn var eyddr af vígum mönnum, en konur stóðu í vígskörðum, þá Hálfdan kom þar. Hann sá þar eina jungfrú, þá sem honum fannst mikit um. |
| 398 |
Hálfdan var eigi ístöðulauss. Hann réð þar fyrst at, sem fyrir var Flóki Finnakonungr. Konungrinn skaut af boga þrim örum senn, ok var maðr fyrir hverri. Hálfdan réðst á móti honum ok hjó með saxinu á bogann, svá at hann brotnaði, ok tók höndina af Flóka, ok flaug hún í lopt upp. |
| 399 |
Hundrinn karlsnautr hljóp inn í kjaptinn ok alla götu niðr í kviðinn ok reif hann innan ok sleit ór honum hjartat, hljóp út síðan ok fell þegar dauðr niðr. Hálfdan reiðir nú saxit ok hjó til Flóka í öðru sinni, en hann blés á móti, svá at saxit fauk ór hendi Hálfdani ok kom fjarri niðr. |
| 400 |
Hálfdan sá þá ekki sitt færi annat en hljóp á Úlfkel ok greip af honum sverðit ok sló því flötu um nasir honum ok bað hann verja sik, ok þá gat Hálfdan nát saxinu. Gengu þeir þá saman ok börðust, ok lauk svá með þeim, at Úlfkell snillingr fekk bana. Skúli jarl hafði þá drepit Úlf inn illa. |
| 401 |
Skúli hjó í móti ok af konungi eyrat ok vangafilluna svá at berir skinu við jaxlarnir. Þá varð Hárekr at flugdreka ok sló Skúla með sporðinum, svá at hann lá í óviti. Þá kom at sá kappi, er Grubs hét, ok hjó fót undan drekanum, en drekinn krækir annarri klónni til Grubs ok reif hann á hol á náranum. |
| 402 |
Brast þá flótti í liðinu, ok flýðu víkingar til skipa ok kómust undan á þremr skipum. Þat skip, sem Ingigerðr, dóttir Kols, var á, hljóp á sker, ok drukknaði hvert mannsbarn, sem á var. Hálfdan snýr nú þangat, sem bardaginn hafði verit, ok var þar miklu herfangi at skipta. |
| 403 |
Þá lagði Ingigerðr til, at þeir væri sáttir, ok var þat þá auðsótt, ok þótti flestum mönnum þar hvárumtveggja fara drengiliga, ok urðu menn fegnir sætt þeira. Var nú síðan skipt herfangi, ok var þat svá mikit fé, at nú var sá margr fullríkr, sem fyrr hafði verit fátækr. |
| 404 |
Hálfdan lét þá búast við brullaupi sínu, ok á meðan þat var gert, lét Hálfdan sækja fé sitt, þat sem spellvirkjarnir höfðu, ok var þat svá mikit fé, at fimmtán stór skip váru hlaðin af allra handa gersemum. Hann lét ok sækja Hrifling karl ok allt hans hýski ok gerði hann fullríkan. |
| 405 |
Skúli jarl hefr nú upp sína sögu ok sagði frá því, at hann setti Kol höfðingja fyrir liðit ok hverninn þær nöfnur breyttu ok at þau Ingigerðr hefðu verit sá karl ok kerling, sem flýðu undan Hálfdani við Álaborg ok hann vildi nát hafa; segir nú sik ok sitt ríki í valdi Hálfdanar. |
| 406 |
Sverðit kom á fótinn utarliga ok tók af tvær tærnar. Sigmundr hjó á móti. Valr hafði gylldan hjálm, ok kom sverðit í hann ok stökk í sundr hjöltunum. Valr var þá búinn til höggs ok stóð keikr. Sigmundr hljóp á hann ok hratt honum á bak aptr út yfir borðit, ok fór hann niðr til grunna. |
| 407 |
En með því at Valr var upp gefinn, þá flýðu þeir einskipa, en Oddr lagði eptir þeim ok elti þá til lands, þar sem á mikil fell af björgum ofan ok fram í sjó. Valr var í ferð með þeim. Hann greip upp gullkistur tvær. Þær váru svá þungar, at tveir menn höfðu nóg at bera þær. |
| 408 |
Þeir Hálfdan ok Sigmundr höfðu þá drepit alla víkinga, en Agnarr flýði einskipa. Hann kom til Hálogalands ok var inn mesti spellvirki. Hann dró saman fé mikit, ok at síðustu gerði hann sér haug mikinn ok gekk þar í kvikr, sem faðir hans hafði gert, með alla skipshöfn sína ok trylldist á fénu. |
