| 1 |
Dąągo ’áłchíní da’ółta’. Ndi shį́įgo doo da’ółta’ da. Shį́įgo kintahdi ayóo deesdoi łeh. Ndi dziłbigháa’di honeezk’ází yee’. Abínígo áadi łį́į́’ nihił naaldlosh łeh dóó yaa’adeiz’ą́ągo náda’iilkǫ́ǫ́h łeh áádóó hiłiijį́į’go ndeii’né łeh. Dá’ák’ehgi naashnishgo shił yá’át’ééh. |
| 2 |
Dá’ák’ehgi naashnishgo shił yá’át’ééh. T’áá’ákwííbínígo dá’ák’ehgóó ałnááneiikah. Nadą́ą́’ k’indadiilyé. Hiłiijį́į’go ayóo ch’éeh ndiikah dóó dichin daniidlį́į łeh. T’óó’ahayóí ńda’iidį́į́h. T’áá’akwííjį́ dibé bitsį’ dóó bááh dootl’izhí dóó atoo’ ńdéiidį́į́h łeh. Áádóó índa nizhónígo ńda’iilhosh. |
| 3 |
Nishích’ą́ą́’ígíí éí Hataa’ Baazhní’áázh át’é. Díí Naakiishchíín éí tsídii naayéé’ yiyiisxį́ biniinaa éí Diné nideiłtseed. Tsé Bit’a’gi éí tsídii naayéé’ bighan. Ákǫ́ǫ́ Naakiishchíín naazh’áázh. Áádóó amá tsídii naayéé’ nilínígíí Naakiischíín néiníjaa’. Naakischíín béédoochiid áádóó ats’os bee hólǫ́. |
| 4 |
Éí yee hazhó’ógo nahasdzáán bikáa’jį’ yee ní’áázh. Níwohdę́ę́’ éí Naakiishchíín naayéé’ bidéé’ hólǫ́nę́ę yiyiisxį́. Áádóó éí néis’ah dóó bich’į́į́’ éí dił yii’ haidééłbįįd. Áádóó yił azdis. Tsídii naayéé’ nábidiinilgo áádóó ach’į́į́’ yizhgish biniinaa éí dił bąąh hólǫ́ nahalin biniiyé. |
| 5 |
Tsídii naayéé’ naaki biyázhí bee hólǫ́. Éí tsídii yázhí Naakiischíín ch’ééh biłtązh nít’éé’. «Shhh,» yidííniid. Tsídii yázhí násdzííd dóó a’niichah. Shi’niiłhį́ nízingo biniinaa yicha. Áádóó tsídii naayéé’ amá dóó azhé’é nabi’distseed. Éí Naakiishchíín át’į́. |
| 6 |
Ałk’idą́ą́’ jiní ła’ éí Níłch’i Dine’é éí áłah silį́į́’ jiní. Áłah silį́į’go éí ádaaní jiní, «Haash yit’éego sǫ’ nihee hólǫ́ǫ dooleeł?» Áádóó Níłch’i Dine’é tséghá’dinídínii abání yikáá’ nideizhjaa’. Nít’éé’ aadę́ę́’ Ma’ii yigááł dóó táchééh góne’ yah eelwod. Ma’ii ání, «Díí éí há’át’íí ádaołééh?». |
| 7 |
«Ch’ínílyeed! Ch’ínílyeed!» Áádóó Ma’ii éí ch’ínályeedgo báháchxį’go ch’íníyá. Ma’ii ę́í t’óó t’iis yine’dę́ę́’ sizį́įgo doo dajoo’į́į da jiní. Áádóó Níłch’i Dine’é éí ádaaní, «Hait’éego sǫ’ nihee hólǫ́ǫ dooleeł?». Áádóó Ma’ii áádę́ę́’ yah eelwod dóó tséghá’dinídínii dóó abání néidiiłtsooz dóó deigo yááyiighaz. |
| 8 |
«Nít’éé’ Níłch’i Dine’é éí ádaaní,» Dooda! Dooda! Ma’ii dooda!» Ch’ééh shį́į́ dooda bi’doo’niid. Nít’éé’ ła’ sǫ’ łichíí’ nináálts’id. Áádóó Ma’ii ání, «Díí éí shí dooleeł.». Áádóó Ma’ii éí sǫ’ łichí’ígíí éí e’e’aahjigo ayííłhan jiní. Ákót’éego Ma’ii sǫ’ niinínil jiní. |
| 9 |
Ła’ at’ééd éí shash at’ééd nádleeh. At’ééd bilah ashdla’ hólǫ́. Éí ayóo nidaalzheeh. Ma’ii éí bahastiin nilį́. Łah at’ééd bilah nidaalzheehdę́ę́’ Ma’ii t’áágééd nákai biniinaa at’ééd báhóóchįįd. Áádóó at’ééd ch’ééh bilah hainitá. Bikéédóó éí Shash At’ééd ha’a’aahjigo bilah hainitá. T’ah nít’éé’ bilah yiyiiłtsą́. |
| 10 |
Áádóó bilah yiyiisxį́. Áádóó Shash At’ééd éí shádí’áahjigo bilah hainitáá nít’ę́ę́’ ła’ nááná bilah yiyiisxį́. Áádóó náhookǫsjigo dah náádiilwod. Nít’éé’ bilah ła’ nááná yiyiiłtsą́ bikéédóó bilah yiyiisxį́. Áádóó Shash At’ééd éí ch’ééh bilah akéédę́ę́’ naagháhígíí haintá nít’éé’ kǫ’ diltłi’. |
| 11 |
Áádóó níléí łeeyi’ góyaa kǫ’ biyaadi bilah sidáá lá. Áádóó bilah bitsii’ yá yishóóh nít’éé’ Shash At’ééd ch’ééh bilah deeshxash nízingo at’ééd bitsilí ha’a’aahjigo bits’ą́ą́’ yaaltáál. Áádóó Shash At’ééd bikéédę́ę́’ yilwoł nít’éé’. Áádóó niléidi Shash At’ééd bijéí si’ą́ągo áyiilaa lá jiní. |
| 12 |
Ałk’idą́ą́’ Ma’ii éí ła’ at’ééd léi’ yiyiiłtsą́. At’ééd éí t’óó ahayóí nizhónígo éé’ bee hólǫ́. At’ééd éí ashdla’ bilah hólǫ́ dóó bilah éí ts’ídá yéego nizhónígo naalzheeh yéédahósin. Éí biniinaa at’ééd éí t’óó ahayóí bįįh bikágí éé’ bee hólǫ́. Ma’ii éí ła’ at’ééd bił nizhóní nidi at’ééd. |
| 13 |
Ma’ii doo bił hózhǫ́ǫ da. Ma’ii éí ání, «Shiyíłhę́ęhgo shí éí doo naanideesht’įįł da.» Áko at’ééd éí Ma’ii yiyiisxį́. Nidi aadę́ę́’ Ma’ii bił yah anáálwod. Áádóó at’ééd éí, «Hágoshį́į́,» dííniid. Áádóó Ma’ii dóó at’ééd éí wónáásdóó t’óó ahait’áázh. |
| 14 |
At’ééd bilah éí nizhónígo naalzheehí danilį́. Áko t’óó nidaalzheehgo áádę́ę́’ nináhákááh. Áádę́ę́’ nináánákai nít’éé’ halah Ma’ii baazhníyáá lá. Áko Ma’ii bił dzizké. Náádazhdeeshzhee’góó náázdeeskaigo Ma’ii, «Shí ałdó’,» ní. Hojooba’ígo, «Hágoshį́į́,». |
| 15 |
Dabizhdííniid nidi atsį’ éí t’áá át’é nídíígééł deinííniid. Áádóó at’ééd bilah dóó Ma’ii eekai. Dah diikaigo Na’ashjé’ii Dine’é yik’ęę’ąąn haakai. Áádóó Ma’ii, «Na’ashjé’ii Dine’é doo baa níjít’į́į da,» deidííniid. Áádóó atsį’ shidayoost’e’go, «T’áá át’é nidígeeh,» dabizhdííniid. |
| 16 |
Nít’éé’ atsį’ yę́ę t’óó ła’ yiyííyą́ą́’ dóó t’óó yee naazne’ lá jiní. Dah náádiilwod dóó Na’ashjé’ii Dine’é dabiisxį́. Áádóó nijikai nít’éé’ halah, «Háájí shą’ Ma’ii?» ní. Yaa nitsíkeesgo, «T’áá hó dajiisxį́,» nízin. Shash násdlį́į’go ałtso nahastseed jiní. |
| 17 |
Ła’ájį́ Késhmish Hastiin ání, «Shiká’análwo’í, bįįh ła’ náánísdzin.» Biiskání deesk’aaz nidi Késhmish Hastiin biká’análwo’í dį́į’go tsintahgóó dah diikai. Bįįh ła’ há dadidíit’į́į́ł daaníigo tsin naalzhoodí yee dah diikai. Tsintahdi éí bįįh bichį́į́h łichíí’ léi’ dayiiłtsą́. |
| 18 |
Áádóó bįįh nideidiiłtį́. Késhmish Hastiin biká’análwo’í éí Náhookǫs Ałníí’góó (North Pole) bįįh yił nákai. Hooghandi nákai. Késhmish Hastiin biká’análwo’í éí álílee łeezh (magic dust) bee dahólǫ́ dóó bįįh bichį́į́h łichíí’ yę́ę yik’i deiznil. Nít’éé’ bįįh deigo dah diit’a’!. |
