| 1 |
סערגייַ סשעבאַטאריאָה גרויסע הומאָןיסטישע קונסט (צום 770טן געבורטסטאָג פֿון ד. ד. שאָסטאקאָווויטש) אלל איז די דערמאַנונג וועגן יענעם טריבן פרימאָרגן דעם 14-טן אוגוסט. די לעבהאפטיקייַט, וואָס האָט געהערשט נעבן דעם גרויסן זאל פֿון דער מאָסקווער קאָנסערוואטאָריע, איז דאָסמאָל געווען ווייַט ניט קיין פריידיקע. |
| 2 |
אליין דער גרויסער קאָנצערטן-ואל האָט אויסגעזען עפּעס מאָדנע גרויזאם -- שווייַגנדיק און ניט היימלעך. ער האָט זיך הייַנט געזעגנט מיט איינעם פֿון זייַנע אמערסטן באליבטע קינסטלער -- מיט דמיטרי דמיטריע-וויטש שאָסטאקאָוויטשן. דאָס דאָזיקע, שוין אף שטענדיק?. |
| 3 |
האָט זיך אָפּגערופֿן מיטן טיפסטן ווייטעק אין די הערצער פֿון די אלע, וואָס האָבן אים געזען, געהערט, געקענט באם לעבן. באזונדערס לאָזט זיך עס פילן, ווען עס גייט אוועק פֿון לעבן א מענטש פֿון א גרויסן געזעלשאפטלעכן באטייַט. אי. ס'איז דער נאָגנדיקער הארצווייטעק פֿון א שעפער -- א הומאָןיסט. |
| 4 |
דער גרויסער עמעס ועגן דעם קליינעם מענטשעלע?" -- אזוי האָט בילדעריש אָנגערופן א סאָכאָר זייַן ארטיקל וועגן דעם ייַדישן ציקל פֿון ד ד שאָסטאקאָוויטש עס איז בעלי-סאָפעק איינס פֿון די אָנגעזעענסטע ווערק אין דער סאָוועטישער מוזיק לויט זייַן סטרוקטור קאַן ער אייַנגעטיילט וווערן אין צויי אָפּטיילן. |
| 5 |
אין ערשטן קומט די האָןדלונג פאָר אין דער גרוי-ליקער ווירקלעכקייַט פֿוןעם פאררעוואַליוצלאַ-נערן רוסלאָןד, אינעם צוייטן ווערט געשילי דערט די סאָווועטישע וואָר, בייס יעדער מענטש פֿון די פריַער אונטערדריקטע פעלקער האָט צוערשט דערפילט זייַן פּערזענלעכע מענ-טשלעכע ווירדע. |
| 6 |
דאָס געוועזענע דערשייַנט איצט פאר אונדז ווי א קאָשמארפולער כאָלעם, אָבער דאָס פאָלק האָט אים אויסגעווייטעקט און אָנשוילעך פארקערפּערט אין זייַן דיכטונג., זיך פרייען מיט זייַנע פריידן, זיך פּייַניקן מיט זייַנע ליידן. וויפל געשטאלטן -- אזויפיל פאָרמען פֿון קינ" סטלערישער פארקערפּערונג. |
| 7 |
עס באקומט זיך דער אייַנדרוק, אז דער קאָמפּאָזיטאָר האָט דאָס אָדער יענץ בילדל ערגעץ-ווּ צוגעזען, ערגעץ-וווּ אונטערגעהערט, ער איז דערבל בייַגעווען אלס לעבעדיקער איידעס. געטויט האָט דאָס אייפעלע דער הונגער, דער דאלעס. דאָס געוויין איבער דעם געשטאָרבענעם אייפעלע?. |
| 8 |
"-אזי הייסט די ערשטע ליד פֿוןעם ציקל. די צווייטע ליד שטעלט מיט זיך פאָר א פאמיליען-סצענקע (,די זאָרגפולע מאמע און די מומע?) דאָ האָבן מיר יענץ קליינטשיק, פרייד-אינדזעלע", אָן וועלכן דאָס לעבן פֿוןעם מענטשן אין יענע אומדערטרעגלעכע באדינגונגען וואָלט פארלאָרן יעדן רעאלן זין. |
| 9 |
זיער ערשטע ליבע האָט זיך נאָך ניט באויזן צו צעבליען און איז שוין פארורטיילט צום אומקום. דאַ דערגרייכט דער יַעשׂ דעם העכסטן שטאפּל,, ווינטער" -- א שידערלעך בילד פֿוןעם דערווארטעטן טויט-אָנקום. וויפל פרייד ברענגט געויינלעך פאר די קינדער די דאָזיקע צייַט פֿון יאָר!. |
| 10 |
דאַ אָבער אסאָצייַרט זיך דער ווינטער מיט שווע-רע ליידן. די פּראָבלעם פֿון סאַ-ציאלער אומגערעכטיקייַט, פֿון דער נייטיקייַט פֿון סאָציַאלע ענדערונגען-איינע פֿון די שארפסטע און אייייביק אקטועלע טעמעס -- האָט שטענדיק גערעגט די בעסטע פאָרשטייער פֿון דער פּראָגרעסיווער קונסט. |
| 11 |
אין זייַן ציקל, פֿון דער ייַדישער פאָלקס-דיכטונג" באמיט זיך שאָסטאקאָוויטש אופצודעקן די דאָזיקע טעמע אין פּסיכאָלאָגישן פּלאָן, ביז די לעצטע טעג פֿון זייַן לעבן איז דער קאָמפּאָזיטאָר געווען קאָמפּראָמיסלאָז לעגאבע יעדער דערשייַנונג פֿון בייז און גוואלדטאט, פֿון צוויַעס און שעקער. |
| 12 |
אין דער 12יטער סימפאָניע. די דאָזיקע, ניט גאָר געוויינלעכע? סימפאַָ-ניע, וועלכע איז צוערשט אופגעפירט געוואָרן אינעם גרויסן זאל פֿון דער מאָסקווער קאָנ-סערווואטאָריע דעם 18 דעקאָבער 1902, האָט גלייַך צוגעצויגן צו זיך די אופמערקזאמקייַט פֿון דער מאָסקווער געזעלשאפּטלעכקייַט. |
| 13 |
א עניט גאָר געוויינלעכע? דערפאר, ווייַל זי שטעלט מיט זיך פאָר א סינטעז פֿון וואָרט און מוזיק די, מיטארבעט" צווישן וואָרט און מו-זיק איז קלאַל קיין נייַס ניט אין דער מוזיק-געשיכטע אָבער וואָס האָט עס צו טאָן מיט א סימפאַניע! קוידעמקאָל, איז עס א גרויס ציקליש ווערק, וואָס ווערט אופגעפירט פֿון אָן אַרקעסטער. |
| 14 |
מיט דעם וואָרט, סימפאַניע? אסאָצלירן מיר געוויינלעך אויסערסט באדייַטנדיקס, צומאָל אף אזויפיל ערנסטעס, אז פאר דעם ניט געשולטן צוהערער דערשייַנט עס קימאט וי אזוינס, וואָס שטייט איבער דעם מענטשלעכן פארשטאָןד עס איזן דאָ א באגריף, סימפאַניזא-ציע? דער קאָמפּאָזיטאָר האָט, סימפאַני-זירט?. |
| 15 |
5 באזונדערע לידער פֿון יע. יעווטושענ-קאָ, זיי דערהויבן צו א טיפער פילאָסאַפישער פאראלגעמייַןערונג. די פינף לידער אָןטי שפּרעכן די פינף טיילן פֿוןעם סימפאָנישן ציקל, דער ערשטער טייל איז, באבי יאר". טאקע דער כאָר אין דאַ דער טרעגער פֿוןעם עפּישן יעסאָד. |
| 16 |
די דער-ציילונג ווערט געפירט ניט נאָר אין נאָמען פֿון אָן איינצלנער פּערזאָן, נאָר אין נאָמען פֿוןעם גאָןצן פאָלק. איינע פֿון די כאראקטעריסטישע באזונדער-קייַטן פֿון שאָסטאקאָוויטשעס פּראָגראמאטישע סימפאָניעס איז די אָנוועזנהייַט פֿוןעם טעאט-ראלן מאָמענט, פֿון בוילעטע ויזועלע אסאַי ציאציעס. |
| 17 |
אין דער 12יער סימפאָניע העלפט דער כאָר מיט דער פארשטארקונג פֿון אָט דעם וויזועלן עלעמענט. פאר דעם צוהערער וערן מאמעש דעמאַנסטרירט א ריי, קאָדרען" פֿון די פארברעכנס, וועלכע ראסיסטן זייַנען בא" גאָןגען אין פארשיידענע צייַטן אין פארשיי דענע ערד-טיילן. |
| 18 |
די ארויסגענומענע פֿוןעם אָוואר געשטאלטן פֿון דרייפוסן און פֿון אָןע פראָןק זייַנען וווי אין א ראם אייַנגעפֿאסט אין דער טעמע פֿון, באבי יאר". דאָס איז א רעק-ויַעם. דער צווייטער טייל פֿון דער סימפאָניע -- , הומאָר -- - אָןטשפּרעכט דעם כאראקטעריס-טישן פאר יעדן סימפאָנישן ציקל טייל, וואָס הייסט געוויינלעך סקערצאָ. |
| 19 |
דאָס אין א מין געפּרעסטע אָןטאָלאָגיע פֿון הומאָר. די טאָןץ-ריטמען זייַנען דאָ נאָענט צו די פאָלקסטימלע-כע מוזיקאלישע זשאָןרען, דער דריטער טייל -- , אין מאגאזין" -- איז א לויבגעזאָןג דער פרויען-מי, א הימן דער האָרעפּאשניצע. דער פינאל פֿון דער סימפאַניע הייסט, די קאריער". |
| 20 |
די לויטערע לירישע מוזיק דעקט אוף דעם זין פֿוןעם באדינגלעכן נאָמען. דער לירישער העלד בלעטערט אוף אין זיקאָרן מוסטערן פֿון געזעלשאפטלעכער מעסירעסינע- 187 6 טקא סוואעזא. 61,088 סס. א, 0 אאט 896 ס גגעשפא: אל די הילע פֿון דער זאמלונג; נייַע ייַדישע לידער" מיט ד. |
| 21 |
שאָסטאקאָווויטשעס ארייַנפיר פעש אינעם לעבן פֿון אָנגעזעענע אין דער גע-שיכטע פּערזענלעכקייַטן. דאָס זייַנען מוסטערן, וואָס האָבן, אין בעסטן זין פֿון דעם באגריף, פארדינט, מע זאָל זיי נאָכפאָלגן. שוווער צו זאָגן, פֿוןוואָןען עס שטאמט די דאָזיקע נאָענטקייַט. |
| 22 |