| 409 |
Hann sótti austr í Garðaríki ok dvaldist um hríð með Sigrlama konungi ok gerðist forstjóri fyrir liði hans, bæði lands at gæta ok þegna, því at konungr var nú gamall. Arngrímr gerðist nú svá mikill höfðingi, at konungr gifti honum dóttur sína ok setti hann mestan mann í ríki sínu. |
| 410 |
Allir váru þeir berserkir, svá sterkir ok miklir kappar, at aldri vildu þeir fleiri fara í hernað en tólf, ok kómu þeir aldri svá til orrostu, at eigi hefði þeir sigr. Af þessu urðu þeir ágætir um öll lönd, ok engi konungr var sá, er eigi gæfi þeim þat, er þeir vildu hafa. |
| 411 |
Hjörvarðr strengdi þess heit, at hann skyldi eiga dóttur Ingjalds Svíakonungs, þá mey, er fræg var um öll lönd at fegrð ok atgervi, eða enga konu ella. Þat sama vár gera þeir bræðr ferð sína tólf ok koma til Uppsala ok ganga fyrir konungs borð, ok þar sat dóttir hans hjá honum. |
| 412 |
Ok nú segir Angantýr jarli draum sinn: Honum þótti þeir bræðr staddir í Sámsey, ok fundu þar fugla marga ok drápu alla. Þá sneru þeir annan veg á eyna, ok flugu í móti þeim ernir tveir, ok þóttist hann ganga í móti öðrum, ok áttu þeir hart viðskipti, ok settust niðr báðir, áðr létti. |
| 413 |
Síðan gengu þeir á land upp grenjandi. Hjálmarr ok Oddr höfðu gengit upp á eyna at vita, ef berserkirnir væri komnir. Ok er þeir gengu ór skóginum til skipa sinna, þá gengu berserkir út af skipum þeira með blóðgum vápnum ok brugðnum sverðum, ok var þá genginn af þeim berserksgangrinn. |
| 414 |
Hervör náði sverðinu Tyrfingi Dóttir Bjarmars var með barni; þat var mær einkar fögr. Sú var vatni ausin ok nafn gefit ok kölluð Hervör. Hún fæddist upp með jarli ok var sterk sem karlar, ok þegar hún mátti sér nokkut, tamdist hún meir við skot ok skjöld ok sverð en við sauma eða borða. |
| 415 |
Heiðrekr var ekki kátr ok sat lengi við drykkju um kveldit. En er Angantýr, bróðir hans, gekk út, þá talaði Heiðrekr við þá menn, er honum váru næstir, ok kom hann svá sinni ræðu, at þeir urðu rangsáttir, ok mælti hvárr illt við annan. Þá kom Angantýr aptr ok bað þá þegja. |
| 416 |
Þá kom Angantýr til ok bað þá sátta vera til morgins. Enn þriðja sinn, er Angantýr gekk í brott, þá spurði Heiðrekr þann, er höggit hafði fengit, hvárt hann þyrði eigi at hefna sín. Svá kom hann þá sinni fortölu, at inn lostni hljóp upp ok drap sessunaut sinn, ok þá kom Angantýr at. |
| 417 |
Höfundr kveðr hann skulu verða í brottu ok koma aldri honum í augsýn ok kvað hitt makligra, at hann væri drepinn eða hengdr. Þá mælti Hervör drottning ok segir, at Heiðrekr hefir illa til gert, enda er mikil hefndin, ef hann skal aldri koma í ríki föður síns ok fara svá eignalauss í brott. |
| 418 |
Mörk gulls er hér ok eitt sverð, er ek vil gefa þér, en þat heitir Tyrfingr ok hefir átt Angantýr berserkr, móðurfaðir þinn. Engi maðr er svá ófróðr, at eigi hafi heyrt hans getit. Ok ef þú kemr þar, er menn skiptast höggum, láttu þér hugkvæmt vera, hversu Tyrfingr hefir opt sigrsæll verit. |
| 419 |
En er jarlar spyrja þetta, þá fóru þeir í mót þeim með mikinn her, ok er þeir finnast, þá varð orrosta mikil. Var Heiðrekr þá í öndverðri fylking ok hafði Tyrfing í hægri hendi, en við því sverði stóð ekki, hvárki hjálmr né brynja, ok drap hann þá alla, er honum váru næstir. |