| 19 |
Bįįh bízhį’ éí Lóódaal wolyéego ádayiilaa. Áko Lóódall éí ła’ígíí bįįh bił nidaashnée dooleeł ch’ééh nízin. Áko nidi la’ígíí bįįh éí Lóódaal doo bił yá’ádaat’éeh da. Díí éí Lóódaal doo bił yá’át’éeh da. Lóódaal bichį́į́h łichį́į́’ dóó Lóódaal éí nizhónígo naat’a’ biniinaa bįįh doo dabinízin da. |
| 20 |
Łah tł’ée’go t’ah nít’éé’ Késhmish Hastiin ání, «Lóódaal, nichį́į́h ayóo łichíí’. Da’ ni shitsin naalzhoodí aláajį’ sínízį́į dooleeł ya’?» Lódaal éí, «Aoo’ hágoshį́į́,» ní. Késhmish Hastiin dóó bįįh t’áá ałtso éí ach’į’ ádaalne’í áłchíní yich’į’ deiyíjaa’ nít’éé’ Lóódaal éí yéego bił niizį́į́’ dóó t’óó iiłhaazh. |
| 21 |
Késhmish Hastiin bitsin naalzhoodí éí ádah bił deests’id. Késhmish Hastiin dóó biká’análwo’í dóó bįįh háágóóshį́į́ dadilwosh. Tsin naalzhoodí éí tin bikáa’jį’ nihideezgoh nít’éé’ tin yizdlad. Áádóó Késhmish Hastiin dóó bįįh éí Lóódaal ch’ééh ch’éédeisííd. |
| 22 |
Hojooba’ígo Lóódaal ch’éénásdzid. Áádóó Lóódaal éí Késhmish Hastiin bitsin naalzhoodí ch’ééh yił nídiit’ááh. Tsin naalzhoodí éí tin bii’ íí’ą́ągo niłdzil. Késhmish Hastiin dóó biká’análwo’í tsin naalzhoodí yídeideezyil. Hojooba’ígo tsin naalzhoodí háádeest’ą́. |
| 23 |
Bił dahózhǫ́ǫgo bił dah náádiit’a’. Késhmish Hastiin éí ałchíní dabighangóó tł’éé’ bíighah daane’é yá nideinil. Áadi Késhmish Hastiin éí ach’į’ ádaalne’í Késhmish t’iis yiyaa nideiznil. Ałtsogo Késhmish Hastiin dóó bįįh dóó áká’análwo’í éí Náhookǫs Ałníí’góó nákai. |
| 24 |
Dinék’ehjígo éí dibé iiná át’éego baa nitsáhákees. Nihahastķí dķķ nihizáanii éí dibé dķķ tł’ízí dķķ łį́į́’ dķķ béégashii ts’ídá yéego bił nilį́įgo yaa nitsékees. Dibé éí bił nanihi’diilyá. Áko t’ah bił yiikah. Sáanii dķķ hastķí éí dibé hķlķǫgo bił yá’áhoot’ééh dķķ bidziilgo hooghangi haz’ą́ągo yaa nitsídaakees. |
| 25 |
Diné éí dibé ts’ídá yéego łą́ąjį’ choyooł’į́. Dibé bighaa’ éí diyķgí bits’ą́ą́dķķ ál’į́. Diyķgí éí beeldléí nahalingo choo’į́į́ nít’éé’. Dibé bighaa’ éí biil éé’ ałdķ’ bee ál’į́. Dibé bikágí éí yaatéél biniiyé choo’į́į́ nít’éé’ ałdķ’. Dibé t’áadoo le’é ahideiłnáago ałhąą yílyéego (trade) ałdķ’ biniiyé choo’į́į́ nít’éé’. |
| 26 |
Binahjį’ t’áadoo le’é hwee haleeh, łį́į́’ da naalyéhé da. Dibé éí nidahagháágķķ choo’į́. Diné lą’ígo ch’iyáán bá hķlķǫ dooleeł. Diné éí dibé ch’iyáán yiniiyé choyooł’į́. Ach’ą́ yiidleehgo éí dibé nídeił’ah dķķ da’iilghał. Éí bee nihitah yá’ánáádahoot’éeh łeh. |
| 27 |
Hodíina’ yę́ędą́ą́’ éí Diné dibé bitsį’ t’éiyá t’áá íiyisíí dabi’atsį’ nít’éé’. Diné éí t’áá bí yaa ádahalyą́ dķķ nideiniłkaadgo łahdķķ bich’iyą’ át’éego yéego chodayooł’į́į́ nít’éé’. Dibé níjił’ahgo éí ayķo naanish. Diné éí t’áá bí dibé nídeił’ah. Atsį’ dķķ dibé bitsą́ siláii hasht’éjiił’įįh dķķ jiłt’is. |
| 28 |
Ch’iyáán ał’ąą át’éego bits’ą́ą́dķķ hķlķ. Atsį’ sit’éego dķķ atoo’ ályaago ayķo łikan. Áádķķ ach’į́į́’ bik’ídeesdiz dķķ ałtaanáshgizhgo ałdķ’ ádajiił’įįh. Abid éí adił bee ájiił’įįh. Atsii’tsiin dķķ akee’ ałdķ’ disis dķķ łeeh jiniłgo jiłt’is. Áádķķ dibé bikágí éí bíni’ jiłtsih dķķ yaateel ájiił’įįh. |
| 29 |
Dinék’ehjí na’nitin éí hólǫ́. Hóózhǫ́ǫ́jį́ na’nitin dóó Naayéé’eek’ehjį́ na’nitin hólǫ́. Amásání dóó Acheii dóó amá dóó azhé’é dóó ak’éí Danilínígíí éí nida’nitin łeh. T’áá ákwíí jį́ éí t’áadoo le’é bíhwiidoo’ááłígíí hólǫ́. Doo hoł hóyée’ da. T’ah abínídą́ą́’ nijigháagl ál’į́. |
| 30 |
Jóhonaa’éí doo binááł jiztį́į da. Hoł hóyée’go té’é’į́ bá hojis’ą́. Té’é’į́ t’áá akǫ́ǫ́ tł’óó’góó hólǫ́ jiní. Hoł hóyée’go éí haghan dóó habéeso da dóó t’áadoo le’é hwee ádin łeh jiní. Ma’ii joodloshí éí haigo t’éiyá baa dahane’. Haigo éí naaldlooshii baa dahane’ígíí da’ałhosgo biniinaa éí haigo t’éiyá baa dahane’. |
| 31 |
Łah shį́į́ éí Ma’ii ylidlosh jiní. Nít’éé’ Bįįh biyázhí yoo’ishgo bidááh yíkai jiní. Ma’ii éí Bįįh biyázhí bitł’aakáa’gi nizhónígo daalkizhgo yiyiiłtsą́ áádóó ání jiní, «Dooládó’ niyázhí danizhóní yee’ da.» Áádóó shį́į́ ábijiní, «Ahéhee’.». |
| 32 |
Áádóó shį́į́ Bįįh biyázhí dah náánéidii’eezh nít’éé’ Ma’ii bílwod dóó Bįįh néiyidíłkid jiní. «Niyázhí lá hait’éego danizhónígo daalkizhgo ádeinilaa?» ní jiní Ma’ii. «Éí t’áá ákódaat’é,» bí jiní jiní. Áko Ma’ii doo hoodlą́ą daa jiní. «T’óó ádíní,» hałníigo haatįįh híyá. |
| 33 |
Dį́į’di aleeh góne’ índa ábijiní, «Éí tsé nídeezbaal góne’ bich’į’ déédíshjahgo tsííd bik’ítaałígíí éí bįįh yáázh bitł’aakáá’ dóó bine’dę́ę́’ bee łikizh daaleeh,» bijiníigo Ma’ii bił hojoolne’ jiní. Ma’ii éí háágóó íísts’ą́ą́’ jiní. Áádóó Ma’ii dah diilwod. |
| 34 |
«Éé’óshdle’é,» nízingo biyázhí yaa nálwod jiní. Ma’ii biyázhí dahidii’eezh dóó níléí tsé nídeezbaal góne’ ayíínil dóó yich’ą́ą́h diidííłjéé’ jiní. Ma’ii biyázhí éí nídaaldzidgo ch’ééh daachago, «T’áadoo daohchaaí! Nizhónígo ániheeshłééh,» ní jiní Ma’ii. |
| 35 |
Ma’ii biyázhí shį́į́ daazt’éego bidaa’ yę́ę deigo nídaashch’il lá jiní. Nít’éé’ Ma’ii ání jiní, «T’óó la’ dajizhónígo dajoodloh,» Háágóó bił hózhǫ́ǫgo biyázhí hááyoo’nil. Nít’éé’ biyázhí neeznáá lá jiní. Áádóó shį́į́ báhóóchįįd dóó Bįįh haidínéeztą́ą́’ jiní. |
| 36 |
Nít’éé’ níléí dziłdi shį́į́ biyázhí yoo’ishgo yik’ílwod jiní. «T’óó ádíníí lá! Shiyázhí niséłtseed,» níigo Bįįh yich’į’ báhóóchįįd jiní. Áádóó Bįįh Ma’ii biyázhí shijéé’ yę́ęgóó yílwod dóó dį́į’di yitis nídeesdzáago nídahoo’niid jiní. |
| 37 |