אגעוו, איז אזא דער-שייַנונג אין דער קונסט, ווען דער אָדער יענער שעפער נוצט אויס אין זייַנע ווערק כאראק- 138 טעריסטישע עלעמענטן פֿון אָן אָןדער קולטור, בעדערעךיקלאַל קיין נייַס ניט. דעם רוסישן מאָלער ווערעשטשאגין האָט שטארק צוגעצויגן צו זיך די טעמאטיק פֿון מיטל-אזיע, נ. |
| 23 |
רעריך האָט ארויסגעוויזן א בא" זונדערע אופמערקזאמקייַט צו דער בודיסטי-שער קולטור. דעם פראָןצויזישן מאָלער פּ. גאָ-גען זייַנען געווווען צום הארצן אפֿריקאָןישע מאָטיוון, זש. ביזע האָט אין זייַן בארימטער אָפּערע, קארמען" אויסגענוצט אַריגינעלע ציגייַנערישע, שפּאָןישע, קובינישע מעלאָדיַעס. |
| 24 |
מ. ראוועל האָט א באדייַטנדיקן טייל פֿון זייַן שאפן פארבונדן מיט דער שפּאָןישער מוזיקא-לער קולטור (די קאָמישע אָפּערע, די שפּאָןישע שאָ", דאָס סימפאַנישע ווערק, באָלעראָ? און אָןדערע), די פּאַלאָוועצער טענץ אין באָראָדינס, דער פירשט איגאָר", באלאקירעווס פאָרטעפּיאָןישע פּאָעמע, איסלאמיי". |
| 25 |
די דאָזיקע רעשימע קען מען פארלענגערן אָן א שיר,; אין דער סאָווצטישער צייַט, אין די ראמען פֿון אונדזער פילנאציאָנאלער מעלוכע, וואקסט נאָך מער דער אינטערעס צו דער קולטור פֿון די ברידערלעכע פעלקער, שטארקט זיך אלץ מער דער שעפערישער קאָנטאקט מיט זיי. |
| 26 |
דער מאָלער פּעטראָוויוואָדקין, צום בייַשפּיל, באַזוכט אין די ערשטע יאָרן פֿון דער סאָוועטנ-מאכט מיטל-אזיע, שאפט דאָרט א ריי אָריענטאלישע צייַכענונגען און א ליטערארישן עס-קיז אונטערן נאָמען, סאמארקאָןדיע'". דער קאָמפּאָזיטאָר ס. ס. שאָסטאקאָוויטש שאפט דעם ציקל, פֿון דער ייַדישער פאָלקס-דיכטונג". |
| 27 |
א באזונדער אָרט האָט צווישן דער מיזרעך-טעמאטיק אין דער רוסישער קונסט פארנומען די ייַדישע און ציגייַנערישע טעמעס. ראכמא-נינאָוו שרייַבט זייַן אָפּערע אלעקאַ" לויט פּושקינס, ציגייַנער". פֿון בייַראָנס ציקל אונטער דעם זעלבן נאָמען. קופּרין שרייַבט זייַן, גאמברי-נוס?. |
| 28 |
אין וועלכן ער דעקט אוף א ריי סאָציא-לע מאָמענטן אינעם ייַדישן לעבן. מוסאָרגסקי שאפט צוויי דערשיטערנדיקע לויט זייער טיפ-קייַט קאָנטראסט-געשטאלטן אין דער פאָרטע-פּיאָןער מיניאטיור, צוויי ייַדן: א גוויר און א קאָפּצן", וועלכע גייט ארייַן אינעם ציקל, בילדלעך פֿון דער אויסשטעלונג?". |
| 29 |
(לויט די בילדער פֿוןעם מאָלער הארטמאָן). אין א פרל-ערן פּעריאָד פֿון זייַן שאפן האָט מוסאָרגסקי אָנגעשריבן זייַן, ייַדישע ליד" אף דעם טעקסט פֿוןעם דיכטער ל. מעי אין דעם דראמאטישן מאָנאָלאָג, דער קיניג שאול? אף בייַראָנס ווערטער א שאָסטאקאָוויטש האָט זיך ניט באָןוצט מיט פאָלקלאָר-אויסצוגן. |
| 30 |
מיר האָבן בא אים צו טאָן בלויז מיט א טאָנאלער נאָענטקייַט, דערביי האָט ער אקצענטירט די כאראקטעריסטישע באזונזערקליייטן פֿון זייַן מוזיקאלישן דענקען, וועלכע פאלן צונויף מיט די באזונדער-קייַטן פֿון דער ייַדישער פאָלקס-ליד. גאָןץ מעג-לעך, אז ניט שטענדיק טוען מיר עס מיט רעכט. |
| 31 |
אליין דער קאָמפּאָזיטאָר האָט די דאָזיי קע טעמעס ניט באצייכנט אלס, ייַדישע". עס האָןדלט זיך אין א באשטימטער אידענטיש-קייַט צווישן די אינטאַנאציעס. די נאָענטקייַט ד. שאָסטאקאָוויטש אף א שפּאציר 139 דמיטרי שאָסטאקאָוויטש אין דער שטאָט גאָרקי אפן פעסטיוואל, הייַנטצייַטיקע מוזיק", געוווידמעט זייַן שאפֿוןג. |
| 32 |
1964 צו די טאָנאלקייַטן פֿון דער ייַדישער פאָלקס-מוזיק, וועלכע מיר טרעפן בא שאָסטאקאָוויטשן, וווי ביכלאל זייַן אינטערעס צו דער ייַדישער קולטור, זייַנען ניט צופעליק, ווווי מיר האָבן עס אויבן געזען, ווען מיר האָבן אופגעדעקט די גנאָסעאָלאָגישע וואָרצלען פֿון דער דאָזיקער דערשייַנונג. |
| 33 |
מיר וועלן זיך דערלויבן ברענגען אייניקע בייַשפּילן, אין דער פּרעליודיע 115-11011 פֿוןעם פּאָלי-פאָנישן ציקל, 24 פּרעליודיעס און פוגעס" טרעפן מיר, כוץ דער אויבנדערמאָנטער כא-ראקטעריסטישער באפארבונג, אזא ריטמיש-פאקטורישע סטרוקטור, וואָס דערנעענטערט די דאָזיקע מוזיקאלישע פּיעסע צו דער ייַדישער מוזיק. |
| 34 |
די היסטאָרישע דערפארונג באווייַזט, אז ווי האסטיק די מוזיק-קונסט זאָל זיך ניט אָןטוויקלען, איז אויב זי אין עכטע קונסט, רייַסט זי קיינמאָל ניט איבער אירע פארבינ-דונגען מיט איר שטאם, דאָס הייסט, מיט דער ריידיאינטאָנאציע (דעם אורקוואל פֿון געזאָןג) און מיט דער באוועגונג (דעם אורקוואל פֿון טאָןץ). |
| 35 |
די ליד און דער טאָןץ זייַנען, ווען זי ווערן ברייט באטראכט, די אורקוואלן פֿון דער מוזיק. אין שאָסטאקאָוויטשעס מוזיק זייַי נען די דאָזיקע ביידע געזונטע מעקוירעס שטענדיק אָנוועזנד, נאטירלעך, אין א באריי כערטער און מאָדערניזירטער פאָרם.). אי. אי. טשייַקאָווסקי. |
| 36 |
דער אָנפאָןג פֿוןעם פינאל, וואָס קומט גלייַך נאָך דער אייַנגעהאלטענער, טיף-טרויעריקער טשאקאָנע (אינעם דריטן טייל), מאכט דעם אייַנדרוק פֿון עפּעס א פאָןטאסטישן טאָןץ. דער דאָזיקער טאָןץ אָןטוויקלט זיך לאָןגזאם, זייַן טעמבראלע בא-פארבונג ווערט וואָס ווייַטער אלץ טונקעלער, אלץ גרויזאמער. |
| 37 |
פֿון אים וייעט מיט פראָס-טיקער קעלט. עס איז אָן אייגנארטיקער, מיי-סיםיטאָןץ". גאָןץ מעגלעך, אז אזא מין טעמאטישע, ארקע? איז ניט קיין צופעליקייַט פֿון די אלע געבראכטע בייַשפּילן לאָזט זיך;! גאָרקי האָט געוווידמעט דער שאפֿוןג פֿון שאָלעם-אלייכעמען און פֿון דער ייַדישער ליטעראטור ביכלאל. |
| 38 |
שאָסטאקאָ-וויטשעס האקדאָמע צו דער זאמלונג; נייַע ייַדישע לידער", וועלכע איז ארויס אין 1970 אין פארלאג, סאָווועטסקי קאָמפּאָזיטאָר? טאקע אף שטענדיק, ווייַל עכטע קונסט איז אומשטערבלעך שאָסטאקאָוויטש האָט פאָר-געזעצט די הומאָןיסטישע טראדיציעס, אָן וועלכע ס'איז ניט דענקבאר קיין שום עכטע קונסט. |
| 39 |
דאָלמאטאָווסקיס לידער, -- אומעטום לאָזט זיך פילן די ברענענדיקיאקטועלע איבערלעבונג פֿוןעם קינסטלער, זייַן לייד און פּייַן, זייַן טי-פער מיטגעפיל צו די געליטענע. אין יעסאָד פֿוןעם ציקל זייַנען אוועקגעלייגט ייַדישע פאָלקסטימלעכע לידער אין א רוסישער איבערזעצונג. |
| 40 |
און ווען דאָס ווערט אופגעלעבט אונטער דער צויבעריפעדער פֿון א גרויסן קינסטלער, דער-שיטערט עס דעם צוהערער און צווויַנגט אים ארלנדרינגען אינעם וועלטל פֿוןעם, קליינעם מענטשעלע? די דאָזיקע טרויעריקע געשיכטע בילדעט א מין פּראָלאָג צו דעם גאָןצן ערשטן טייל פֿוןעם ציקל -- עס האָט אָן אָטעם געטאָן מיט טויט. |
| 41 |
דאָס געהויל פֿוןעם שניי-שטורעם, וואָס גייט איבער אין א וריי געשריי, איז א דערשיטערנדיקער לוייט איר דראמאטישער און קאַלאָריסטישער קראפט קינסטלערישע האמצאָע פֿוןעם געניאלן קינסטלער-הומאָןיסט, ווינטער! קעדיי צו ענט-פערן אף דער דאָזיקער פראגע, אין נייטיק שטעלן א צווייטע: וואָס איז אזוינס א סימפאַ-ניע?. |
| 42 |
ניט צופעליק וווערט אין דער כאראקטעריסטיק פֿוןעם שאפן פֿון יעדן גרויסן קאָמפּאָזיטאָר קוידעמקאָל אָפּנעמערקט די סימפאַנישע שא-פֿוןג., וועלכער באטייַט א מין פאראלגעמייַןע-רונג, א מין דיאלעקטישע אָןטוויקלונג אין דער מוזיק, אָן ארויסגעזאָגטע קאַנצעפּציע. |