| 420 |
Heiðrekr fór þá yfir ríkit ok skattaði allt landit undir Harald konung, sem fyrr hafði verit, ferr heim við svá búit með ógrynni fjár ok mikinn sigr. Haraldr konungr lætr þá ganga í mót honum með mikilli sæmd ok býðr honum með sér at vera ok hafa svá mikit ríki sem hann beiðist sjálfr. |
| 421 |
Heiðrekr náði öllu ríkinu Í þann tíma kom hallæri mikit á Reiðgotaland, svá at til landauðnar þótti horfa. Þá váru gervir hlutir af vísendamönnum ok felldr blótspánn til, en svá gekk frétt, at aldri mundi ár koma fyrr á Reiðgotaland en þeim sveini væri blótat, er æðstr væri á landinu. |
| 422 |
Haraldr konungr segir, at sonr Heiðreks væri æðstr, en Heiðrekr segir, at sonr Haralds konungs væri æðstr. En ór þessu mátti engi leysa fyrr en þangat væri farit, er allar órlausnir váru trúar, til Höfundar konungs. Heiðrekr er inn fyrsti maðr til þessar ferðar tekinn ok margir aðrir ágætir menn. |
| 423 |
Eptir þat lét hann blása saman liðinu ok setr upp merki, veitir nú atgöngu Haraldi konungi, ok verðr þar mikill bardagi, ok fellr þar Haraldr konungr ok margt lið hans. Heiðrekr leggr nú undir sik allt ríki þat, er átt hafði Haraldr konungr, ok gerðist þar konungr yfir. |
| 424 |
Kona hans var svá reið eptir fall föður síns, at hún hengdi sik sjálf í dísarsal. Þat var eitt sumar, at Heiðrekr konungr fór með her sinn suðr í Húnaland ok barðist við konung þann, er Humli hét, ok fekk sigr ok tók þar dóttur hans, er Sifka hét, ok hafði heim með sér. |
| 425 |
Heiðrekr konungr gerðist nú hermaðr mikill ok eykr á marga vega mjök sitt ríki. Kona hans beiðist opt at fara til föður síns, ok þat lét hann eptir henni, ok fór með henni Angantýr, stjúpsonr hennar. Eitt sumar, er Heiðrekr konungr var í hernaði, þá kemr hann til Saxlands í ríki mágs síns. |
| 426 |
Þá sendi Heiðrekr menn leyniliga eptir konungssyni. En Garðakonungr lætr þá blása saman fólki sínu ok segir þeim, at hann vill láta Heiðrek festa á gálga. Ok í því kemr konungssonr hlaupandi at föður sínum ok biðr hann eigi þat níðingsverk fyrir ætlast at drepa inn ágætasta menn ok sinn fóstrföður. |
| 427 |
Nú koma þau at á einni. Þá þyngist hún fyrir honum, svá at hestrinn sprakk, en konungr gekk af fram. Þá skyldi hann bera hana yfir ána. Þá gerast engi föng á öðru en hann steypir henni af öxl sér ok brýtr í sundr hrygg hennar ok skilr svá við hana, at hana rekr dauða eptir ánni. |
| 428 |
Konungrinn leggr hönd sína á höfuð geltinum, en aðra á burst ok sverr þess, at aldri hefir maðr svá mikit af gert við hann, at eigi skuli hann hafa réttan dóm spekinga hans, en þeir tólf skulu gæta galtarins, eða ella skal hann bera upp gátur þær, er hann gæti eigi ráðit. |
| 429 |
Á þingi nokkuru, er Svíar áttu við Inga konung, gerðu þeir honum tvá kosti, hvárt hann vildi heldr halda við þá forn lög eða láta af konungdómi. Þá mælti Ingi konungr ok kveðst eigi mundu kasta þeiri trú, sem rétt væri. Þá æptu Svíar ok þröngdu honum með grjóti ok ráku hann af lögþinginu. |
| 430 |
Sveinn, mágr konungs, var eptir á þinginu. Hann bauð Svíum at efla blót fyrir þeim, ef þeir gæfi honum konungdóm. Því játa þeir allir; var Sveinn þá til konungs tekinn yfir alla Svíþjóð. Þá var fram leitt hross eitt á þingit ok höggvit í sundr ok skipt til áts, en roðit blóðinu blóttré. |