Dinék’ehjí na’nitin éí hólǫ́. Hóózhǫ́ǫ́jį́ na’nitin dóó Naayéé’eek’ehjį́ na’nitin hólǫ́. Amásání dóó Acheii dóó amá dóó azhé’é dóó ak’éí Danilínígíí éí nida’nitin łeh. T’áá ákwíí jį́ éí t’áadoo le’é bíhwiidoo’ááłígíí hólǫ́. Doo hoł hóyée’ da. T’ah abínídą́ą́’ nijigháagl ál’į́. |
| 38 |
Jóhonaa’éí doo binááł jiztį́į da. Hoł hóyée’go té’é’į́ bá hojis’ą́. Té’é’į́ t’áá akǫ́ǫ́ tł’óó’góó hólǫ́ jiní. Hoł hóyée’go éí haghan dóó habéeso da dóó t’áadoo le’é hwee ádin łeh jiní. Ma’ii joodloshí éí haigo t’éiyá baa dahane’. Haigo éí naaldlooshii baa dahane’ígíí da’ałhosgo biniinaa éí haigo t’éiyá baa dahane’. |
| 39 |
Łah shį́į́ éí Ma’ii shį́įgo yildlosh jiní. Yéego deesdoigo shį́į́ yildlosh áádóó nít’éé’ ání jiní, «Shee honeezk’ázígo yishdlosh le’.» Nít’éé’ t’áá áko k’os dah yists’id jiní. Áádóó ánáádí’ní jiní, «Shikétł’ááh hazhóhígo yishdlosh le.» Nít’éé’ t’áá áko ni’díízhołgo bikétł’ááh hazhóhígo yildlosh le’. |
| 40 |
Áádóó ánáádí’ní jiní, «Shikégiizhdę́ę́’ tó hada’niłts’ǫ́hígo yishdlosh le’.» Nít’éé’ t’áá áko aho’niiłtą́ dóó bikétł’ááhdę́ę́’ tó hada’niłts’ǫ́’go náánááldlosh jiní. Áádóó ánáádí’ní jiní, «Shikétsiigóó tó neel’ą́ą le’.» Bikétsiigi tó nées’ąąd jiní. |
| 41 |
Áádóó ánáádí’ní jiní, «Shigodgi tó neel’ą́ą le’.» Bigodgi tó nées’ąąd jiní. Áádóó ánáádí’ní jiní, «Shichį́įhgo tó neel’ą́ą le’.» Bichį́įhgi tó nées’ąąd. Áádóó ánáádí’ní jiní, «Shijaa’gi tó neel’ą́ą le’.» Bijaa’gi tó nées’ąąd jiní. Wónáásdóó ání jiní,. |
| 42 |
«Shił hódó’ééł laanaa. Dlǫ́ǫ́’tahdi shił dah náhó’eeł laanaa,» ní jiní. Áádóó shį́į́ bił hodeez’éél dóó dlǫ́ǫ́’tahdi dah náz’éél jiní. Áadi éí tsísts’ání’éél léi’ nahgóó hasdzóól yitah sitį́ jiní. Hodíina’ nít’éé’ ła’ aadę́ę́’ joogááł yiists’ą́ą́’ jiní. Nít’éé’ Gólizhii át’íí lá jiní. |
| 43 |
Gólizhii shį́į́ éí tó háálwoł lá jiní. Tóshjeeh yázhí yoojihgo háágóóshį́į́ doo nidi áhálchį́į́hgóó yilwoł nít’éé’. «Shiid,» bijiní jiní. Gólizhii éí tó hééł ííléehgo t’áadoo hodiizts’ą́ą’ da jiní. Ch’ééh, «Shiid,» nábizhdi’niihgo dį́į’di ná’ásdlį́į’go índa hodiizts’ą́ą́’ dóó Gólizhii háágóóshį́į́ naaneesne’ jiní. |
| 44 |
Áádóó shį́į́ hwiiłtsą́ dóó aadę́ę́’ haa yílwod jiní. Haa yílwod dóó Ma’ii ání jiní, «Haalá áhánééh shił naa’aash,» hałní jiní. Áádóó háhodeez’ą́ jiní, «Níléígóó nídíílwoł dóó, 'Doo yildin daaztsą́ą́ lá,' shidíiniił,» hałní jiní. «Shí éí kwe’é sétį́į dooleeł,» níigo nahaz’ą́ jiní. |
| 45 |
«Áko aadę́ę́’ níjée’go ní éí, 'Níléí wót’áahdi at’á’ yiłgai léi’ yit’ah,' didííniił. «Deigo dadéé’į́į’go ni deigo yáá’iidíilish áádóó ałtso bits’íiyah adaazdiyííłhał,» ní jiní. Áádóó Ma’ii hał naakigo áyiilaa dóó neeztį́. Hał éí biyaa ayíínil jiní. |
| 46 |
«K’ad akǫ́ǫ́ nídílyeed,» hałní jiní. Gólizhii shį́į́ éí niléí hooghandi nálwod dóó áadi gah dóó dlǫ́ǫ́’ yił hoolne’ jiní. «Doo yildinę́ę daaztsą́ą́ lá!» ní jiní. Nít’éé’ gah dóó dlǫ́ǫ́’ doo daboodlą́ą da jiní. «Doo yildin daaztsą́ ’is? Ha’at’íísh bidiyoołhééł?» Dlǫ́ǫ́’ dóó gah, «T’óó ádíní,» daaní jiní. |
| 47 |
«Ła’ baa nanohtááh. T’áá daats’í aaníí daaztsą́,» ha’níigo yaa nidaneeztą́ą́’ jiní. Áádóó gah ła’ Ma’ii sitį́nę́ęgóó naaswod nidi t’áá nízaadę́ę́’ t’óó yinééł’į́į́’ jiní. Níléidi nálwod dóó ání jiní, «T’áá aaníí doo yildin daaztsą́ą́ lá!»... |
| 48 |
Áádóó dlǫ́ǫ́’ akǫ́ǫ́ nináánáswod dóó t’áá nízaadę́ę́’ Ma’ii náánéinéél’į́į́’ dóó níléidi nináánálwod dóó ání jiní, «T’áá aaníí doo yildin daaztsą́ą́ lá! Sétał.» (Áko shį́į́ kwe’é yooch’ííd yii’a’ jiní. Gah dóó dlǫ́ǫ́’ shį́į́ t’áá ádzaagóó dahalne’.) Áádóó, «Tį’, doo yildin yę́ę daaztsą́ą́ lá! Bik’édíníidah,». |
| 49 |
daaníigo bił dahóózhǫǫd dóó Ma’ii sitį́nę́ęgóó yíkai dóó áadi názhnoodah yaa naakai jiní. «Dlǫ́ǫ́’ náás nít’į’, náás nít’į’…» daníigo dahataał jiní. Hodíina’ nít’éé’ áádę́ę́’ Gólizhii ání jiní, «Níléidi wódahdi at’a’ yiłgai léi’ yit’ah!»... |
| 50 |
Áádóó shį́į́ deigo dazhdéé’į́į’go Gólizhii yaa náalizh dóó hanák’eh héésdááz dóó biniinaa, «Shináá’ą́ą, shináá’ą́ą,» dajinį́įgo bił nidajimaas jiní. Ts’ídá ákohgo shį́į́ Ma’ii náhidiitah dóó ání jiní, «Doo yildin yę́ę daaztsą́ą́ lá ’is. Díí yee’ t’áadoo shiyółhéłí da!». |
| 51 |
Áádóó hał yę́ę yił háádéél dóó ła’ éí Gólizhii baa yítą́ dóó dlǫ́ǫ́’ dóó gah yę́ę yits’iiyah adádziis’haal jiní. Dlǫ́ǫ́’ dóó gah yę́ę shį́į́ neistseed dóó łeeh íínil jiní. Nít’éé’ Ma’ii Gólízhii yánááhodeez’ą́ jiní, «Níléí dził binaa ałghadidiit’ash.». |
| 52 |
«T’áá áłtsé nálwodígíí éí t’áá át’é atsį’ bí dooleeł,» hałní jiní. Áádóó shį́į́ ábijiní, «Dooda, shił naa’aash, shitah áhoołts’ísí. Shaa didíílwoł.» Ch’ééh dooda bijiníigo shį́į́ dį́į’di ná’ásdlį́į’go hagha’deet’ą́ jiní. Áádóó shį́į́, «Gólizhii, ní áłtsé yílwoł dooleeł,». |
| 53 |
Hałníigo áłtsé yajiiltáál jiní. Gólizhii shį́į́ t’áá ha’ąą ajoolwod dóó a’áán góyaa léi’ ajoolwod dóó ch’il deeníní ádazhdeet’ą́ jiní. Áádóó hodíina’ nít’éé’ Ma’ii hakáá’góó ch’ílwod jiní. Honooyééł azhííh bee ályaago bitsee’ yíyiistł’ǫ́ǫ́ léi’ yilwoł jiní. |
| 54 |
Hodíina’go Gólizhii háájís’na’ dóó níléí łee’jíínil yę́ęgóó níjílwod dóó áadi da’ast’éé lá jiní. Atsį’ daazt’éhę́ę ałtso dzídzá’ájieezyį́ dóó ła’ dlǫ́ǫ́’ ádaałts’íísí yę́ę t’éiyá t’áá akǫ́ǫ́ Ma’ii bá nizhnínil áádóó la’ éí dlǫ́ǫ́’ bitsee’ t’óó bá łeeh nídadjiztsih jiní. |
| 55 |
Nít’éé’ hodíina’go Ma’ii nálwod dóó t’áá ákwe’é łeeh jíínil yę́ęgi ałná hanálwo’ jiní. «Shił naa’aash da shą’ háádę́ę́’ níjoolwoł?» nídí’niih jiní Ma’ii. Áádóó łee’jíínil yę́ędę́ę́’ dlǫ́ǫ́’ ła’ hayiiznil nít’éé’ ádaałts’íísígo t’óó nahgóó ayiistł’ííd jiní. Nít’éé’ bitsee’ t’éiyá bá anídadziztsih yę́ę haasts’ǫ́ǫ́d jiní. |