| 43 |
אין יענער צייַט האָב איך איבערגעדרוקט אין פֿאָרוווערטס ווערק פֿון דער עלטערער ייַדישער ליטע-ראַטור און דער אָפּרוף פֿון די לייענערס איז געווען גאָר שואַך. אויב די קלאַסישע פּראָזע-שאַפֿונגען האָבן ניט אַרויסגערופֿן קיין גרויסן אינטערעס -- וואָס האָב איך שוין געקענט דערוארטן פֿון פּאָעזיע?. |
| 44 |
דאָך האָב איך באַשלאָסן צו פּרובֿירן. וואָס קאָן איך דאָ פֿאַרי לירן? -- אויב ס'וועט ניט זייַן קיין גוטער אָפּרוף, וועט מען עס נאָך עטלעכע ווואָכן אָפּשטעלן און עס וועט קיינעם ניט אויספֿעלן אין די, נאָטיצן פֿון דער רעדאַקציע? פֿון אַ פֿאָרשער" (אין דעם בוך ווערט צום ערשטן מאָל אויפֿגעדעקט, אַז, אַ. |
| 45 |
פֿאָרשער" זייַנען יוסף מלאָטעק און זייַן פֿרוי חנה גאָרדאָן מלאָטעק, וואָס איז אַ באַקאַנטע פֿאָרי שערין פֿון ייַדישן פֿאָלקסליד), 8 יוסף און חנה מלאָטעק יענע רובֿריק איז געווען דער אָנהייב פֿון דעם איצטיקן בוך... מיר האָבן ניט אין אונדזער רשות אַזעלכע מיטלען. |
| 46 |
דערפֿאַר האָבן מיר גענומען די איניציאַטיו צו זען, אַז דאָס גרויסע געפֿינס זאָל ניט פֿאַרלוירן גיין נאָך אַ מאָל (אַ צייַטונג לעבט דאָך ניט מער וי 24 שעה). אַ סך לייענערס האָבן זיך גלייַך אָפּגערופֿן מיט בייַשטייַערונגען, מער וווי דער פּרייַז פֿון בוך. |
| 47 |
זיי אַלעמען -- מייַן האַרציקן דאַנק. זיי מעגן אויך זייַן שטאָלץ צו האָבן געווען שותּפֿים צו אַ גרויסער ייַדישער קולטור-אונטערנעמונג. דאָס בוך וואָס איר האַלט איצט אין די הענט, איז אַן אָפּקלייַב פֿון דעם מאַטעריאַל, וואָס איז דערשינען אין פֿאָרווערטס במשך די ערשטע אַכצן חדשים. |
| 48 |
עס איז שוין איצט פֿאַראַן גענוג מאַטעריאַל אויף נאָך א בוך. צי מיר וועלן קענען אַרויסגעבן אַ צווייט בוך, וועט זייַן געווענדט אָן די לייענערס. -- האָט דער לייע-נער געשריבן,, וואָס מען פּלעגט זינגען אין פּוילן. און דאָ קום איך צו מייַן בקשה: עס פֿעלט מיר דער סוף פֿון דאָזיקן שיינעם פֿאָלקסליד. |
| 49 |
איך האָב שוין פּרובֿירט זוכן אין פֿאַרשיידענע ביכעריגעשעפֿטן, אָבער אָן דערפֿאָלג, חשובֿער רעדאַקטאָר, איך על אייַך זייער דאַנקבאַר זייַן פֿאַר אייַער באַמיַונג מיר צו העלפֿן געפֿינען דעם סוף פֿון דעם פֿאָלקט-ליד?.. גינזבורג און פּ נאָר די אָרטאָגראַפֿיע איז געענדערט געוואָרן. |
| 50 |
ראָלניק, זישאָ לאַנדוי, י,-י. סיגאַל. אַ. גלאַנץילעיעלעס, נ.-ב. מינקאָוו, א" אַנד. מיטן אויסנאַם פֿון י. אַדלער האָבן מיר ניט אַרייַנגענומען אין בוך קיין דיכטערס וואָס לעבן און שאַפֿן איצט. איצט ווערן שוין אויך אַ טייל אַנדערע מאַטעריאַלן געדרוקט מיט דער נייַער אָרטאָגראַפֿיע. |
| 51 |
מיר דאַנקען אויך דעם חשובֿן געלערנטן פּראָפֿי דבֿ סדן פֿאַר זייַן שריפטלעכער דערמוטיקונג צו טאָן די זאַמליאון פֿאָרש-אַרבעט, כּליזמן עס ווערט ניט צו שפּעט? דאָ שרייַט אַ מוטער: אויי, וויי מיר, אוי, ווינז, וואָס טוט אַ שטיפֿמוטער מייַן טייַערן קינד?. |
| 52 |
ער האָט געוואָלט וויסן, צי מיר קענען מער ווערטער פֿון דעם ליד און געבעטן מיר זאָלן זיי אָפּדרוקן. איין לייענער, טשאַרלז ראָגאַסקי, פֿון ווילמינגטאָן, דעלאַווער, האָט געשריבן:, איר שרייַבט, אַז דאָס ליד איז געווויס הונדערט יאָר אַלט און איר זייַט גערעכט. |
| 53 |
מיט צוויי און זעכציק יאָר צוריק, ווען איך בין אַלט געווען דרייַצן יאָר, פֿלעגן מיר, אָרעמע יתומים, זינגען דאָס ליד אין חדר, אָדער אין די הויפֿן, וווּ מיר פלעגן זיך שפּילן. לויט דעם ערשטן נוסח פֿון, מייַן הסכּמה (אויף דעם ביכל וואָס הייסט ימאַגאַזין)", געדרוקט אין גאָרדאָנס צווייטער זאַמלונג שירי מ. |
| 54 |
גאַר: דאָן יודישע ליעדער, וואַרשע 1889, אין ש. בערנשטיינס זאַמלונג מאַגאַזין פֿון יודישע לידער פֿאַר דעם 200 יוסף און חנה מלאָטעק זייַן ערשט ביכל איז געוווען ניט אונטער זייַן אמתן נאָמען מיכל גאָרדאָן, נאָר אונטערן נאָמען, פֿון אַ גרויסן חסיד". |
| 55 |
ער האָט זיך דאָרטן באַנוצט מיטן אַנאַגראַם פֿון זייַן נאָמען, גר דל מך אַני, מיכל גאָרדאָן אי געווען אַ משׂכּיל, וואָס האָט אין זייַנע לידער אויסגעלאַכט די חסידים און דעם גאַנצן ייַדישן לעבנס-שטייגער פֿון זייַן צייַט.. .. אויך אין ש... די משקה. |
| 56 |
נו, לאָמיר שוין משקה טמרינקען, ברידער, מיר זאָלן דערלעכן -- צו טרינקען ווידער; נו, לאָמיר שוין טרינקען, גענוג שוין סן, ווי קענט איר אַזוי לאַנג אָן משקה פֿאַרגעסן! אָט ווען די משקה וואָלט אונדז געפֿעלט, וי וואָלטן מיר לעבן אויף דער וועלט?. |
| 57 |
די משקה מוז איך ערלעך האַלטן, איך שמיי פֿאַר איר אויף וי פאַר אָן אַלטן, דען זי האָט געקענט מייַן עלטער באָבען; די באָבע פֿלענט זי ליב האָבן. פֿון איר האָב איך געירשנט די מעלה צו טרינקען ביזן עק און אַלע ווייַלע. דאָס קינד זאָל לעבן און זייַן א רב!. |
| 58 |
אָט דיריבער טרינק איך אַ רובֿיכּום, דאָס רובֿ טרינק איך נאָר אָן א מאָס. באַלד מען האָט מיך אַנטוויינט פֿון כרוסט, האָב איך צו משקה באַקומען גרוים לוסט!, איך האָב ניט געוואָלט דער מאַמעס קאַשקע, איך האָב נאָר געוואַלט א ביסעלע משקה בייַ מייַן בר-מיצווה האָט מען מיר געהייסן טרינקען גאָר אָן א שיעור. |
| 59 |
פֿון אַלע מיצוות איז די גרעסטע, צו טרינקען משקה נאָר די בעסטע. איך האָב קיין בושה, קיין דרך-ארץ, כ'האָב משקח געטרונקען, איז אויף אַלץ א תירוץ, בשעת מען האָט מיך צו דער חופּה געבראכט, ווואָס דאַרף איך די צרה? אַזוי איז טאַקע פֿאַר צייַטן געשען; דער עץ-חדעת איז א ווייַנשטאָק געווען. |
| 60 |
26 יוסף און חנה מלאָטעק די חוה האָט דעם אַדם אָנגערעדט, ער זאָל טרינקען משקה, עס איז קיין חטא. ווען אָדם וואָלט חלילה די משקה ניט ליבן, וואָלט ער זייַן חוה אַרויסנעטריבן. דורך משקח ווערט יעדער שטאָלץ און פריילעך; פֿון אַן אונטער-שמש ווערט אַ מלך. |
| 61 |
איך האָב די משקה ליב מיםט איר זים לשון, אמת, זי קאָסט מיר מייַן לעצטן גראָשן, איך האָב שוין קיין געלט, נאָר אַ ביסל נאמנות; אמת, איך ניב גאַנץ גוטע משכּנות; אַבי איך בין לוסטיק און וויל ניט זאָרגן, וואָס אַרט מיך הייַנט וואָס וועט זייַן מאָרנן?. |
| 62 |
מייַן ביסעלע יאָרן ווען איך וועל אויסלעבן, וויל איך, מען זאָל מיר אין קבֿר מיטגעבן א פֿעסעלע משקה נאָענט בייַ דער וואַנט, אַ נרויסע גלאָז אין דער רעכטער האַנט; צו תּחית המתים בין איך ווידער דאָ און טרינק באַלד משקה אין דער ערשטער שעה. לחיים! די באָרד קאָכערס ווייַב איז קיין פּאָלטאַווע געקומען. |
| 63 |
זי זעט איר מאַן און דערקענט אים ניט באַלך; זי קוקט זיך צו, אַז ער האָט זייַן באָרד אַראָפּגענומען, הייבט זי אָן צו שרייַען און מאַכט אַ געוואַלד. 1 ביסטו דאָס מייַן מאַן, ביסטו דאָס קאָכער? איך דערקען דיך ניט, זעסט אויס א בחור! גוואַלד! די באָרד זאָל מיר ווערן. |
| 64 |
28 יוסף און חנה מלאָטעק 2 די באַרד זאָל מיר ווערן, עס קען אונטערגיין די וועלט, די באַרד זאָל מיר ווערן, ניט אַ האָר געפֿעלט; די באָרד זאָל מיר ווערן, וי געוועזן גרויס, די באַרד זאָל מיר ווערן, איך האַלט ניט אוים! גוואַלד! ניב מיר די באָרד אַרוים. |