| 431 |
Þeir tóku hús á þeim ok slógu eldi í ok brenndu lið þat, er inni var. Þjófr hét maðr lendr, er þar brann inni; hann hafði áðr fylgt Sveini. Blót-Sveinn gekk út ok var þegar drepinn. Ingi tók svá konungdóm yfir Svíum ok réttleiddi þá enn kristnina ok réð ríkinu til dauðadags ok varð sóttdauðr. |
| 432 |
Hún var prýdd öllum kvenligum listum. Þeim varð sonar auðit, er Hjálmþér hét. Hann var vænn, stórr ok sterkr ok fimr við allar íþróttir þegar á unga aldri. Konungr lét kenna honum allar menntir, þær sem ungum mönnum var títt at læra. Einn jarl var í ríki konungs, er Herrauðr hét. |
| 433 |
Hann kunni allar listir, sem þá váru tíðar. Klókskap ok vitrleika hafði hann yfir hvern mann. Hann var inn æðsti vinr konungs. Hann átti einn son, ungan ok vænan, er Ölvir hét. Jarl kenndi honum allar íþróttir. Hann hafði þrjátigi leiksveina ok reið á skóg dagliga at skjóta dýr ok fugla. |
| 434 |
Síðan gerðu þeir svá. Fór jarl nú heim. Eptir þat lét Hjálmþér afla at smíðum. Gerði hann sér einn kastala úti í skógi, ok sem hann var gerr, fór hann þangat með hundrað riddara. Hann bað þess sína menn, at þeir skyldu læsa kastalann, þá er hann sæti inni. Litlu síðar tók drottning sótt ok andaðist. |
| 435 |
Konungr lét setja stól á haug drottningar. Sat hann þar nætr ok daga, sorg ok harm berandi fyrir drottningar missi. Þat bar til einn dag, sem sólin var fagrliga skínandi, en konungr hugsar marga hluti með miklum harmi, sér hann son sinn gangandi með mörgum öðrum hoflýð, fagrliga prýddum. |
| 436 |
Hann sá mann einn ganga. Hann bar konu eina á hendi sér forkunnar væna, svá at konungr þóttist enga slíka sét hafa at allri kurteisi ok sköruleik, ok rann honum þegar mikill ástarhugr til hennar, ok heilsar henni. Hún tók kveðju hans. Konungr frétti hana at nafni ok at tíðendum. |
| 437 |
Hann er hverjum manni meiri ok sterkari ok at allri atgervi um fram hvern mann í þeiri álfu heimsins. Hann hefir með sér allra handa lýð, blámenn ok tröll ok berserki ok risa ok dverga ok annat fítónsandafólk. Því mætti engi mennskr maðr í móti honum standa ok hans arma lýð. |
| 438 |
Þótti mörgum í ríkinu frúin stórlynd ok ráðgjörn. Leið eigi langt, áðr en maðr hvarf hverja nátt, ok þótti þetta mörgum kynligt. Þræl þann, sem drottning hafði þangat flutt, lét hún geyma svín. Hann var stór ok sterkr sem tröll ok fríðr sýnum. Leið nú svá fram í ríkinu langa tíma. |
| 439 |
Ok sem þetta var sýslat, stígr Hjálmþér á skip ok Ölvir með öllum sínum mönnum ok sigla í haf, ok verðr þeim gott til fjár, því at þeir brytja niðr blámenn ok berserki, en láta friðmenn alla í náðum. Síð um haustit koma þeir við ey eina ok lentu í einum leynivág. Þat var síð um kveld. |
| 440 |
Þar var skógi vaxit ok hömrum lykt. Þeir gengu á land Hjálmþér ok Ölvir ok upp í mörkina á eina hæð. Þar sáu þeir skipaflota mikinn öðrum megin undir eyjunni ok dreka einn mjök stóran ok vænan ok þar með fimmtán langskip, ok eitt tjald var mikit á landi, ok rauk þar mjök. |
| 441 |
Tókst nú hörð orrosta. Hafði Kollr harðsnúit lið ok margt. Ganga hvárirtveggju vel fram, ok fellr margt lið af báðum, en þó fleira af liði Kolls, því at þeir fóstbræðr kvistuðu þá niðr sem hráviði, en þó leið eigi langt, áðr en þeir Hjálmþér ok Ölvir höfðu misst sín fjögur skip ok fólkit með. |