| 56 |
«Dooládó’ Gólizhii ni’ shina’azlo’ da lá,» ní jiní. Dlǫ́ǫ́’ nahgóó ayiistł’iidę́ę́’ nínáyiisdláá’ dóó yił ahíznod jiní. Áádóó shį́į́ Ma’ii ní’diilkáád jiní. Háajigo lá Gólizhii eelwod lá nízingo shį́į́ náhodiiłką́ą́’. Níléí tsiyaajį’ aná’áłkah jiní. Hodíina’go índa ats’in bik’ijį’ adajííłt’e’ jiní. |
| 57 |
Áko índa Ma’ii deigo déé’į́į́’ nít’éé’ áadi Gólizhii dah jizdáago hoołtsą́. Áádóó shį́į́ Ma’ii ná’ookąąh jiní. «Gólizhii, shił naa’aash, shaa ná’níłtsóód. T’áá shǫǫdí,» hałníigo náhookąąh jiní. Áko shį́į́ díí biniinaa doo hona’adlo’ da dóó doo hoyooch’íid da jiní. |
| 58 |
Dinék’ehjí na’nitin éí hólǫ́. Hóózhǫ́ǫ́jį́ na’nitin dóó Naayéé’eek’ehjį́ na’nitin hólǫ́. Amásání dóó Acheii dóó amá dóó azhé’é dóó ak’éí Danilínígíí éí nida’nitin łeh. T’áá ákwíí jį́ éí t’áadoo le’é bíhwiidoo’ááłígíí hólǫ́. Há’áhwiinít’į́įgo nijigháago ál’į́. |
| 59 |
Há’áhwiinít’į́įgo éí diné t’áá ałtso yá’át’ééh dóó k’é bijiníi łeh Há’áhwiinít’į́įgo éí diné bich’į’ há hózhǫ́ǫ łeh. Há’áhwiinít’į́įgo éí diné saad yá’át’ééhígíí bee bich’į’ yájíłti’ łeh. Há’áhwiinít’į́įgo saad áhashinee’ jiníigo bee yájíłti’ łeh... |
| 60 |
Há’áhwiinít’į́įgo saad bee hada’ahóníinii bee yájíłti’ łeh. Ma’ii joodloshí éí haigo t’éiyá baa dahane’. Haigo éí naaldlooshii baa dahane’ígíí da’ałhosgo biniinaa éí haigo t’éiyá baa dahane’. T’áá nináhah baa hane’. Díí hane’ éí bits’ą́ą́dóó na’nitin hólǫ́ dóó hane’ baa hane’ bóhoo’aah. |
| 61 |
Łah shį́į́ éí Ma’ii yildlosh jiní. Ma’ii dichin nízingo shį́į́ yildlosh nít’éé’ naadą́ą́’ yil’áágóó yitah yílwod jiní. Áko shį́į́ Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii bidá’ák’ehgi shį́į́ át’į́į́ lá. Naadą́ą́’ daneest’ą́ą́ léi’ yíl’á jiní. Ákwe’é Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii binaadą́ą́’ yik’i náhágod lá jiní. |
| 62 |
«Haalá áhánééh shił naa’aash?» ní jiní Ma’ii. «Dooládó’ ná’níníłt’ą́ą da lá,» náádí’ní jiní. Áádóó shį́į́ ábijiní, «Díí yee’ ayóo bina’anish.» «Tó bił neheshkaah1 dóó bik’i náháshgodgo naadą́ą́’ náníłt’ą́,» ní jiní Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii. Áádóó shį́į́ Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii naadą́ą́’ ła’ yiyíítį’ dóó Ma’ii naadą́ą́’ yá yist’é. |
| 63 |
Ma’ii naadą́ą́’ bich’į’ niiką́ągo t’óó yił ahíznod jiní. «Dooládó’ naadą́ą́’ łikan da. Ła’ sha’níłtsóód,» hałní jiní. Áádóó shį́į́ Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii, «Dooda!» ní jiní. Ma’ii éí ná’ookąąhgo yaa nídiidzá jiní. «T’áá shǫǫdí,» hałníigo ná’ookąąh jiní. |
| 64 |
Dį́į’di ná’ásdlį́į’go t’óó ahóółna’ jiní. Ma’ii dá’ák’ehgóó yílwod dóó naadą́ą́’ yę́ę yita’ałháashgo yitah tádílyeed jiní. «Dooládó’ shinaadą́ą́’ łikan da,» níigo naadą́ą́’ jóbída yee ádíhoosníí’ jiní. Haashį́į́ nízah nihóólzhiizhgo índa nániichaadgo dá’ák’eh yibąąhgóó neeztį́ jiní. |
| 65 |
Háágóóshį́į́ nániichaadgo bibid yínídįlnihgo tsiyaagóó tsédei sitį́ jiní. Hodíina’ nít’éé’ gáagii dá’ák’ehdi ádaaní yiits’a’ jiní. Ma’ii náhidiitah dóó gáagii yich’į’ dilwosh jiní. «Gáagii, gáagii, níwohjį’ oohjeeh. T’áadoo shinaadą́ą́’ baa nídaoht’íní. Éí yee’ yéego baa naanish shiisxį́2,» ní jiní. |
| 66 |
Ma’ii hazhó’ó náneeztį́. Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii éí Ma’ii bibid góne’ sidáago, «Haalá yit’éego háádeeshááł?» nízingo yaa nitsékees. Áádóó Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii Ma’ii bibid biyi’dę́ę́’, «Shiiid...,» yiłní jiní. Ma’ii deesyiz dóó háágóóshį́į́ naazgal. «Háí lá ání?» nízingo ch’ééh naazgal. |
| 67 |
Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii dį́į’di, «Shiiid…» náádoo’niidgo índa bibid biyi’dę́ę́’ íits’a’go yaa ákoniizį́į́’. «Da’ níísh ádíníí lá, shił naa’aash?» ní jiní. Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii shį́į́, «Aoo’, shí ádíshní,» ní jiní. Áádóó shį́į́ Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii Ma’ii bibid góne’ sidáago t’áadoo le’é yidadilchid,. |
| 68 |
«Díí lá ha’át’íí át’é?» níigo Ma’ii bitsą́ siláii yidadilchid. Ma’ii, «Shijéí díshjool dóó shizid dóó shich’į́į́’,» da níigo yaa halne’ jiní. Áádóó akée’di éí Ma’ii bijéí Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii yits’ą́ą́’ yidínées’į́į́’ jiní. Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii ch’ééh yína’ídíłkidgo Ma’ii éí,. |
| 69 |
«T’óó shibee anildiní át’é,» nídí’niih jiní. Dį́į’di ná’ásdlį́į’go índa t’áá na’níle’dii Ma’ii ání jiní, «Shijéí át’é!» Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii éí bibéézh hayíí’ą́ą́ dóó Ma’ii bijéí k’íinígizh. Áádóó Ma’ii naa’íítłizh dóó Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii Ma’ii yizéé’dę́ę́’ hanáá’na’. |
| 70 |
Ma’ii sǫ’ deigo yááyiighaz dóó sǫ’ ła’ yitaa’ íízhi’ jiní. Ła’ éí Dilyéhé dóó Átsé Ats’osí dóó Náhookǫs Biką’ii dóó Náhookǫs Bi’áadii dóó Sǫ’ Łání dóó Ma’ii Ałts’ą́ą́’ Yilwołí da daolyée dooleeł ní jiní. Áádóó, «Sǫ’ bik’ehgo ooldah dóó bine’ ooldah dooleeł,» ní jiní Ma’ii. |
| 71 |
Sǫ’ éí nahaghá dóó sin dóó sodizin biyi’ dawójí. Sǫ’ éí na’nitin bił naazlá. Sǫ’ éí bik’ehgo k’ééda’dilyééh dóó nída’nit’į́į́h. Sǫ’ éí bik’ehgo nída’aldeeh ałdó’. Díí jį́įdi ła’ Diné t’ahdii t’áá ákót’éego sǫ’ chodayooł’į́. Sǫ’ éí tł’óół bee na’atł’o’ ałdó’ bił silá. |
| 72 |