| 65 |
: (וואָס איז די באָרד אַזוי שווער געוואָרן? דו טראַגסט דאַך זי שוין עטלעכע יאָרן נאָר מיט א מאָל פֿאַלט דיר אין זינען אַרייַן, דו זאָלסט זי שערן, מייַן ליכט, מייַן שייַן גוואַלד! די באָרד זאָל מיר זייַן 4 וואָס האָט דיר די באָרד געטאָן אַ רעה? צי האָט זי דיר געקאָסט עפּעס א הוצאה?. |
| 66 |
צי האָט זי דיר געשאַט צו דייַנע אינטערעסן, אָדער האָט זי בייַ דיר געבעטן עסן? גוואַלד! איך קען די באָרד ניט פֿאַרגעסן 5 אַצונד איז דייַן הוצאה געוואָרן גרעפער, מוזסט קויפֿן זייףה מיט אַ גאָלמעסער; אַליין זיך צו שערן איז בוודאי ניט ליב, מוז קומען א צירולניק צו דיר אין שטיב. |
| 67 |
גוואַלד! איך גיי מיט דייַן באָרד אין גריב, 6 גאָר ניט לאַנג האָב איך געזען אין חלום די גאַנצע באָרד עליה השלום; איין האָר אַחין און איין האָר אַהער -- פֿערל פֿון דער ייַדישער פֿאָעזיע 29 און לעבן איר אין געלעגן א שער גוואַלד! גיב מיר די באָרד אַהער. |
| 68 |
7 איך האָב מיך באַלד פּותר חלום געווען, אַז דער באַרד איז עפּעם א צרה געשען; נאָר איך האָב געמייַןט, אַז זי אין נאָך דאָ, איך האָב ניט געטראַכט אויף יזוי א בייזע שעה. גוואַלד! מייַן מאַנס באָרד אין ניטאָ נוואַלד! פֿאַר דער באָרד האָסטו קיין כּפּרה. |
| 69 |
9 כאָטש וווייַז מיר געשווינד דעם הייליקן אַרט ווּ דו האָסט געלאָזט די האר פֿון דער באָרך; אין שול אין אָרון קודש וועל איך זיי אַוועקטראָגן, נוואַלד! מייַן גאַנצעם לעבן וואָס איך האָב פֿאַרבראַכט, איז דאָס נאָר געווען א פֿינצטערע נאַכט ער שרייַט: אַ, מוטער!. |
| 70 |
אָ, מוטער, העלף מיר! ווען קענסטו ניט העלפֿן, טאָ נעם מיך צו דיר שטייט אויף אַלע טויטע, שטייט אויף געשוינד, שטייט אויף אַלע טויטע, ראַטעוועט מייַן קינד! אַלע טויטע ליגן רויק אין זייער רו צו גאָטס כּסא-כּבֿוד פֿלי איך באַלד צו שלאָף מייַן קינד, שלאָף מייַן קינד, זאָלסט מיר לעבן און זייַן געזינט. |
| 71 |
2 וווּ נעם איך ווערטער, וווּ נעם איך געדאַנקען איך זאָל דערמיט קענען דעם בורא ברוך הוא דאַנקען פֿאַר דער מתּנה, וואָס ער האָט מיר געגעבן אַזוי א שיין קינד, עס זאָל מיר לאַנג לעבן. שלאָף מייַן קינד, שלאָף מייַן קינד, זאָלסט מיר לעבן און זייַן געזינט. |
| 72 |
4 די טייַערסטע בריליאַנטן, טייַערסטע אַנטיקן קענען גאַר מייַן האַרץ אַזוי פֿיל ניט דערקוויקן, וויפל עס דערקוויקט מיך דייַן חנעוודיקער בליק, ווען דו, מייַן קינד, טוסט אויף מיר אַ קיק. שלאָף מייַן קינד, שלאָף מייַן קינד, זאָלסט מיר לעבן און זייַן געזינט. |
| 73 |
פּערל פֿון דער ייַדישער פּאָעזיע 55 ס איך הער דייַן ליב געלעכטערל, גלייַך וווי איך וואָלט הערן אַ שיינעם געוזאַנג, פֿון אַלץ ליכטיקע שטערן, ווען מיט דייַן געלעכטערל ווילסטו צו מיר ריידן עפֿינען זיך מיר אויף די טירן פֿון ג'עדן. שלאָף מייַן קינד, שלאָף מייַן קינד, זאָלסט מיר לעבן און זייַן געזינט. |
| 74 |
0 די טירן פֿון גן-עדן וועלן מיר אָפֿן שמייַן ווען איך וועל א מאָל אויף יענער וועלט גיין, און דו, מייַן קינד, וועסט זייַן א פֿרומער און א נוטער, וועט מען דאָרטן זאָגן, לאָז אַרייַן דעם צדיקס מוטער. שלאָף מייַן קינד, שלאָף מייַן קינד, זאָלסט מיר לעבן און זייַן געזינט. |
| 75 |
ד דייַן טאַטץ טוט ניט וואָס גאָט האָט געבאַטן וועם מען אים אויף יענער וווועלט בוודאי ברענען, בראָטן, און דו, מייַן קינד, מיט דייַן צידקות זאָלסטו זיך מיען דייַן טאַטן פֿון גיהנום אַרויסצוציען. שלאָף מייַן קינד, שלאָף מייַן קינד, זאָלסט מיר לעבן און זייַן געזינט. |
| 76 |
8 דו האָסט שוין, מייַן קינד, דייַן איינעלע פֿאַרמאַכט, אַזוי וי די זון לאָזט זיך אראָפּ פֿאַר נאכט, דו זאָלסט עס ווידער עפֿענען נאָך דייַן זיסן רי אַזוי וי די זון גייט אויף אין דער פֿרי, שלאָף מייַן קינד, שלאָף מייַן קינד, זאָלסט מיר לעבן און זייַן געזינט. |
| 77 |
...האָב איך אין מיטן וואָך געמאָלדן וועגן דער נייַער אָפּטיילונג, וואָס איז צום ערשטן מאָל דערשינען אין פֿאָרווערטס זונטיק, דעם 25סטן אָקטאָבער, 1970, אונטער דער איבערשויפט פּערל פֿון דער יידישער פּאָעזיע -- ווער האָט זי געשאַפֿן? דער בורא זאָל נאָר מייַן תּפֿילה צוהערן, אַז דער אַקציז זאָל באַלד במל ווערן. |
| 78 |
עס זענען שולדיק די דורות מיט זייערע עבֿירות, וואָס משקה האָט נעבעך אויף זיך די נזירות. צדיקים זענען געווען אונדזערע אָבֿות-אַבֿותינו, זיי האָבן ניט געוווסט פֿון אַקציז און פּיטייַנץ. נאָר זאָל זיך שוין זייַן ווי עס איז, איך טרינק מייַן משקה און צאָל אַקציז. |
| 79 |
זאָל זיך אין טייַכן וואַסער לויפֿן, איך קען מייַן משקה אין שענקל קויפֿן; די מיצווה פֿון משקה בין איך תּמיד מקיים, און זאָג אַלע ווייַלץ: לחיים! צי וואָלט איך גלייבן, ווען איך וואָלט הערן, אַז מייַן מאַן וועט זייַן באַרד אָפּשערן עס שטייען מענטשן פֿון אַרום און אַרום, וואָס שוזייַןט איר אַלע, צי זייַט איר שטום?. |
| 80 |
ווען אייַער האַרץ איז פֿון אייַזן און שטיין, פֿון קינדסם הייסע טרערן דאַרף עם צעגיין. אָט זעט, די שטיפֿמוטער שלאָגט אים אין קאָפֿ, זי דראַפּעט זייַן פּנים, בלוט רינט אַראָפּ; זי שלאָגט אים, וואַרפֿט אים אויף די ערד אַנידער זי בייסט אים, רייַסט אים, ברעכט זייַנע גלידער. |
| 81 |
פֿון גאָטס כּסאיכּבֿוד ווועל איך ניט אָפּטרעטן, ביז ער וועט דערהערן מייַן שרייַען, מייַן בעטן. רבונו של עולם, וווּ זענען דייַנע רחמנות, דער פֿאַטער ביסטו פֿון יתומים און אַלמנות; פֿערל פֿון דער יידישער פּאָעזיע וי קענסטו זען ווי די מרשעת, גיסט אוים אויף מייַן יתום איר גיפֿטיקן כּעם?. |
| 82 |
מייַנע יונגע יאָרן האָסטו מיר אָפּגעשניטן, ביסטו מחויב מייַן יתום צו היטן; פֿון דייַן וועלט האָב איך ניט געהאַט פֿאַרגעניגן, טאַ לאָז מיך כאָטש רויק אין קבֿר אייַנליגן. צ א נו, שווייַג שוין, מייַן קינד, זייַ רויַק, מייַן נשמה, איך האָב שוין געהערט פֿון גאָט א נחמה. |
| 83 |
גאָט זאָגט: ס'וועט זייַן צו דייַנע צרות אַן ענד, ער וועט אויסלייזן דיך פֿון דער שטיפֿמוטערס הענט, די מרשעת, די שטיפֿמוטער, וועט נאָט באַשטראַפן, און דו, מייַן קינד, שוויינ: צו גאָט זאָלסטו נאָר האָפֿן. פֿאַר אַלע דייַנע צרות, פֿאַר אַלעץ דייַנעץ לייד, וווועט נאָט דיר באַצאָלן מיט נחמות און פֿרייד. |
| 84 |
אדאַנק. עס אַמאָל איז געווען אַ מלך אין ינדיאַ, אַ מאַהאַראַזשאַ און פֿאַר זייַן דייַן געבורסטאָג, אַ דעקרעט געגאַןגען אויס אַז אַלע די טשיעפס זאָל ברענגען מתנות פּאַסיק פֿאַר אַ מלך. עטלעכע געבראכט פייַן סילקס, עטלעכע געבראכט פאַנטאַזיע שווערדן, עטלעכע געבראכט גאָלד. |
| 85 |
אין די סוף פֿון די שורה זענען געקומען גיין אַ זייער רינגקאַלד קליין אַלט מענטש ווער 'ד געגאַןגען אַרויף פֿון זייַן דאָרף פֿילע טעג נסיעה דורך די ים. און ווי ער געגאַןגען אַרויף דער מלך ס זון געבעטן, "וואָס טאַלאַנט טאָן איר ברענגען פֿאַר דעם מלך?. |
| 86 |