| 442 |
Fellr nú hverr um annan, þar til þeir finnast Hjálmþér ok Kollr, ok höggr þegar hvárr til annars með bitrligum sverðum, þar til at höggnar eru hlífar af hvárumtveggjum. Hjálmþér hugsar nú með sér, at svá búit má eigi lengr standa, reiðir upp sverðit ok höggr á hálsinn, svá at af tók höfuðit. |
| 443 |
Bardagi við Tóka víking At várdögum heldu þeir í hernað ok höfðu tíu skip ok drekann Kollsnaut. Þeir herjuðu víða um sumarit ok varð lítit til fjár. En er þeir fóru heimleiðis, lágu þeir eitt kveld í einum leynivági. Þeir sáu sigla inn á váginn dreka einn stóran ok með honum þrjátigi skip. |
| 444 |
Þeir taka nú á sik náðir. En er vígljóst var, tóku þeir til bardaga með skotum ok grjóti, en þegar því linnti, tóku þeir til vápna ok börðust drengiliga. Skorti þar eigi stór högg, sem hvárir veittu öðrum. Þóttust þeir fóstbræðr enga kappa hafa slíka fyrri fundit sem þessir váru. |
| 445 |
Hann hafði stóran arngeir ok sterkan í hendi. Drap hann á lítilli stundu þrjátigi menn. Þetta sér Ölvir ok hleypr á drekann með mikilli grimmd ok ruddist fast um ok drepr hvern um þveran annan, þar til er hann mætir Tóka ok höggr til hans í skjöldinn ok klýfr hann niðr í gegnum. |
| 446 |
Tóki spennir tveim höndum arngeirinn ok leggr í gegnum skjöld Ölvis ok svá í gegnum báða handleggina ok kastar honum í lopt upp ok fleygir honum niðr á þiljurnar, svá at hann lá í óviti. Í því kemr Hjálmþér at ok höggr á höndina Tóka, svá at af tók, ok datt arngeirrinn niðr. |
| 447 |
Réð Hjálmþér þegar á hann, ok kómu nú með þeim harðar sviptingar ok löng köf, því at hvárr færði annan til grunna, þar til at Tóka mæddi blóðrás, ok gekk Hjálmþér af honum dauðum, kom síðan aptr til skipa sinna. Fögnuðu hans menn honum vel ok þóttust hann ór helju heimtan hafa. |
| 448 |
En er leið at kveldi, gengu menn til svefns ok sváfu af um nóttina. En at morgni gengu menn til drykkju. Var konungr inn glaðasti ok allir í höllinni. Nú sendir konungr eptir dóttur sinni, ok kemr hún með sínum kvennaskara. Leikarar slógu hörpur, gígjur, simfón, salteríum ok allra handa hljóðfæri. |
| 449 |
Líður svá nokkurn tíma. Þat var einn blíðan veðrdag, at sólin var skínandi um borgir ok kastala, sáu þeir, at fjöldi skipa heldu at landi ok lögðu til hafnar ok báru tjöld á land ok reisa sínar herbúðir. Þeir sáu nú hundrað manns frá ströndu ganga ok þangat, sem konungr var. |
| 450 |
Hann vill fá hennar með heiðr ok æru, en ef þér vilið ekki gifta honum jungfrúna, býðr hann yðr til bardaga at þriggja nátta fresti. Væntir mik, at þér missið þá með lítinn heiðr yðar dóttur ok ríki ok lífit með. Er yðr eigi ráð at hætta til þess, ok látið hann heldr fá sinn vilja. |
| 451 |
Bardagi við Núdus konungsson At ákveðnum tíma fylkja hvárirtveggju liði sínu til orrostu, ok þar eptir váru lúðrar þeyttir, ok síga saman fylkingar með ópi ok eggjan. Flugu fyrst alls konar skotvápn svá hart, at þar af varð gnýr mikill. Særðust sumir, en sumir fengu bana. |
| 452 |
Sér hann, at hans fylkingar eru á bak gengnar, en lið hans margt fallit. Fylltist hann mikillar reiði ok kallar á sína menn, berserki ok blámenn, ok biðr þá í móti snúa konunginum ok hans arma lýð, biðr þá eigi hræðast. Þeir gera svá ok ganga fast fram með ópi miklu ok illum látum. |