Ła’ sǫ’ yikahígíí éí Yikáísdáhí wolyé. Yikáísdáhí éí ha’a’aahjígo haiłkáahgo łigaigo ha’naa nanít’į’ łeh. Abínígo t’áá naanídzígai yileehí tádídíín bich’į’ jidinił. Ákohgo éí Diyin Dine’é naanídzígaidi dahólǫ́ǫ łeh jiní. Ákót’éego shį́į́ Diyin Dine’é hwéédahosį́į́h dóó dahwíists’ą́ą’ łeh jiní. |
| 73 |
Yikáísdáhí ałdó’ bik’ehgo nidahaghá dóó bik’ehgo k’ééda’dilyééh jiní. Ła’ sǫ’ éí Náhookǫs Bikǫ’ wolyé. Náhookǫs Bikǫ’ éí t’áá łáhígi ałníi’gi si’ą́ągo sǫ’ bináákah. Náhookǫs Bikǫ’ éí hooghan nahalingo baa nitsáhákees. Hooghangi kǫ’ diltłi’ígíí nahalingo bee hółdzilgo baa nitsáhákees jiní. |
| 74 |
Ła’ sǫ’ yikahígíí éí Náhookǫs Biką’ii wolyé. Náhookǫs Biką’ii éí azhé’é nahalingo baa nitsáhákees. Hooghan haz’ą́ągi yaa áhályą́. Naanish bich’į’ na’dzil dóó na’azheeh dóó ch’iyáán nináhájááh bá ályaa jiní. Ła’ sǫ’ yikahígíí éí Náhookǫs Bi’áadii wolyé. |
| 75 |
Náhookǫs Bi’áadii éí amá nahalingo baa nitsáhákees. Amá éí ayóó’ó’ní dóó anilzéh bąąh niilyą́ jiní. Hooghan haz’ą́ągi éí yaa áhályą́ dóó kǫ’ yidiltłi’ jiní. Ła’ sǫ’ yikahígíí éí Átsé’etsoh wolyé. Átsé’etsoh éí hastiingo sizį́ dóó bigish hólǫ́. Gish éí są́ baa’doo’dááł biniiyé át’é jiní. |
| 76 |
Ádaa áhojilyą́ągo éí nizhónígo ádaa nitsíjíkeesgo éí są́ yá’át’éhígíí baazhdoogááł dóó hana’nitin hólǫ́ǫ dooleeł jiní. Diné doo ha’áłchíní éí bidziilgo bá hojílǫ́ǫ dooleeł jiní. Ła’ sǫ’ yikahígíí éí Átsé’ets’ózí wolyé. Átsé’ets’ózí éí haigo ayóo yit’į́į łeh. |
| 77 |
Átsé’ets’ózí éí k’aa’ dóó ałtíí’ dah yoojih. Sǫ’ táa’go ałkéé’ sinilgo ayóo yit’į́į łeh. Éí biziiz binázt’į’ígíí át’é. Díí sǫ’ yikahígíí éí naabaahii nahalingo baa nitsáhákees. Átsé’ets’ózí éí diné yich’ą́ą́h sizį́ dóó yich’ą́ą́h yáłti’ jiní. Ła’ sǫ’ yikahígíí éí Dilyéhé wolyé. |
| 78 |
Dilyéhé éí sǫ’ tsosts’idgo yikahígíí éí áłchíní yázhí dóó amá yił yikahgo óolyé. Dilyéhé aak’eego haakah dóó dąągo anákah. Dilyéhé aak’eego anákahgo éí k’ida’dilyé baa nida’aldeeh. Dilyéhé éí doo binááł k’i’dilyée da. Dilyéhé éí áłchíní bee bééhániih. |
| 79 |
Áłchíní yázhí baa hastį’ dóó baa áháyą́ dóó nanitin dooleeł jiní. Dilyéhé éí náásgóó oochííł dooleeł bee baa hane’ jiní. Áíádóó ła’ sǫ’ dah naazjaa’ éí Sǫ’ Ahóts’į’í dóó Hastiin Sik’ai’í dóó Gah Heet’e’ii dóó Sǫ’ Tsoh dóó Sǫ’ Bitsee’ Nineezí da daolyé. Díí ałdó’ t’áá ałtso baa hane’ dahólǫ́. |
| 80 |
Sǫ’ éí nahaghá dóó sin dóó sodizin biyi’ dawójí. Sǫ’ éí na’nitin bił naazlá. Sǫ’ éí bik’ehgo k’ééda’dilyééh dóó nída’nit’į́į́h. Sǫ’ éí bik’ehgo nída’aldeeh ałdó’. Díí jį́įdi ła’ Diné t’ahdii t’áá ákót’éego sǫ’ chodayooł’į́. Sǫ’ éí tł’óół bee na’atł’o’ ałdó’ bił silá. |
| 81 |
Ałk’idą́ą́’ Ni’haltsodi éí Na’ashjé’ii Dine’é kéédahat’íí nít’éé’ jiní. Na’ashjé’ii Asdzą́ą́ éí tł’óół yoołgai nidik’ą’ałgai wolyéego áyiilaa jiní. Áko éí díísh jį́įdi éí Diné chodayooł’į́. Tł’óół bee’ na’atł’o’ dóó tł’óół bee atł’óogo choo’į́... |
| 82 |
Tł’óół bee nijitł’o’go éí Sǫ’ Tsoh átsé ájiił’įįh. Sǫ’ Tsoh éí nitsáhákees bá. Sǫ’ Tsoh ájiił’įįhgo biníkázhdí’įįh Áádę́ę́’ sǫ’ éí hanitsáhákees yi’diłdla’ dóó nitsáhákees yá’át’ééhígíí yi’diłdla’ jiní. Nitsáhákees doo yá’ádaat’ééhígíí éí nahjį’ kóyiił’įįh. |
| 83 |
Kéniijeeh éí haigo bee nidajiné t’áadoo le’é naanish ádaadįįhgo. Hak’éí éí bił nidajiné dóó bił ahee nídá’jildįįhgo bóhoneedlį́. Késhjéé’ éí t’áá ałk’idą́ą́’ bee nidajiné. Hóyáanii éí áłchíní yee yídayiił’aah. T’áá ákót’éego ahii’áá’oochííł... |
| 84 |
Áłk’ídą́ą́’ hane’ éí naaldlooshii dóó tsídii átsé kéniijeeh yee nidaazne’. Ła’ jį́ naaldeeh dóó ła’ tł’éé’ naaldeeh. Díí naaldlooshii dóó tsídii éí ałk’ijį’ nidaazne’. Naaldlooshii dóó tsídii éí sin yee ahída’díl’a’go nidaazne’ jiní. Díísh jį́įdi éí Diné t’ahdii sin yee dahataał. |
| 85 |
Ła’ éí nahach’id biyiin dóó ła’ éí tązhii biyiin dóó ła’ naaldlooshii biyiin dahólǫ́. Késhjéé’ éí hooghan nímazí biyi’ góne’ bee nidajiné. Haigo t’éiyá bee nidajiné. Naakigo ałts’ą́ą́hjį́ diné naháaztą́ągo ałk’ijį’ nidaanée łeh. Díí éí tólásht’óshí ké bii’ si’ánígíí azhditsxiłgo háájí’ááh. |
| 86 |
Łahdę́ę’go éí tóláshtóshí ké dį́į’go sinilgo yii’ nídeidił’į́į́h. Áádóó łahjígo éí ké tóláshtóshí biyi’ si’ánígíí hadeinitą́ą łeh. Ałch’ishdę́ę’go diné naháaztánígíí éí tsá’ászi’ dayoołbįįhgo yee dahoniłné. Tsá’ászi’ éí daane’é bee wólta’go bee oobį́į́h. |
| 87 |
Diné késhjéé’ sin yee dahataałgo áko yee nida’niłtł’ahgo aditsxiłígíí bił ałtaa nákah. Kéniijeeh bijį́ éí choidoo’įįłígíí shóot’eeh. Tsá’ászi’ 102go choo’į́. Ké éí tseebíigo áko dį́į’go bee oodááł4 bíighah. Tsin éí gad bits’ą́ą́dóó ké bee nánílhał éí hał wolyé. |
| 88 |
Tólásht’óshí éí tsá’ászi’bihétł’óól bits’ą́ą́dóó nímazgo ályaa. Łeezh ditłéé’ígíí éí ké biyi’ sinilgo biniiyé choo’į́. Áádóó t’áadoo le’é yanéilt’eeh biniiyé éí łahdę́ę’go éí łibá dóó łahdę́ę’go éí łizhin łeh. Hooghan nímazí biyi’ góne’ éí náhookǫsjigo dį́į’go ké ahíighah sinil. |
| 89 |
Shádí’ááhjígo ałdó’ dį́į’go ké ahíighah sinil. Ałts’ą́ą́’dę́ę’go ké éí ałch’į’go sinil. Kéhígíí éí łeezh ditłéé’ biyi’ hadeezbingo ádajiił’įįh. Ké ha’a’aahjígo siláhígíí éí tł’óó’jį́ wolyé. Ké e’e’aahjígo siláhígíí éí hóne’jígo wolyé. Áádóó késhjéé’ bee nidajineeh sin bee dahojitaał łeh. |
| 90 |
T’áá ákwíí jį́ éí níłch’i ał’ąą anáá’nííł. Ninááhaiígíí daan dóó níléí haijį’ éí níłch’i ał’ąą anáá’nííł. Áko níléí Níłch’its’ósí dóó níléí Yas Niłt’eesjį’ éí ayóo deesk’aaz łeh. Kohgo éí yas dahólǫ́ǫ łeh dóó nídadíchíił łeh, Diné Bikéyah bikáá’góó. Índa hai haleehgo éí diłk’as. |