"און דער אַלט מענטש זייער סלאָולי אָפֿן זייַן האַנט צו אַנטדעקן אַ זייער שיין מויערקעפּל, מיט סווערלז פֿון לילאַ און געל, רויט און בלוי. און דער מלך ס זון האָט געזאָגט, "אַז ס 'קיין טאַלאַנט פֿאַר די מלך! וואָס סאָרט פֿון טאַלאַנט איז אַז? טייל פֿון טאַלאַנט". |
| 87 |
(געלעכטער) אין אַ ביסל מאָומאַנץ, איך בין געגאַןגען צו געבן איר אַ טאַלאַנט, אַ טאַלאַנט וואָס איך גלויבן איז אַ טאַלאַנט ווערט ספּרעאַדינג. אָבער איידער איך טאָן, לאָזן מיר נעמען איר אויף מייַן לאַנג גיין. ווי רובֿ פֿון איר, איך סטאַרטעד לעבן ווי אַ קליין קינד. |
| 88 |
ווי פֿילע פֿון איר סטאַרטעד לעבן ווי אַ קליין קינד? געבוירן יונג? וועגן העלפט פֿון איר אָק (געלעכטער) און די מנוחה פֿון איר, וואָס? איר זענען געבוירן פול-דערוואַקסן? יינגל, איך ווילן צו טרעפן דייַן מאַמאַ! רעדן וועגן אוממעגלעך! יעדער יינער האָט מוירע האָבן, און אַלעמען האָט חלומות. |
| 89 |
אין מייַן זוכן צו טאָן די אוממעגלעך, איך ווע געפֿונען עס זענען דרייַ זאַכן אַז איך ווע געטאָן איבער מייַן יאָרן וואָס האָבן מין פֿון געפֿירט מיר צו טאָן די אוממעגלעך: דאָדגעבאַלל, אָדער ווי איר רופן עס "טרעפבאַל", סופּערמאַן, און קאָמאַר. יענע זענען מייַן דרייַ טערמינען. |
| 90 |
איצט איר וויסן וואָס איך טאָן די אוממעגלעך אין מייַן לעבן. אַזוי איך בין געגאַןגען צו נעמען איר אויף מייַן נסיעה, מייַן לאַנג גיין פֿון מוירע האָבן צו חלומות, פֿון ווערטער צו שווערדן, פֿון דאָדגעבאַלל צו סופּערמאַן צו קאָמאַר. און איך האָפֿן צו ווייַזן איר ווי איר קענען טאָן די אוממעגלעך אין דייַן לעבן. |
| 91 |
4 אקטאָבער 2007. מייַן האַרץ איז געווען ראַסינג, מייַן ניז זענען שאַקינג ווי איך סטעפּט אויס אויף בינע בייַ סאַנדערס טיאַטער האַרוואַרד אוניווערסיטעט צו אָננעמען די 2007 יג נאבעל פּרייַז אין מעדיצין פֿאַר אַ מעדיציניש פאָרשונג פּאַפּיר איך'ד קאָ-געשריבן גערופֿן "שווערד סוואַללאָווינג"... |
| 92 |
... "און זייַן סייד בייַעפֿעקט ". (געלעכטער) עס איז ארויס אין אַ קליין זשורנאַל אַז איך 'ד קיינמאָל לייענען איידער, די בריטיש מעדיקאַל זשורנאַל. אָבער עס איז נישט די מערסט מעמעראַבאַל טייל פֿון מייַן לעבן. ווי ער גאָט גרייט צו שריט אויס אויף בינע, זייַן האַרץ איז געווען ראַסינג, זייַן ניז זענען שאַקינג. |
| 93 |
ער געגאַןגען צו עפענען זייַן מויל צו רעדן, די ווערטער נאָר וואָלט נישט קומען אויס. ער געשטאָןען ציטערניש אין טרערן. ער איז געווען געליימט אין פּאַניק, פאַרפרוירן אין מורא. דאס דערשראָקן, שעמעוודיק, מאָגער ווימפּי קינד געליטן פֿון עקסטרעם מוירע האָבן. |
| 94 |
ער האָט מורא פֿון די טונקל, מורא פֿון כייץ, מורא פֿון ספּיידערז און סנייקס ... קיין פֿון איר דערשראָקן פֿון ספּיידערז און סנייקס? יאָ, אַ ביסל פֿון איר ער האָט אַ מורא פֿון וואַסער און שאַרקס מורא פֿון דאקטוירים און נורסעס און דעניס, און נעעדלעס און דרילז און שאַרף אַבדזשעקס. |
| 95 |
אָבער מער ווי עפּעס, ער האָט אַ מורא פֿון מענטשן. וואָס דערשראָקן, שעמעוודיק מאָגער ווימפּי קינד איז מיר. ווייַל איך האָט מוירע האָבן, די בוליז וואָלט רייצנ זיך מיר און קלאַפּן מיר אַרויף. זיי געניצט צו לאַכן און רופן מיר נעמען, זיי קיינמאָל לאָזן מיר שפּילן אין קיין פֿון זייער ריינדיר גאַמעס. |
| 96 |
אַה, עס איז געווען איינער שפּיל זיי געניצט צו לאָזן מיר שפּילן אין ... דאָדגעבאַלל - און איך איז געווען ניט אַ גוט דאַדזשער. די בוליז וואָלט רופן מייַן נאמען, און איך 'ד קוקן אַרויף און זען די רויט דאַדזש באַללס כערטלינג בייַ מייַן פּנים בייַ סופּערסאַניק ספּידז בּאַם, בּאַם, בּאַם!. |
| 97 |
און איך געדענקען פֿילע טעג גיין היים פֿון שולע, מייַן פּנים איז געווען רויט און סטינגינג, מייַן אויערן האבן רויט און רינגינג. מייַן אויגן זענען ברענען מיט טרערן, און זייער ווערטער זענען ברענען אין מייַן אויערן... עס ס אַ ליגן. ווערטער קענען שנייַדן ווי אַ מעסער. |
| 98 |
ווערטער קענען דורכשטעכן ווי אַ שווערד. ווערטער קענען מאַכן ווונדז וואָס זענען אַזוי טיף זיי קענען ניט זייַן געזען. אַזוי איך געהאָט מוירע האָבן. און ווערטער געווען מייַן ערגסט פייַנט. נאָך זענען. אָבער איך אויך האָט חלומות. איך אויך האָט אַ פאַרכאַפּטקייַט מיט זאַכן וואָס זענען פֿאַקטיש. |
| 99 |
איך 'ד לייענען גויננעסס בוך פֿון וועלט רעקאָרדס און ריפּליי ס גלויבן עס אָדער נישט בוך. קיין פֿון איר אלץ לייענען גויננעסס בוך פֿון וועלט רעקאָרדס אָדער ריפּליי ס? איך ליבע יענע ביכער! איך געזען פֿאַקטיש מענטשן טאָן פֿאַקטיש פעאַץ און איך געזאָגט, איך ווילן צו טאָן אַז |
| 100 |
אויב די בוליז וועט נישט לאָזן מיר שפּילן אין קיין פֿון זייער ספּאָרט גאַמעס, איך ווילן צו טאָן פֿאַקטיש מאַגיש, פֿאַקטיש פעאַץ. איך ווילן צו טאָן עפּעס טאַקע מערקווירדיק אַז די בוליז קענען נישט טאָן. שנעל פאָרויס 10 יאר - עס איז געווען די וואָך איידער מייַן 21 דייַן געבורסטאָג. |
| 101 |
צוויי זאַכן געשען אין איין טאָג אַז וואָלט טוישן מייַן לעבן אויף אייביק. איך איז געווען לעבעדיק אין טאַמיל נאַדו, דרום ינדיאַ איך איז געווען אַ מישאַנערי דאָרט, און מייַן מאַדרעך, מייַן פרייַנד געבעטן מיר, "צי איר האָבן טהראָמעס, דניאל?" און איך געזאָגט, "טהראָמעס?". |
| 102 |
וואָס זענען טהראָמעס?" ער האָט געזאָגט, "טהראָמעס ביסט הויפּט לעבן צילן זיי ניטאָ אַ" קאָמבינאַציע פֿון חלומות און צילן, ווי אויב איר געקענט טאָן עפּעס איר ווילן צו טאָן, גיין עניפּלייס איר ווילן צו גיין זייַן ווער עס יז איר ווילן צו זייַן, ווו וואָלט איר גיין?". |
| 103 |
וואָס וואלסטו געטון? ווער 'ד איר זייַן? איך געזאָגט, "איך קענען ניט טאָן אַז! איך בין אויך דערשראָקן! איך ווע גאָט צו פֿילע מוירע האָבן!" אַז נאַכט איך גענומען מייַן רייַז מאַטע אַרויף אויף די דאַך פֿון די באָנגעלע, געלייגט אויס ונטער די שטערן, און וואָטשט די באַץ ונטערטוקנ זיך באָמבע פֿאַר מאַסקיטאָוז. |
| 104 |
און אַלע איך קען טראַכטן וועגן זענען טהראָמעס, און חלומות און צילן, און יענע בוליז מיט די דאָדגעבאַללס. א ביסל שעה שפּעטער איך וואָוק אַרויף. מייַן האַרץ איז געווען ראַסינג, מייַן ניז זענען שאַקינג. דאס מאָל עס איז געווען ניט מיט מורא. מייַן גאָןצע גוף איז געווען קאָנווולסינג. |
| 105 |
און פֿאַר די ווייַטער פינף טעג איך איז געווען אין און אויס פֿון באוווסטזייַן, אויף מייַן דעאַטהבעד קאַמף פֿאַר מייַן לעבן. מייַן מאַרך איז געווען ברענען אַרויף מיט 105 גראַד מאַלאַריאַ היץ. און ווען איך איז געווען באַוווסטזיניק, אַלע איך קען טראַכטן וועגן זענען טהראָמעס. |
| 106 |
איך געדאַנק, "וואָס טאָן איך ווילן צו טאָן מיט מייַן לעבן? דעמאָלט איך איינגעזען, ניט, ניט, עס ס 'נישט די קאָמאַר, עס ס די ביסל פּעראַסייט ין די קאָמאַר, פּלאַסמאָדיום פאַלסיפּאַרום, אַז קילז איבער אַ מיליאָן מענטשן אַ יאָר איר וויסן, עס ס אַ חילוק צווישן געפאַר און מורא. |
| 107 |