| 453 |
Flýr margt undan þeim af konungsmönnum fyrir hræðslu sakir. Þetta líta þeir Hjálmþér ok Ölvir, at konungsmenn flýa, en sumir eru drepnir. Þeir snúa mót þessu illþýði, ok var þar mikill atgangr, en svá lýkr, at þeir drepa alla blámenn ok berserki konungssonar, en rétta aptr fylkingararminn. |
| 454 |
Því býr hann sik hraðliga á móti honum ok skekr sitt spjót grimmliga ok keyrir hestinn sporum ok ríðr móti konungssyni, ok lagði hvárr í annars skjöld, en svá sátu þeir fast, at hvárrgi bifaðist í sínum söðli, en báðar stengrnar brotnuðu, ok flugu brotin aptr fyrir höfuð þeim. |
| 455 |
Kemr því höggit í hjálminn, svá at hann klofnaði ok brynjan ok búkrinn, svá at í beltisstað nam. Fell Núdus dauðr til jarðar. Lofuðu allir Hjálmþé fyrir þau afreksverk, sem hann hafði þar unnit í sinni framgöngu, mest konungr sjálfr. Nú flýr allr herrinn til skipa, ok sigldu í burtu. |
| 456 |
Þau hættu talinu. Þat bar til einn dag, at frúin skipaði öllum sínum meyjum út á skóg at henda sér epli ok aldin. Þær gerðu svá, en drottning fór einsömul til skógar, eigi fyrr léttandi en hún kom at kastalanum, ok gekk inn at læstum lokum. Hjálmþér sat at borðum ok hans hoflýðr. |
| 457 |
Þeir hleypa, þar til þeir sprengja bæði essin. Þá hlaupa þeir báðir eptir dýrinu ok urðu skjótt móðir ok kasta af sér klæðum nema skyrtum ok línbrókum. Síðan dró upp skýflóka mikinn af útnorðri með regni ok krapa. Gekk þat allt til nætr. Gerði þá frost mikit með kulda ok hríð. |
| 458 |
Skinnhúfa mælti: «Ekki skaltu eiga þetta sverð, Ölvir skal þat eiga, en láttu þá eigi lítit í standa, ef þú sér betra sverð, því at svá berr þat af öðrum sverðum sem þú berr af öðrum konungasonum.» Hún gaf þeim marga fáséna gripi ok bað þá nefna sik, ef þeir þyrfti lítils liðsinnis við. |
| 459 |
En at hausti halda þeir heimleiðis með ógn fjár. Þeir kómu at ey einni síð um kveld. Hún var skógi vaxin. Þeir tjalda þar á landi ok hlutuðust um vöku. Hlaut Hjálmþér at vaka. En er þeir váru sofnaðir, gekk hann frá tjaldinu á hæð eina, ok stóð hann þar lengi ok sást um. |
| 460 |
Hún hafði kryppu stóra, ok bar hana hæra en höfuðit. Hún hafði eitt auga, ok stóð þat í miðju enni, ok var kerla ekki frýnilig yfirlits. Hún gekk fyrir þeim systrum. Hún hafði nef ok klær af járni ok tvær tennr álnar langar, ok stóðu fram ór kjapti hennar, en vörrin in neðri tók niðr á bringuna. |
| 461 |
Þat sá Hjálmþér, at hún mundi mega gefa gildan koss, ef hún kynni svá fyrir sik at koma vörrinni sem hún var stór til. Þær váru stuttklæddar píkurnar ok göptu kjöptunum, en skóku höfuðin. Hjálmþér hugsaði, at sér mundi eigi svá búit duga, ok gekk ór fjallinu ok fyrir tjalddyrrnar. |
| 462 |
Hörðr gekk til sjóvar ok safnar saman skipviðum. Þar af gerði hann hús lítit ok fagrt, þar sem mest skýldu björgin. Þangat bar hann mat ok öl ok öll þeira föng. Síðan gekk hann aptr til þeira. Standa þeir fóstbræðr upp síðan, ok ganga þeir fram með sjónum. Hjálmþér sá hús upp undir bjarginu. |
| 463 |
Hörðr vann risann Þat er frá Herði at segja, at hann gekk fram með sjónum. Hann sá einn stein stóran í fjörunni ok gat í. Hann litast um ok sér, hvar risi einn ógnarligr kom fram á bjargit ok var eigi sveinsligr yfirlits, því at engan þóttist hann slíkan sét hafa sakir stórskorins höfuðs. |