| 91 |
Áko éí Diné haigo éé’ yee nidaakai łeh. Éétsoh dóó lájish dóó ké’échogii da yee nidaakai łeh. Áádóó níłch’i éí sik’az yileehgo éí átsé nidahałtin łeh. Áádóó dadíchííł. Níléí Níłch’its’ósí biyi’ éí tó bił níchíil łeh. Éí ayóo ná’áłtłeeh. Áko ayóo dahashtł’ish łeh. |
| 92 |
Deesk’aazgo yéego níyolgo éí níló éí yoo’ nimazí nahalingo nanidéeh łeh. Níló łahda ádaałts’íísí łeh dóó łahda danitsaa łeh. Áko éí nílótsoh nááłtį́į́h. Áádóó łahda éí nílóyázhí nááłtį́į́h. Éí nahałtinígíí tingo k’ásdą́ą́’ yasgo nááłtį́į́h. Bikéé’dóó éí dadichííł. |
| 93 |
Átsé éí yas t’óó nahasáał łeh. Éí yas áłch’į́į́dígo t’áá hazhó’ógo náhindéeh łeh. Áádóó yéego diłk’asgo éí níchíił łeh. Łahda t’áá níchíilgo lą’í yas nanidah. Áko éí yas yitsoh. Yas yitsohgo éí t’áá hóyée’ łeh. Dibé dóó tł’ízí dóó béégashii dóó łį́į́’ da éí yéego baa áháyą́ągo t’éiyá yá’át’ééh. |
| 94 |
Háálá tł’oh dóó nanise’ ałtso bik’iichííł. Áádóó níléí yas biyaadi éí ni’ígíí hastin łeh. Yas Niłt’ees biyi’ éí yéego dadeesk’aaz łeh. Hooghan bąąhdę́ę́’ tin bąąhdi daaz’ą́ą łeh. Áko éí jį́ atin łeh. Yas éí haashį́į́ nízahjį’ ninályį́į́h dóó nátį́į́h... |
| 95 |
Áko yas bikáa’gi éí nitł’iz yileeh. Éí shį́į́ yas niłt’ees wolyé. Hódíina’dą́ą́’ éí yas dajiłne’go yah adajiikaahgo dajiłhį́įhgo tóhígíí dajidlą́ dóó bee tá’ádazdigis nít’éé’. K’ad shį́į́ éí Diné doo ákódaat’į́į da. Áádóó haigo éí naadą́ą́’ ch’iyáán dahistiin wolyéego ádajił’į́į́ nít’éé’. |
| 96 |
Ałkidą́ą́’ t’ahdii naayéé’ dahólǫ́ǫnę́ędą́ą́’ Asdzą́ą́ Nádleehí ashiiké naakií yishchį́. Áko Yé’ii Tsoh éí Asdzą́ą́ Nádleehí yiltsą́ągo yiyiiłtsą́ biniinaa áłahjį’ áadi nádááh jiní. Yé’ii Tsoh doo ákwe’é naagháágóó shį́į́ Asdzą́ą́ Nádleehí bi’awéé’ yishchį́. |
| 97 |
Awéé’ naaki ashiiké éí níléí konik’eh biyaa góyaa ahoogeedgo ákóne’ nídeidees’į́į́’. Yé’ii Tsoh shį́į́ náánádzáago Asdzą́ą́ Nádleehí doo yiltsą́ą́góó yiyiiłtsą́. Yé’iitsoh shį́į́ ání, «Háájí awéé’?» «Awéé’ doo nihee hólǫ́ǫ da,» shį́į́ dabijiní. Yé’ii Tsoh shį́į́ oosdląąd jiní. |
| 98 |
Ashiiké Naakií shį́į́ t’áadoo hodina’í noosééł jiní. T’áadoo hodina’í náníkeeh silį́į́’ dóó nikidii’na’ jiní. Áádóó t’áadoo hodina’í nikidii’áázh jiní. Wónáásdóó tł’óó’góó ch’ínáhi’nilchééh jiní. Ákót’éego shį́į́ Yé’ii. Tsoh áłchíní nabikée’go yiyiiłtsą́. |
| 99 |
«Ałchíní nihee ádaadin,» nádabizhdi’ní jiní. Átsé Asdzą́ą́ shį́į́ ání jiní, «Ałchíní bídįh daniidlį́įgo biniinaa kót’éego áłchíní nidabikée’go ánídeil’įįh.» Átsé Asdzą́ą́ shį́į́ bíla’ yineeshjoł dóó łeezh yiyi’ áłchíní nabikéé’ nahalingo áyiilaa jiní. |
| 100 |
Yé’iitsoh háágóóshį́į́ áajį’ déez’į́į́’ jiní. Nít’éé’ Yé’ii Tsoh oosdląąd jiní. «Shoo ya’, t’áá la’ áníí áłchíní nabikéé’ nahalin,» níigo áajį’ déez’į́į́’ jiní. Haasch’ééłti’í bicheii éí ashiiké neinitin jiní. Ashiiké dighánáhi’dínílchééh dóó ádíltł’isgo shį́į́ bee na’bidinítingo noosééł jiní. |
| 101 |
Tséłkéí silį́į’go ayóo k’aa’ dóó ałtį́į́’ yee naalzheeh jiní. T’ah abínídą́ą́’ naalzheeh yiniiyé dah dii’ash. Hiiłch’į́įhgo nát’ashgo gah da dóó bįįh da ádaat’éii niiyééh dóó bimá dóó bimásání yaa yiyééh jiní. Yé’ii Tsoh dóó anaa’í shį́į́ diné nideiłtseedgo baa tsístł’ah haasdee’ jiní. |
| 102 |
«Haash yít’éego nidoołtsił,» shį́į́ dabijiní. «Éí yee’ doo baa honít’į’ da,» dabijiní. Áádóó shį́į́ bizhé’é yína’ídílkid jiní. «Háíshą’ nihizhé’é?» níigo na’ídíłkid jiní. Asdzą́ą́ Nádleehí shį́į́ éí t’óó, «Hóla!» nídí’niih jiní. Dį́į’di ná’ásdlį́į’go índa shį́į́ bił hojoolne’ jiní. |
| 103 |
«Nihizhé’é bich’į’ nízaadi dóó bich’į’ hóyéé’,» shį́į́ bijiní. «Jóhonaa’éí éí nihitaa’ át’é,» bijiníigo bił hojoolne’. «Nihizhé’é bich’į’ diit’ash,» níigo ashiiké yaa nitsinináá’níłdéél1 jiní. Asdzą́á Nádleehí shį́į́ ba’áłchíní ch’ééh dooda yiłníigo wónáásdóó shį́į́ t’óó ashiiké yich’į’ lą́ asłį́į́’. |
| 104 |
Ashiiké shį́į́ éí, «K’ad nihizhé’é bich’į’ diit’áázh,» níigo hasht’e’ ádiilyaa dóó bighan Ch’óol’į́’ídóó dah dii’áázh jiní. Haghandóó dashdii’aashgo shį́į́ éí níłch’i dóó hinááh bits’os bił dashdiikai jiní. Éí shį́į́ łahdóó haa áhályą́ą́góó bił jookah jiní. |
| 105 |
Ashiiké bizhé’é yich’į’ yi’ashgo diné ła’ bidááh heeskai. Yi’ash nít’éé’ hastiin sání léi’ hadááh níyá jiní. Nít’éé’ Wóseek’idii hadááh níyáá lá jiní. «Háádę́ę́’ lá woh’ash, shitsóí? Ni’hokáá’ Dine’é doo kǫ́ǫ́ naaghá da,» hałní jiní. «Díí yee’ nihitaa’ bich’į’ deet’áázh,» bijiní. |
| 106 |
«Nihitaa’ yee’ doo ts’íí át’ée da,» hałní jiní. «Bich’į’ hóyéé’,» nááháłní jiní. Áádóó tsiighą́ jíłchí yideeskwiih dóó haa níłjool jiní. Nihizhé’é éí nát’oh yee nihidooghą́ą́ł biniiyé ła’ nihee doojih. Ákódzaa éí díí áza doojih,» hałní jiní... |
| 107 |
tsiighą́ jíłchí yę́ę hajaat’ahgi bíjíshjah dóó dah náázhdiit’áázh jiní. Náájoot’ash nít’éé’ asdzą́ą́ sání léi’ hadááh náánádzá jiní. Są́ hadááh náánádzáá lá jiní. Nít’éé’ ánááhodi’ní jiní, «Ni’hokáá’ Dine’é doo kǫ́ǫ́ naaghá da. Háádę́ę́’ísh woh’ash?» níigo náhódíłkid jiní. |
| 108 |
Áádóó áháłní, «Níléidi atiin ła’ nishnáájígo dah hadiitiin. Ła’ éí nishtł’ahjigo dah hadiitiin. Nishtł’ahjígo dah hadiitiinígíí dah dooh’ash lágo! Áájígo dooda!» Háágóóshį́į́ bijiníigo dah náázhdiit’áázh. Níléidi ałts’á’átiin yę́ędi jiní’áázh. Dooda hodoo’niid yę́ę góne’ dashdii’áázh jiní. |
| 109 |