געפאַר איז פֿאַקטיש. מורא איז אַ ברירה. און איך איינגעזען איך האָט אַ ברירה: איך קען אָדער לעבן אין מורא, און שטאַרבן אין דורכפאַל אַז נאַכט, אָדער איך קען לייגן מייַן מוירע האָבן צו טויט, און איך קען דערגרייכן פֿאַר מייַן חלומות, איך קען אַרויספאָדערן צו לעבן לעבן. |
| 108 |
און איר וויסן, עס ס עפּעס וועגן ווייל אויף דייַן דעאַטהבעד און פייסינג טויט אַז אַקטשאַוואַלי מאכט איר טאַקע ווילן צו לעבן לעבן. איך איינגעזען אַלעמען דיעס, ניט אַלעמען טאַקע לעבן. עס ס אין געהאלטן ביים שטארבן אַז מיר מיר לעבן. איר וויסן, ווען איר לערנען צו שטאַרבן, איר טאַקע לערן צו לעבן. |
| 109 |
אַזוי איך באַשלאָסן איך איז געגאַןגען צו טוישן מייַן דערציילונג אַז נאַכט. איך האָט ניט ווילן צו שטאַרבן. אַזוי איך מתפּלל געווען אַ ביסל תּפֿילה, איך געזאָגט, "גאָט, אויב איר לאָזן מיר לעבן צו מייַן 21 דייַן געבורסטאָג, איך וועט ניט לאָזן מורא הערשן מייַן לעבן קיין מער. |
| 110 |
איך בין געגאַןגען צו לייגן מייַן מוירע האָבן צו טויט, איך בין געגאַןגען צו דערגרייכן פֿאַר מייַן חלומות, איך ווילן צו טוישן מייַן שטעלונג, איך ווילן צו טאָן עפּעס גלייבן מיט מייַן לעבן, איך ווילן צו געפֿינען מייַן ציל און פאַך, איך ווילן צו וויסן אַז די אוממעגלעך איז ניט אוממעגלעך... |
| 111 |
איך וועל נישט זאָגן איר אויב איך סערווייווד אַז נאַכט; איך וועט לאָזן איר רעכענען אַז אויס פֿאַר זיך. איבער דער ווייַטער צוואַנציק יאָרן, איך ממלא רובֿ פֿון יענע טהראָמעס. איך געלערנט קלאָוונינג, און דזשאַגאַלינג, און סטילט-גיין, וניסיקלע ריידינג, פייַער עסן, גלאז עסן. |
| 112 |
אין 1997 האב איך געהערט עס זענען געווען ווייניקער ווי אַ טוץ שווערד סוואַללאָווערס לינקס און איך געזאָגט, "איך ווע גאָט צו טאָן אַז!" איך באגעגנט אַ שווערד סוואַללאָווער, און איך געבעטן אים פֿאַר עטלעכע עצות נומער 2: דו זאלסט נישט פּרובֿירן עס!". |
| 113 |
(געלעכטער) אַזוי איך צוגעלייגט עס צו מייַן רשימה פֿון טהראָמעס. און איך פּראַקטיסט 10-12 מאל אַ טאָג, יעדער טאָג פֿאַר פיר יאר. איצט איך קאַלקיאַלייטיד יענע אויס .... 4 רענטגענ 365 עס איז געווען וועגן 13,000 ניט געראָטן אַטטעמפּץ איידער איך גאָט מייַן ערשטער שווערד אַראָפּ מייַן האַלדז אין 2001. |
| 114 |
בעשאַס אַז מאָל איך שטעלן אַ טהראָמע צו ווערן דער וועלט ס לידינג מומחה אין שווערד סוואַלאָוינג. (געלעכטער) אדאַנק. (אַפּפּלאַוסע) און איך געלערנט עטלעכע יקסייטינג זאַכן וועגן שווערד סוואַלאָוינג. עטלעכע זאַכן איך געוועט איר קיינמאָל געדאַנק וועגן איידער, אָבער איר וועט נאָך הייַנט בייַ נאַכט. |
| 115 |
ווייַטער צייַט איר גיין היים, און איר ניטאָ קאַטינג דייַן ביפֿסטייק מיט דייַן מעסער אָדער אַ שווערד, אָדער דייַן "בעסטעק", איר וועט טראַכטן וועגן דעם ... אין 1906, די עלעקטראָקאַרדיאָגראַם אין וואַלעס, צו לערנען סוואַלאָוינג דיסאָרדערס, און דיידזשעסטשאַן, בראָנטשאָסקאָפּעס, אַז טיפּ פֿון זאַך. |
| 116 |
אָבער איבער די פאַרגאַנגענהייַט 150 יאר, מיר וויסן פֿון הונדערטער פֿון ינדזשעריז און דאַזאַנז פֿון דעטס ... דאָ ס דער שטרענג ענדאָסקאָפּע אַז איז דעוועלאָפּעד דורך דר אַדאָלף קוססמאַול. מיר אויך געלערנט אַז עס זענען 3-8 ערנסט שווערד סוואַלאָוינג ינדזשעריז יעדער יאָר. |
| 117 |
איך וויסן ווייַל איך באַקומען די טעלעפאָנירן קאַללס. איך נאָר געהאָט צוויי פֿון זיי, איינער פֿון שוועדן, און איינער פֿון אָרלאַנדאָ נאָר איבער די פאַרגאַנגענהייַט ביסל וואָכן, שווערד סוואַללאָווערס, וואָס זענען אין דעם שפּיטאָל פֿון ינדזשעריז. אזוי עס איז גאָר געפערלעך. |
| 118 |
די אָןדערע זאַך איך געלערנט איז אַז שווערד סוואַלאָוינג נעמט פֿון 2 יאר צו 10 יאר צו לערנען ווי צו שלינגען אַ שווערד פֿאַר פֿילע מענטשן. אָבער דער רובֿ יקסייטינג ופדעקונג איך געלערנט איז געווען ווי שווערד סוואַללאָווערס לערנען צו טאָן די אוממעגלעך. |
| 119 |
און איך בין געגאַןגען צו געבן איר אַ ביסל סוד: דו זאלסט נישט פאָקוס אויף די 99.9% אַז איז אוממעגלעך. איר פאָקוס אויף וואָס . 1% וואָס איז מעגלעך, און רעכענען אויס ווי צו מאַכן עס מעגלעך. איצט לאָזן מיר נעמען איר אויף אַ נסיעה אין די מייַןונג פֿון אַ שווערד סוואַללאָווער. |
| 120 |
איצט לאָזן מיר נעמען איר אויף אַ קליין נסיעה אין די גוף פֿון אַ שווערד סוואַללאָווער. אין דעם פֿוןט, איך אַקטשאַוואַלי האָבן צו נאַדזש מייַן האַרץ באַזונדער. אַז ס 'נישט עפּעס איר קענען שווינדל. פּיס פֿון שטיקל. (האָלענדיש) פאַללאָפּיאַן טובז!. |
| 121 |
גויס, איר קענען פרעגן דייַן ווייבער וועגן אַז איינער שפּעטער ... מענטשן פרעגן מיר, זיי זאָגן, "עס מוזן נעמען אַ פּלאַץ פֿון מוט אין סדר צו ריזיקירן דייַן לעבן, צו נאַדזש דייַן האַרץ, און שלינגען אַ שווערד ... איר זען - דאַנקען איר. ניין, אַז ס 'נישט די טאַקע מערקווירדיק זאַך. |
| 122 |
אַז ס וואָס מענטשן טראַכטן. ניט, ניט, ניט. אַז ס 'נישט עס. אַז ס 'ד' טאַקע אַמייזינג זאַך פֿאַר מיר. איך שטענדיק געוואָלט צו טאָן די אוממעגלעך - אדאַנק. (אַפּפּלאַוסע) אדאַנק. (אַפּפּלאַוסע) איך שטענדיק געוואָלט צו טאָן די אוממעגלעך, און איצט איך בין. |
| 123 |
איך געוואָלט צו טאָן עפּעס מערקווירדיק מיט מייַן לעבן און טוישן די וועלט, און איצט איך בין. איך שטענדיק געוואָלט צו פליען אַרום דער וועלט טאָן סופּערכיומאַן פעאַץ און שפּאָרן לעבן, און איצט איך בין. און איר וויסן וואָס? עס ס נאָך אַ קליין טייל פֿון וואָס קליין קינד ס גרויס חלום טיף אינעווייניק |
| 124 |
(געלעכטער) (אַפּפּלאַוסע) און איר וויסן, איך שטענדיק געוואָלט צו געפֿינען מייַן ציל און פאַך, און איצט איך ווע געפֿונען עס. אָבער טרעפן וואָס? עס ס ניט מיט די שווערדן, ניט וואָס איר טראַכטן, נישט מיט מייַן סטרענגקטס עס ס אַקטשאַוואַלי מיט מייַן שוואַכקייַט, מייַן ווערטער |
| 125 |
מייַן ציל און פאַך איז צו טוישן די וועלט דורך קאַטינג דורך מורא, איין שווערד אין אַ צייַט, איינער וואָרט בייַ אַ מאָל, איין מעסער אין אַ צייַט, איינער לעבן אין אַ מאָל, צו באַגייַסטערן מענטשן צו זייַן סופּערכיראָוז און טאָן די אוממעגלעך אין זייער לעבן. |
| 126 |
מייַן ציל איז צו העלפן אָןדערע געפינען זייערער. וואָס ס דייַן? וואָס ס אייער ציל? וואָס האבן איר שטעלן דאָ צו טאָן? איך גלויבן מיר ניטאָ אַלע גערופֿן צו זייַן סופּערכיראָוז וואָס איז דייַן סופּערפּאַוער? איר זענט יינציק וואָס איז אייער געשיכטע?. |
| 127 |
וואָס מאכט איר אַנדערש? דערציילן דייַן געשיכטע, אַפֿילו אויב דייַן קול איז דין און שאַקי וואָס זענען אייערע טהראָמעס? אויב איר קען טאָן עפּעס, זייַן ווער עס יז, גיין ערגעץ - וואָס וואלסטו געטון? ווהערע'ד איר גיין? וואָס וואלסטו געטון? וואָס טאָן איר ווילן צו טאָן מיט אייער לעבן?. |
| 128 |