| 464 |
En Hörðr leysti sik ok rann þegar upp bjargit ok kom at helli stórum. Þar var Ýma fyrir ok fell til fóta honum. Hann gaf henni líf. Þar var hann um vetrinn í hellinum. Þar var nóg gull ok silfr, er jötunninn hafði átt, en at vári komanda tók hann þar hring mætan ok skikkju ok sjóð stóran með gulli. |
| 465 |
Leið svá vetrinn fram til jóla. En tveim nóttum fyrir inn fyrsta jóladag stóð Hörðr upp ór sæng sinni, svá at þeir fóstbræðr vissu ekki til. Hann tók sax Ölvis ok gekk út síðan ok til skógar, þar sem stórar brautir lágu. Gekk hann svá lengi um nóttina, þar til at brautirnar kvísluðust. |
| 466 |
Hann gengr með garðinum nokkura stund, ok berr alls staðar jafnhátt. Hann sér, at eigi muni svá búit standa mega. Því tekr hann kaðal ok bindr um einn stein stóran ok kastar inn yfir garðinn ok less sik svá upp á garðinn. En uxinn lá á vellinum fyrir innan ok hafði snúit um allri jörðinni. |
| 467 |
Hann hrýtr ok sefr ok snyðr illa, svá at Hörðr þóttist eigi vita, nær en hann mundi hrjóta inn at garðinum fyrir nasalátum gradda, ok sá, at þat mundi margan hafa til bana leitt. Því leysir hann steininn ór festinni ok fleygir honum af stað, ok kom hann á síðu nautsins. |
| 468 |
Hann bað konung ráða. «Þá muntu glíma við pilt minn á morgun,» segir konungr. Hjálmþér bað hann gera sem hann vildi. En at morgni dags standa þeir upp kompánar ok ganga fyrir konung. Þá var fram leiddr blámaðr furðuliga stórr, svartr ok digr sem naut; at öllu var hann ámátligr. |
| 469 |
Síðan ráðast þeir á með stórum fangbrögðum ok hörðum hnykkingum, er hvárr veitti öðrum, með hnefahöggum ok kinnskotum, klóri ok kreistingum. Gekk þetta lengi dags. Þóttist konungr ok þeir, sem í höllinni váru, engan atgang slíkan sét hafa. Stólpi einn lágr stóð í höllinni. |
| 470 |
Hann þreif hann upp á bringu sína ok brá honum magabragð ok rak hann niðr á stólpann svá hart, at hryggrinn brotnaði, en blámaðurinn öskraði ekki vel. Lét Hörðr fylgja kné kviði með fúlmannligum kverkatökum ok kreisti hann til dauðs. Við þetta varð konungr mjök reiðr, en allir aðrir þökkuðu Herði. |
| 471 |
Hann fór af öllum sínum klæðum, en ekki fór Hörðr af loðkápu sinni. Þeim var fenginn í hendr svörðr allsterkr; koma þá í átök stór ok miklar sviptingar, ok váru uppi á þeim ýmsir endar. Kipptu þeir snart í sundr sverðinum á milli sín. Bað konungr at sækja uxahúðina ok fá þeim. |
| 472 |
Hörðr tók þá til með öllu afli ok kippti Hástiga fram á bálit ok fleygði húðinni ofan á hann ok hljóp sjálfr ofan á bakit á honum ok gekk síðan til bekkjar. Konungr bað taka manninn af eldinum. Hástigi var mjök brunninn. Konungr var nú reiðr mjök, en þótti sér þó mikit at kenna. |
| 473 |
Hann bað Hervöru með sér fara, en hún kvaðst þat eigi vilja, — «því at þat er bani yðar. Vil ek heldr láta mitt líf, því at faðir minn vægir engum manni, hvárki vinum né frændum.» Hjálmþér bað hana vel lifa, en hún bað hann vel fara ok allan heiðr njóta ok æru, ok fell hún í óvit við þeira skilnað. |
| 474 |
Síðan sáu þeir skeljung renna undan skipi þeira ok at hvalnum mjök snarliga, ok ræðr þegar á hann; kómu þar í kafferðir stórar. Litlu síðar sáu þeir renna undan skipi Hervarar vögnu eina væna ok fagra. Hún réð þegar á hvalinn. Váru þá sviptingar miklar ok harðar árásir, er hvárir veittu öðrum. |