Doo át’éhígóó joo’ash. «Há’át’íí lá biniiyé dooda nihiłníí lá?» jiníigo joo’ash jiní. Hodíina’go ánaaí jílínígíí nát’ą́ą́’ nízhdéét’į́į́’ nít’éé’ hatsilí bitsii’ bijaat’ahdóó łibáago hakéé’ yigááł jiní. T’áá náás joo’ash t’ą́ą́’ nináázhdéét’į́į́’ nít’éé’ hatsilí binii’ są́ silį́į́’ lá jiní. |
| 110 |
Haashíí nízahjį’ nináájít’áazhgo t’ą́ą́’ nináázhdéét’į́į́’ nít’éé’ hatsílí nízaadę́ę́’ hakéé’ yigááł jiní. T’áá náás joo’ashgo nááhodoo’naałgo nát’ą́ą́’ nínáázhdéét’į́į́’ nít’éé’ hatsílí ts’ídá ałtso bitsii’ yiigai dóó bigish hazlį́į́’ léi’ yigááł jiní. «Díí biniinaa dooda nihiłníí lá,» jiníigo nááníjísht’áázh jiní. |
| 111 |
Nát’ą́ą́’ níjoot’ashgo ániid niji’aash níjoodleełgo níléijį’ ch’ééjít’áázh jiní. Atiin ałts’ą́ąjigo dah hadiitiin yę́ędi ch’ééjít’áázh dóó kójígo hodoo’niid yę́ę góne’ dashdii’áázh jiní. Éí shį́į́ biniinaa díísh jį́įdi bił hajíí’áázh hakéédę́ę́’ naagháhí áłtsé bitsii’ yiigah jiní. |
| 112 |
Áádóó shį́į́ diné ła’ hadááh nááhaaskai jiní. Áko t’áá hadááh haakááhígíí éí hazhé’é doo jooba’ da dahałníigo hoł dahalne’ jiní. Áádóó t’áadoole’é haa dayiinííł dóó hoł dahalne’. Níléidi nihizhé’é kódzaago kódoohnííł ho’di’níigo joo’ash jiní. Ashiiké éí ts’ídá ałníní’ą́ągo níléí Jóhonaa’éí bighandi ní’áázh jiní. |
| 113 |
Jóhonaa’éį́ bighandi ní’áázh nít’éé’ Jóhonaa’éí be’esdzą́ą́ sidáá lá jiní. Áadi yah ajíí’áázh nít’éé’ asdzą́ą́ áháłní jiní, «Nihokáá’ Dine’é doo kǫ́ǫ́ naaghą́ą da. Háádę́ę́’ shą’ woh’ash?» «Nihitaa’ baa niit’áázh,» bijiní. Nít’éé’ asdzą́ą́ doo bił haldin da jiní. |
| 114 |
Áádóó áháłní jiní, «I’íí’ą́ągo índa nináhádááh. K’adę́ę shį́į́ náádááł.» Áádóó náhodees’į́į́’ jiní. K’os łigai dóó k’os łitso dóó k’os dootł’izh dóó k’os diłhił hoł yizdis dóó náhodees’į́į́’ jiní. Hodíina’ nít’éé’ tł’óó’dę́ę́’ hodiists’ą́ą́’ jiní. Jóhonaa’éí nádzá. |
| 115 |
Jóhonaa’éí yah ííyá dóó nahgóó naazghal. T’áá áko ání jiní, «Ałní’ní’ą́ą́dą́ą́’ kojį’ i’iijį́įh ni’. Háájí lá ajíí’áázh?» «Shą́ą’ doo ásht’ínígóó ałnánáshdááh diní?» níigo asdzą́ą́ łe’ niizį́į́’ jiní. Jóhonaa’éí éí háágóóshį́į́ bighan góne’ naanánoot’ááł 1 jiní. |
| 116 |
Hodíina’ nít’éé’ ha’a’aahjígo k’os diłhił aadę́ę́’ adiyííłtsooz2 dóó náyooz’ą́ nít’éé’ ashiiké haníídee’ jiní. «Nihokáá’ Dine’é doo kǫ́ǫ́ naaghą́ą da,» ní jiní Jóhonaa’éí. «Háádę́ę́’ shą’ woh’ash?» nááhodi’ní jiní. «Ch’óol’į́’į́dę́ę́’ neit’aash dóó Yoołgaii Asdzą́ą́ éí nihimá,» ní jiní. |
| 117 |
«Ha’át’íísh biniiyé noo’áázh?» Yé’ii Tsoh dóó naayéé’ diné ałtso nidee’niiłtseed yaa hoolne’. Éí naayéé’ ałtso nidiiltsił biniiyé niit’áázh. Atsiniltł’ish k’aa’ ha’a’aahjígo dah sinil éí yich’į’ dah diilnii’ dóó, «Níléí há niit’áázh,» jiní. Jóhonaa’éí, «Éí dooda,» hałní jiní. |
| 118 |
Áádóó Jóhonaa’éí táchééh niidiníłjéé’ dóó táchééh hóonil jiní. Chahałheeł hadéídiníłbaal dóó tł’óó’dę́ę́’ áháłní jiní, «Da’ honiidoiísh?» Dį́į’di ákónáhodoo’niid jiní. Áko nít’éé’ táchééh góne’ jineezkéé nít’éé’ Ch’ał t’ah nít’éé’ łeeyi’dę́ę́’ tsé nahjį’ ayíí’ą́ jiní. |
| 119 |
«Hágo shitsóí wóshdę́ę́’ kóne’ ooh’ash,» hałní jiní. «Nihizhé’é doo ts’íí át’ée da. Nanihi’niiłtseedgo át’į́,» hałní jiní. Hahoogeed góne’ ajii’áázh dóó tsé hadéídiní’ą́ jiní. Hodíina’ nít’éé’ háágóóshį́į́ íits’a’ jiní. Éí shį́į́ béésh sist’ógii daniidoigo ałná háádaalwo’ jiní. |
| 120 |
Hakáa’di ts’iziil, ts’iziil yiits’a’ jiní. Doo íists’ą́ą́’góó tsé nahjį’ ajíí’ą́. Jóhonaa’éí dáádiníbaal nahjį’ ayííłtsooz nít’éé’ doo ajít’éhígóó jizké. «Tį’,» hałníigo bighangóó bikéé’ níjít’áázh. Bighan góne’ éí nát’oh há hasht’éyiilaa. Níłch’i éí, «Tsiighą́ jiłchí ázaołchooł,» hałníigo ákojiilaa. |
| 121 |
Jóhonaa’éí binát’oh ałtso níjíst’oh. doo ajít’éhígóó jizké. Jóhonaa’éí éí áko hoosdląąd. «T’áá aníí sha’áłchíní nohłį́į́ lá,» hałní jiní áadi. Ba’áłchíní ch’ikę́ę́h naaki lá jiní. At’ééké éí łees’áán áyiilaa dóó bilah yee hazk’ą́ą́z jiní. Nít’éé’ bikéédóó áháłní jiní, «Dooládó’ shilah bits’ádinídíin da!». |
| 122 |
Ákwe’é shį́į́ halah bił ahaa dloh hodichį́ hazlį́į́’ jiní. Jóhonaa’éí ałtso ashiiké haidiilaa. Jóhonaa’éí éí ashiiké dáádílkał shádí’áahjigo yá ąą’ áyiilaa nít’éé’ łį́į́’ ałtaas’éí eel’ą́ jiní. «Díí daats’í biniiyé noo’áázh,» ní jiní Jóhonaa’éí. «Éí doo biniiyé niit’áazh da,» bijiní. |
| 123 |
Áádóó e’e’aahjigo dáádílkał yá ąą’ áyiilaa nít’éé’ dibé ałtaas’éí adaas’ą́ jiní. «Díí daats’í há noo’áázh,» ní jiní Jóhonaa’éí. «Éí doo há niit’áazh da,» bijiní. Náhookǫsjigo éí yódí ałtaas’éí hólǫ́ǫ́ lá jiní. «Éí t’áá ałtso doo biniiyé niit’áazh da,» bijiní. |
| 124 |
Áko lá ha’át’íí lá biniiyé noo’áázh,» ní jiní Jóhonaa’éí. Ha’a’aahjígo atsiniltł’ish k’aa’ dah sinil nít’éé’. «Éí biká niit’áázh,» ní jiní. «Doo daane’é át’ée da,» shį́į́ bidoo’niid. T’áá ákót’ée ndi dį́į’di atsiniltł’ish k’aa’ yiyííkeed. Jóhonaa’éí t’óó yaa át’éego hodíína’ jiní. |
| 125 |
«Yé’ii Tsoh dóó anaa’í éí t’áá ałtso sha’áłchíní ádaat’é,» hałní jiní. Ałní’ní’ą́ągo yá ałníi’jį́ nááts’íilid yee hoł niikai jiní. «Noołch’ííł! T’áadoo dínóh’į́’í,» hałníigo jiniilch’iil jiní. Ałníi’gi daats’í át’é atsilí jilį́nígíí jidéé’į́į́’ nít’éé’ ádah jidínéizdee’ jiní. |
| 126 |
Háágóóshį́į́ Jóhonaa’éí hach’ah hóóshkeed jiní. Názhniilch’iil dóó yá ałníi’jį’ níjíkai jiní. «Háadi lá nihighan?» hałní jiní. «Níléidi, Ch’óól’į́’ídę́ę́’ neit’aash,» bijiní jiní. «Díí atsiniltł’ish doo daane’é át’ée da,» hałní jiní. «Díí biniiyé yínóokeedígíí t’éiyá biniiyé choidooł’įįł,» hałní jiní. |