וואָס זענען אייערע גרויס חלומות? וואָס זענען דייַן גרויס חלומות ווי אַ קליין קינד? טראַכטן צוריק איך געוועט דעם איז ניט עס, איז עס? וואָס זענען דייַן וויילדיסט חלומות אַז איר געדאַנק זענען אַזוי מאָדנע און אַזוי דיק? איך געוועט דעם מאכט אייער חלומות קוק נישט אַזוי מאָדנע נאָך אַלע, טוט ניט עס?. |
| 129 |
וואָס איז דייַן שווערד? יעדער איינער פֿון איר האָט אַ שווערד, אַ טאָפּל-שנלדיקע שווערד פֿון מוירע האָבן און חלומות סוואַללאָוו דייַן שווערד, וועלכער עס זאל זייַן גיי דייַן חלומות, ליידיז און דזשענטאַלמין, עס ס קיינמאָל צו שפּעט צו זייַן וועלכער איר געוואָלט צו זייַן. |
| 130 |
פֿאַר יענע בוליז מיט די דאָגדעבאַללס, יענע קידס ווער געדאַנק אַז איך וואָלט קיינמאָל טאָן די אוממעגלעך, איך ווע גאָט נאָר איין זאַך צו זאָגן צו זיי: אדאַנק. ווייַל אויב עס זענען נישט פֿאַר ווילאַנז, מיר וואָלט נישט האָבן סופּערכיראָוז. איך בין דאָ צו באַווייַזן די אוממעגלעך איז ניט אוממעגלעך. |
| 131 |
דעם איז גאָר געפערלעך, עס קען טייטן מיר. איך האָפֿן איר הנאה עס. (געלעכטער) איך בין געגאַןגען צו דאַרפֿן דייַן הילף מיט דעם איין. וילעם: צוויי, דרייַ. דן מאיר: ניין, ניט, ניט. איך דאַרפֿן דייַן הילף אויף די קאַונטינג טייל, אַלע פֿון איר, אָקיי?. |
| 132 |
(געלעכטער) אויב איר וויסן די ווערטער? אקעי? גראף מיט מיר גרייט? איינער צוויי דריי ניט, אַז ס 2, אָבער איר ווע גאָט דער געדאַנק וילעם: איינער צוויי דריי (גאַספּינג) (אַפּפּלאַוסע) דם: יאָ! (אַפּפּלאַוסע) (טשעערס) א גרויסן דאָןק דאָןק איר, דאַנקען איר, דאַנקען איר. |
| 133 |
דאָןק איר פֿון די דנאָ פֿון מייַן האַרץ. אַקטואַללי, דאַנקען איר פֿון די דנאָ פֿון מייַן מאָגן. איך דערציילט איר איך געקומען דאָ צו טאָן די אוממעגלעך, און איצט איך האָבן. אָבער דעם איז ניט דער אוממעגלעך. איך טאָן דעם יעדער טאָג. קיינמאָל האַלטן דרימינג. |
| 134 |
קיינמאָל האַלטן גלויביק. דאָןק איר פֿאַר גלויביק אין מיר און דאַנק פֿאַר ווייל טייל פֿון מייַן חלום. און דאָ ס מייַן טאַלאַנט צו איר: די אוממעגלעך איז ניט ... וילעם: ימפּאָססיבלע. לאַנג גיין טייל פֿון טאַלאַנט. (אַפּפּלאַוסע) אדאַנק. (אַפּפּלאַוסע) (טשעערינג) באַלעבאָס: "דאָןק איר, דן מאיר, וואַו!". |
| 135 |
די אַלט מענטש געקוקט אַרויף בייַ אים סלאָולי און האָט געזאָגט, "לאָןג גיין . ווי אַ קליין קינד, איך שטענדיק געהאָט אַ פאַרכאַפּטקייַט מיט טאָן די אוממעגלעך. איך בין געגאַןגען צו אָנהייבן דורך ריווילינג דער סאָף: און איך בין געגאַןגען צו באַווייַזן צו איר אַז די אוממעגלעך איז ניט אוממעגלעך. |
| 136 |
און איך בין געגאַןגען צו סוף דורך געבן איר אַ טאַלאַנט ווערט ספּרעאַדינג: איך בין געגאַןגען צו ווייַזן איר וואָס איר קענען טאָן די אוממעגלעך אין דייַן לעבן. אין מייַן זוכן צו טאָן די אוממעגלעך, איך ווע געפֿונען אַז עס זענען צוויי זאַכן וואָס זענען וניווערסאַל צווישן מענטשן אַרום די וועלט. |
| 137 |
און פֿאַר מיר, וואָס איז געווען אַ אוממעגלעך חלום קומען אמת, עס איז געווען אַ אומגעריכט יבערראַשן פֿאַר עמעצער ווי מיר, עס איז געווען אַ כּבֿוד וועל איך קיינמאָל אלץ פאַרגעסן. אויף 4 אקטאָבער 1967, דעם דערשראָקן, שעמעוודיק, מאָגער, ווימפּי קינד געליטן פֿון עקסטרעם מוירע האָבן. |
| 138 |
איצטיקע צייַט-רעכענונג. די איצטיקע צייַט-רעכענונג (ראָשי-תּיבֿות: אצייר) איז אַ צייַט-רעכענונג וואָס הייבט אָן דעם 1טן יאָןואר 3761 (גיתשסייא) לבריאת-העולם. היינט ציילט מען יאָרן פֿון איצטיקער צייַט-רעכענונג באַניצנדיק דעם גרעגאָריאַנישן קאַלענדאַר. |
| 139 |
דער קריסטלעכער מאָנאַך דיאָניסיוס דער ניכנע האָט געפֿונען אויס די איצטיקע צייַט-רעכענונג אין יאָר 525 אצייר (דירפייה-דירפייו לבריאת-העולם). ער האָט געמייַןט, אַז ערשטן יאַנואַר, 524 יאָר פֿאַר זייַן צייַט איז געווען דער געבוירן-טאָג פֿון אותו האיש. ס'רובֿ היסטאריקער הייַנט האַלטןס. |
| 140 |
אַסטראָנאָמיע (פֿון גריכיש)... אַסטראָנאָמיע (פֿון גריכיש) איז די נאטור-וויסנשאפט וואָס באהאָןדלט הימלישע אביעקטן און פֿענאמענען, און אַלעס וועגן אַנטוויקלונגען אַרום אונדזער וועלט ווי צ. ב. די זון מיט דער לבֿנה, שטערן און אַלע הימל געשעענישן... |
| 141 |
אַסטראָנאָמיע ווערט גערעכענט אַלס זייער אַן אַלטע וויסנשאַפֿט, וואָס עס איז דערקענט שוין צום וויינעגסטן ארום 6000 יאָר. סי טוט אָןווענדן מאטעמאטיק, פיזיק און כעמיע בכדי אויפּצוקלערן די היסטאריע פֿון די הימלישע אביעקטן, כולל פלאָןעטן, לבנות, שטערן, נעפלען, גאלאקסיעס און קאָמעטן;. |
| 142 |
די פֿענאמענען שליסן איין סופערנאווע אויפּרייסן, קוואָסארן, בלאָזארן, פולסארן און קאָסמישע מיקראכוואליע הינטערגרונט שטראלונג. אין אלגעמייַן געהערן אלע פֿענאמענען וואָס שטאמען פֿון אינדרויסן דער ערד'ס אטמאספער צו אסטראָןאמיע. א צווייג פֿון אסטראָןאמיע גערופן קאָסמאָלאגיע איז די שטודיע פֿוןעם אוניווערס אינגאָןצן. |
| 143 |
אַסטראָנאָמיע העלפֿט אונדז מיט אונדזער צייַט און נוצן זיך מיט דעם נייטיקן קאַלענדאַר וואָס פֿירט אונדזערע טעג, וואָכן, חדשים, און יאָרן אין זייער שטייגער, לויט די זון אָדער (לבֿנה). דאָס געזיכט פֿון דער לבֿנה. אַ בילד פֿונעם קאָסמאָסשיף "אַפּאָלאָ", 1969. |
| 144 |
אָחז איז געווען מלך פֿון מלכות יהודה אין דער צייַט פֿון ערשטן בית המקדש. אחז האָט געקעניקט אומגעפֿער אין די יאָרן 720-735 פֿאַר דער געוויינלעכער צייַט-רעכענונג. וועגן די מעשים פֿון אחז ווערט דערציילט אין ספֿר מלכים ב' קאַפיטל טייז (ווי אויך אין דבֿרי הימים און ספֿר ישעיה). |
| 145 |
דאָרט ווערט אָנגעגעבן, אַז ער האָט אייַנגעפֿירט אין לאַנד יהודה און ירושלים די געצן-דינערייַ און האָט געטאָן «דאָס שלעכטע אין די אויגן פֿון גאָט». אין זייַן צייַט האָבן די מלכים פֿון מלכות ישראל (אפֿרים) און פֿון לאַנד ארם אַנגעהויבן אַ מלחמה קעגן לאַנד יהודה און זענען צוגעקומען מיטן מיליטער ביז ירושלים. |
| 146 |
אחז האָט זיך געווענדעט נאָך הילף צו תגלת פלאסר דעם מלך פֿון אשור. פֿון דעמאָלט אָן איז יהודה געוואָרן אָפּהענגיק פֿון אשור: דער נאָמען פֿון אחז ווערט אויך דערמאָנט אין די פֿלעקלשריפֿטן פֿון אשור. ער הייסט דאָרט «יאַ-חאַ-זו», דאָס הייסט «יהואחז». |
| 147 |
און עס איז פֿאַראַן אַ מייַןונג, אַז דעריבער האָט מען אין תנ"ך אים גערופֿן נאָר אחז כּדי נישט צו דערמאָנען אויף דעם געצן-דינער דעם נאָמען פֿון גאָט. אין זייַן צייַט פֿאַלט אויס אַ טייל פֿון נבֿיאות-זאָגן פֿון ישעיה הנביא. קאַטעגאָריע: מלכי יהודה... |
| 148 |
מיכאל שומאַכער (געבי 3טן יאָןואר, 1969, הירט, דייַטשלאַנד) איז געווען אַ פאָרמולאַ 1 ראַסינג שאָפער פֿון דייַטשלאַנד. דערווייַל עס אַראָפּ מיט די מערסעדעס גראַנד פּרי מאַנשאַפֿט נאָך עס איז געווען ויסגעדינט טעמפּערעראַלי פֿון 2006 ביז 2009... |
| 149 |
פריער ער האָט צייַט צו פארשטארקן די מאַנשאַפֿט יארדאָןיע, בענעטטאָן און פערראַרי. זייַן יינגער ברודער, ראַלף, וואָס איז דערווייַל ראַסינג אין דער ארענע פֿון דטם מיט מערסעדעס-בענז מאַנשאַפֿט, אויך געקענט גיין אַראָפּ ווי אַ צייַט פֿון פאָרמולאַ 1 פֿון 1997 ביז 2007. |