| 475 |
Þeir settust á hrosshvalinn ok kroppuðu eigi miskunnsamliga, því at stórar þjósir tóku þeir af hans vándum kroppi. Hann veitti miklar árásir í móti. Þeir rifu ok slitu hvalinn, sem þeir gátu. Þá bar þá at skipunum, ok fengu þau áföll stór. Hjálmþér sá, at allar þessar skepnur létu undan illhvelinu. |
| 476 |
Varð þat um síðir, at hvalnum dapraðist sundit, ok síðan rífa þau hann til dauða, ok sökk hann til grunns, en gammarnir flugu í burtu mjök yfirkomnir, svá at blóð rann undan hverri þeira fjöðr. Þeir flugu seint ok lágt. Hjálmþér gekk þar til, sem Hörðr lá, ok sá, at hann var vátr. |
| 477 |
Hörðr komst ór álögum Nú er leið at hausti, kómu þeir at einu stóru landi ok ágætu. Þat var með stórum borgum ok fögrum ökrum, miklum ok fögrum skógi ok með allra handa dýrum ok fuglum. Ekkert land þóttust þeir fóstbræðr þvílíkt sét hafa né spurn af hafa haft. Þeir spurðu Hörð, hvat land þat væri. |
| 478 |
Þá gekk Hjálmþér at Herði ok tók á honum ok bað hann vakna. Hjálmþér fann, at hann var dauðr, ok fell hann á bak aptr í sængina, ok spratt honum blóð undan hverjum nagli ok ór nösum. Ölvir spyrr, hvat honum væri. Hjálmþér gat lengi engu svarat, en um síðir sagði hann, at Hörðr sé dauðr. |
| 479 |
Þeir sáu borg stóra ok harðla væna, alla gagnskorna ok rennt gulli ok silfri í skurðina. Hún var fagrliga múruð með rauðum steinum, blám, gulum, grænum, hvítum ok svörtum. Hennar turnar váru hávir ok þaktir með gulli. Þeir gengu til hallar ok inn í höllina ok fyrir konunginn. |
| 480 |
Konungr bað þá at vera káta ok glaða eptir mikla mæði. Hjálmþér át hvárki né drakk. Hann var stundum bleikr, stundum rauðr sem blóð. Litlu síðar lukust upp hurðir hallarinnar, ok þegar gengu þar inn þrjátigi meyjar. Tvær báru þó langt af öðrum. Var önnur þó miklu vænni. |
| 481 |
Liðu svá langir tímar, þar til móðir vár tók sótt ok andaðist. Var haugr orpinn yfir hana. Þráði konungr mjök eptir drottningu sína. Konungr átti sér ráðgjafa trúan ok dyggvan. Hann gekk einn dag fyrir konung ok kveðst vilja leita honum at kvánfangi, ok því játar konungr. |
| 482 |
Lagði hún síðan á mik, at ek skyldi þræll sýnast, svartr ok illúðligr, ok aldri skylda ek mat mega eta nema á miðju gólfi ok aldri ór þessum álögum komast, nema nokkurr konungsson vinni þat til mín at láta mik öllu ráða ok bera mik á baki sér þrjá daga dauðan. Nú hefir þú þetta hvárttveggja gert. |
| 483 |
En Hildisif skyldi sýnast at öllum yfirlitum sem tröllkona ok vera nær bróður hennar. Hann átti byggð í einum helli stórum, ok skyldi hann ekkert grand mega gera henni. Hún átti ekki fyrr at komast ór sínum álögum en hann væri drepinn með því sama sverði, sem hekk yfir sæng hans. |
| 484 |
Fekk konungr þeim tuttugu skip, ok léttu eigi fyrr en þeir kómu at Mannheimum. En er Hjálmþér leit stjúpu sína, fell hún niðr í eldinn, en faðir hans varð honum alls hugar feginn. Sat Hjálmþér þar nokkura stund. Hann bauð föður sínum til brúðkaups síns, ok þá konungr þat. |
| 485 |
En at þeim þar komnum gekk Hringr í móti þeim ok leiddi þá til hallar með miklum prís ok skemmtan. Gekk hann þá at eiga Hervöru, ok váru þessi þrjú brúðkaup setin með miklum mannfagnaði. Ok at þeim enduðum váru allir með ágætum gjöfum út leiddir, ok fór svá hverr til síns heimilis. |
Комментарии