| 150 |
סטשומאַטשער ערשטער צייַט ראַסינג אין פאָרמולאַ 1 אין 1991, זינט דעמאָלט ער האָט וואַן 91 ראַסעס און זיבן-צייַט פאָרמולאַ 1 וועלט טיטל (1994, 1995, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004). סטשומאַטשער איז איינער פֿון די פֿילע אגדות לעבן פאָרמולאַ 1 איז זייער פאפולער הייַנט. |
| 151 |
פּראָונאַנסייישאַן קען בייַטן דיפּענדינג אויף אַקצענט אָדער דיאלעקט. דער נאָרמאַל פּראָונאַנסייישאַן געגעבן אין דעם בלאָק ריפּלעקס די מערסט פּראָסט ווערייישאַן, אָבער רעגיאָנאַל דיפעראַנסיז קענען ווירקן די געזונט פֿון אַ וואָרט. אויב איר האָט אַ אַנדערש פּראָונאַנסייישאַן. |
| 152 |
דאָס וואָרט פֿון גאָט. וואָס איז געווען צו מיכהן פֿון מוֹרשת, אין די טעג פֿון יוֹתם, אָכז, יחזקיַה, די מלכים פֿון יהודה, וואָס ער האָט געזען אויף שוֹמרוֹן און ירושליַם. הערט איר פֿעלקער אַלע, פֿאַרנעם דו ערד און איר פֿולקייט; און גאָט דער האַר. |
| 153 |
וועט זייַן צום עדות קעגן אייַך, גאָט. פֿון זייַן הייליקן טעמפּל. וואָרום זע, גאָט. גייט אַרויס פֿון זייַן אָרט, און וועט נידערן און טרעטן אויף די הייכן פֿון דער ערד. און די בערג וועלן צעגיין אונטער אים, און די טאָלן וועלן זיך שפּאַלטן, ווי וואַקס פֿאַרן פֿייַער, ווי וואַסער אויסגעגאָסן אין אַ נידערונג. |
| 154 |
איבער דעם פֿאַרברעך פֿון יעקבֿ איז דאָס אַלץ, און איבער די זינד פֿון דעם הויז פֿון ישׂראל. ווער איז דער פֿאַרברעך פֿון יעקבֿ אויב ניט שוֹמרוֹן? און ווער די במות פֿון יהודה אויב ניט ירושליַם? דרום וועל איך מאַכן שוֹמרוֹן פֿאַר אַ פֿעלדהויפֿן, פֿאַר פֿלאַנצונגען פֿון ווייַנגערטנער. |
| 155 |
און איך וועל שלייַדערן צום טאָל אירע שטיינער, און אירע גרונטפֿעסטן וועל איך אַנטפּלעקן. דערויף וועל איך קלאָגן און יאָמערן, איך וועל אומגיין באָרוועס און נאַקעט, איך וועל מאַכן אַ קלאָג ווי די שאַקאַלן, און אַ טרויער ווי שטרויספֿויגלען. צום טויער פֿון ירושליַם. |
| 156 |
שפּאַן דעם רייַטוואָגן צו די לויפֿפֿערד, באַוווינערין פֿון לכיש; זי איז דער אָנהייב זינד געווען פֿאַר דער טאָכטער ציוֹן; וואָרום בייַ דיר זייַנען געפֿונען געוואָרן די פֿאַרברעכן פֿון ישׂראל. איך וועל נאָך ברענגען אַ יוֹרש אויף דיר, באַוווינערין פֿון מרשה, ביז קיין עדולם וועט קומען דער כּבֿוד פֿון ישׂראל. |
| 157 |
מאַך דיר אַ פּליך און שער דיך אָפּ, איבער דייַנע געצערטלטע קינדער, מאַך ברייט דייַן פּליך ווי דער גייערפֿויגל, וואָרום זיי זייַנען אין גלות אַוועק פֿון דיר. וויי צו די וואָס טראַכטן אומרעכט, און אַרבעטן אויס בייז אויף זייערע געלעגערס! דרום האָט גאָט ווי טוט ער מיך דערווייַטערן!. |
| 158 |
דעם אַוועקרויבער צעטיילט ער אונדזערע פֿעלדער. פֿאַר וואָר, קיינער פֿון דיר וועט ניט וואַרפֿן אַ שנור לויט גוֹרל אין דער עדה פֿון גאָט. «איר זאָלט ניט דרשען!» דרשען זיי; מע דאַרף ניט דרשען צו די דאָזיקע, וועט מען קיין חרפּות ניט קריגן טו איך זיך דען בייַטן, הויז פֿון יעקבֿ?. |
| 159 |
צי איז קורץ געוואָרן דאָס געמיט פֿון גאָט? זייַנען דאָס זייַנע טוּונגען? טוען ניט מייַנע ווערטער גוטס מיט דעם וואָס גייט גלייַך? אָבער מייַן פֿאָלק פֿון אַנוסטן שטעלט זיך אויף פֿאַר אַ פֿייַנט; פֿון דעם וואָס קומט אַנטקעגן ציט איר קלייד און מאַנטל אַראָפּ, פֿון רויַקע דורכגייער, אָפּגענייגטע פֿון מלחמה. |
| 160 |
די ווייַבער פֿון מייַן פֿאָלק פֿאַרטרייַבט איר פֿון זייער נחתדיקער היים; פֿון זייערע עוֹפֿעלעך נעמט איר אַוועק מייַן צירונג אויף אייביק. שטייט אויף און גייט, וואָרום ניטאָ דאָ קיין רוּונג, פֿון וועגן דער טומאה וואָס צעשטערט, און אַ שטאַרקע צעשטערונג. איז זייער אָנפֿירער. |
| 161 |
און איך האָב געזאָגט: הערט אַקאָרשט צו, איר קעפּ פֿון יעקבֿ, און פֿירער פֿון הויז פֿון ישׂראל; ליגט ניט אויף אייַך צו וויסן גערעכטיקייט? דרום וועלן זיי שרייַען צו גאָט, און ער וועט זיי ניט ענטפֿערן; און ער וועט פֿאַרבאָרגן זייַן פּנים פֿון זיי אין יענער צייַט, אַזוי ווי זיי האָבן שלעכטס געטאָן אין זייערע מעשׂים. |
| 162 |
אַזוי האָט גאָט. געזאָגט אויף די נבֿיאים וואָס פֿאַרפֿירן מייַן פֿאָלק, וואָס שרייַען: «שלום!» ווען זייערע ציין האָבן צו בייַסן, און דער וואָס גיט זיי ניט אין מויל ברייטן זיי אָן אויף אים אַ מלחמה וועט ניט זייַן און זיי לענען זיך אויף גאָט, אַזוי צו זאָגן: פֿאַר וואָר, גאָט. |
| 163 |
איז צווישן אונדז, אויף אונדז וועט ניט קומען קיין בייז. דרום וועט איבער אייַך ציוֹן ווי אַ פֿעלד צעאַקערט ווערן, און ירושליַם וועט ווערן הויפֿנס, און דער באַרג פֿון גאָטס הויז - וואַלדיקע הייכן. און פֿיל פֿעלקער וועלן גיין און וועלן זאָגן: קומט און לאָמיר אַרויפֿגיין צום באַרג פֿון יהוה, און צום הויז פֿון דעם גאָט. |
| 164 |
פֿון יעקבֿ, און ער וועט אונדז לערנען פֿון זייַנע וועגן, און מיר וועלן גיין אין זייַנע שטעגן; וואָרום פֿון ציוֹן וועט אַרויסגיין אַ תּוֹרה, און גאָטס וואָרט פֿון ירושליַם. און זיי וועלן זיצן איטלעכער אונטער זייַן ווייַנשטאָק און אונטער זייַן פֿייַגנבוים, און קיינער וועט ניט שרעקן; וואָרום דאָס מויל פֿון גאָט. |
| 165 |
פֿון צבֿאוֹת האָט גערעדט. וואָרום אַלע פֿעלקער מעגן גיין איטלעכס אין נאָמען פֿון זייַן גאָט, אָבער מיר וועלן גיין אין נאָמען פֿון יהוה. אונדזער גאָט. אויף אייביק און שטענדיק. און איך וועל מאַכן די הינקעדיקע פֿאַר אַן איבערבלייַב, און די דערווייַטערטע פֿאַר אַ מאַכטיקן פֿאָלק, און גאָט. |
| 166 |
וועט קיניגן איבער זיי אויפֿן באַרג ציוֹן פֿון אַצונד און ביז אייביק. און דו מגדל-עדר, פֿעסטונגבאַרג פֿון טאָכטער ציוֹן, צו דיר וועט עס אָנקומען; יאָ, קומען וועט די פֿריערדיקע ממשלה, די מלוכה פֿון טאָכטער ירושליַם. אַצונד נאָך וואָס שרייַסטו מיט געשרייען?. |
| 167 |
איז קיין מלך ניטאָ אין דיר, איז דייַן בעל-יוֹעץ אונטערגעגאַנגען, וואָס ווייעניש האָט דיך אָנגענומען ווי אַ געווינערין? פֿון דער האַנט פֿון דייַנע פֿייַנט און אַצונד האָבן זיך אייַנגעזאַמלט אויף דיר פֿיל פֿעלקער, וואָס זאָגן: זאָל זי פֿאַרשוועכט ווערן, און זאָל אונדזער אויג זיך אָנקוקן אויף ציוֹן. |
| 168 |
אָבער זיי ווייסן ניט די טראַכטונגען פֿון גאָט, און זיי פֿאַרשטייען ניט זייַן באַראָט, אַז ער האָט זיי אייַנגעזאַמלט ווי אַ גאַרב אין שייַער. שטיי אויף און דרעש, טאָכטער ציוֹן, וואָרום דייַן האָרן וועל איך מאַכן אייַזן, און דייַנע קלויען וועל איך מאַכן קופּער, און וועסט צעשטויסן פֿיל פֿעלקער, און מאַכן חרם צו גאָט. |
| 169 |
זייער רויב, און זייער פֿאַרמעג צום האַר פֿון דער גאַנצער ערד. אַצונד וועסטו זיך דעם לייַב שנייַדן, טאָכטער פֿון מחנות, אַ באַלעגערונג האָט מען געמאַכט אויף אונדז; מיט אַ רוט אויפֿן באַק שלאָגט מען דעם ריכטער פֿון ישׂראל. און ער וועט אויפֿשטיין און פֿיטערן מיט מאַכט פֿון. |
Комментарии