| 127 |
Áádóó bich’į’ lá ajisłį́į́’ jiní. Dį́į’di adeeshch’iłgo níléí ni’jį’ hoł adáá’ doolch’il jiní. T’ah nít’éé’ t’áá nízaadi ha’át’íí shį́į́ léi’ dah łizhin jiní. T’áá áko kodóó jiskah nít’éé’ ayóó íists’ą́ą́’ dóó t’óó łeezh hááyá jiní. Áadi ahizhneilchą́ą́’ nít’éé’ Na’ashǫ́’ii Dich’ízhii át’į́į́ lá jiní. |
| 128 |
Háágóóshį́į́ hach’ah hóóshkeed jiní. Níléí Tsoodził bíighahdi Tó Sidoh hoolyé. Áadi Yé’ii Tsoh tó siyį́ ts’ídá ałtso néídlį́į́h jiní. Ákót’éego shį́į́ yiniiyé tó siyínídi náánádzá nít’éé’ níléí tó yiyi’ hoołtsá jiní. Nít’éé’ ání jiní, «Doolá dó’ ha’át’íí shį́į́ nizhóní léi’ yiiłtsá.». |
| 129 |
Áádóó tó ts’ídá ałtso yoodlą́ą́’ jiní. Tó biyi’di hoołtsá shį́į́ nízingo biniinaa tó ałtso yoodlą́ą́’ jiní. Áádóó níléídę́ę́’ Jóhonaa’éí atsiniltł’ish Yé’ii Tsoh yee yiskah. Ayóó íists’ą́ą́’ jiní. Yé’ii Tsoh éí béésh sist’ógii yee hadít’é nít’éé’ ałtso bąąh nááłdááz jiní. |
| 130 |
Éí ałtso ni’hookáá’ nikiiłdááz jiní. Atsilí nilínígíí kodóó éí tsihał łigai dóó dootł’izh dóó tsihał łitso dóó tsihał łizhin Yé’ii Tsoh yee yíínííłhaal. Yé’ii Tsoh yę́ę bił ch’aa hazlį́į́’ jiní. Áádóó ánaaí atsiniltł’ish k’aa’ Yé’ii Tsoh bijéí góne’ yee yiskah. Yé’ii Tsoh naa’íígo’. |
| 131 |
Bidił deezgo’ dóó níléí dził bich’į’ yinahgo Níłch’i áháłní jiní, «Bidił bich’ą́ą́h oosoh. Yé’ii Tsoh bidił dził bidiina’go éí náádidolwoł.» T’áá áko dił bich’ą́ą́h adzizoh jiní. Áádíjį’ Yé’ii Tsoh jiisxį́ jiní. Tsé Nináhálééh bi’áád náhodiiłtį́ dóó biyázhí tséłkéí góyaa adah hóółt’e’. |
| 132 |
Ni’jį’ nikizhnítłizhgo ach’į́į́’ dił biyi’go hazénázt’į’ nít’éé’ biníkázhníłgizhgo dił háána’. Áko Tsé Nináhálééh biyázhí hach’į’ dah hidíníilchą́ą́’ nít’éé’, «Shiid,» bijiní jiní. «Shimá díí, 'Shiid,' nihiłní,» ní jiní. «T’áadoo ádóhníní! Éí t’óó bik’ehgóó ádaaní,» ní jiní bimá. |
| 133 |
Áádóó Tsé Nináhálééh biyázhí bizhé’é bínabízhdíłkid nít’éé’ ání jiní, «Nihizhé’é éí aak’eego nináhádááh níłtsą́ bika’ diłtį́įgo. K’adę́ę shį́į́ náádááł,» hałní jiní. Tsé Nináhálééh bi’áád jiisxį́. Hodíina’ nít’éé’ bizhé’é náát’a’ jiní. Éí ałdó’ náájiisxį́ jiní. |
| 134 |
Tsé Nináhálééh biyázhí éí yichago siké jiní. «T’áadoo wohchaaí,» bijiníigo ałts’ą́ąjigo dashdiił’a’ jiní. «Ła’ éí hool’áágóó diné chodanooł’į́į dooleeł,» bijiní. «Áádóó ła’ éí hool’áágóó diné hane’ bił nani’áa dooleeł,» bijiníigo t’áá áłah dashdiił’a’ jiní. |
| 135 |
Átséhígíí éí atsá silį́į́’ dóó akéédę́ę́’ígíí éí né’éshjaa’ silį́į́’ jiní. Bikéédóó Déélgééd baa náájít’áázh jiní. Déélgééd éí halgaigi sitį́įgo diné yiyiiłtséehgo yich’į’ náhidilyeedgo bidee’ bee neiłtseed jiní. Haalá yít’éego diyiilyééł jiníigo ch’ééh biní joot’ash. |
| 136 |
Hazéists’ósii haa yílwodgo bił hojilne’ nít’ę́ę́’ ání jiní, «Éí shį́į́ haa náshdááh.» Áádóó hazéists’ósii éí łeh íígeed dóó dį́į’go ałk’i ałkáa’go na’azgeed jiní. Níléí Déélgééd sitį́nę́ęjį’ anígeed. Ts’ídá bijéí dah ná’at’ihíjį’ i’íígeed jiní. Áádę́ę́’ hanáswod. |
| 137 |
T’áá áko ákóyaa ahizhnoolchą́ą́’ dóó níléí Déélgééd baa hizhneelchą́ą́’. Áadi t’áá ałháníjį’ bijéí góne’ jiskah. Déélgééd yę́ę náhidiitah dóó bidee’ yee átsé hoogeed yę́ę haidiiłdláád8. Áádóó naaki góne’ dóó tą́ą́’ góne’ ałtso haidiiłdláád. Dį́į́’ góne’ígíí éí ałníi’jį’ haidiiłdláád dóó na’íígo’ dóó daaztsą́. |
| 138 |
T’ah nít’éé’ áadi hazéists’ósii Déélgééd yikáá’ haaswod léi’ yikáá’ dah na’alzhish jiní. Áajį’ Déélgééd náájiisxį́ jiní. Ákóne’ éí Tsé Adah Hódziiłtáłii baa náájít’áázh jiní. Tsé Adah Hódziiłtáłii éí bitsii’ tsé bidíníilzhee’go9 bąąh ádeit’ingo sitį́ jiní. |
| 139 |
Áko diné atiingi dajíkáahgo t’áadoo ádahojilchįįhí tsé yichxii’10 góyaa diné adah yidziiłtáalgo diné neiłtseed jiní. Áko dikwíí shį́į́ naayéé’ neistseed jiní. Áko ndi naayéé’ ła’ ádaa nída’ooskango biniinaa t’áadoo nida’bi’distseed da. Dichin dóó Té’é’į́ dóó Yaa’ dóó Diigis éí díí jį́įdi hólǫ́. |
| 140 |
Ashiiké naaki ałtso naayéé’ neistseedgo bigandi nát’áázh dóó bąąh dahoo’a’ jiní. Naayéé’kehjį́ bá ályaago yee bitah yá’át’ééh násdlį́į́’ jiní. Aláajį’ naagháhígíí éí Naayéé’ Neizghání wolyé dóó atsilí éí Tó Bá Jíshchíní wolyé silį́į́’ jiní... |
| 141 |
Naabeehó ’ashkii nishłį́. Díí shighan ’át’é. Arizona bii’ shighan. Arizona ’éí kéyah dízdiin dóó ba’aan tseebíí sinilígíí bii’. Kéyah dízdiin dóó ba’aan tseebíí sinilígíí shikéyah ’át’é. Dii dah na’at’a’í Kéyah dízdiin dóó ba’aan tseebíí sinilígíí bá ’át’é. Dii dah na’at’a’í shikéyah bá ’át’é. |
| 142 |
Dii shi dah na’at’a’í. Shi dah na’at’a’í nísh’į́. Shighan baa nitséskees. Shimá baa nitséskees. 'Awéé' sitsilí baa nitséskees. Shizhé’é baa nitséskees. Shizhé’é bíká 'anáshwo'. Dibé baa nitséskees. Dibé baa ’áháshyą́. Shí na’nishkaad yiishchį́į́h. Shidibé yázhí baa nitséskees. |
| 143 |
Shidibé yázhí baa ’áháshyą́. Dibé yázhí naanáájah dayiichįįh. Dibé yázhí bił naanááshjahgo bił nidaashnée łeh. Shinaadą́ą́’ baa nitséskees łeh. Shinaadą́ą́’ k’éédíshdlééh. Naadą́ą́’ k’éédíshdléehgo shił yá’át’ééh. Shí jóhonaa’éí baa nitséskees. Shą́ą́’góó naashnée łeh. |
| 144 |
Jóhonaa’éí bits’áníłdoi. Shą́ą’jį’ shił hózhǫ́. Shiłį́į́’ baa nitséskees. Níyol bii’ shilį́į́’ nashiyéego shił yá’át’ééh. Shí bįįh baa nitséskees łeh. Shí tsídii baa nitséskees łeh. Shi dah na’at’a’í nísh’į́. Shí 'ólta' baa nitséskees łeh. Shádí baa nitséskees. Shádi dóó shí ’ííníilta’. |
| 145 |
’Ííníshta’go bee haz’ą́. T’áá ’ákwííjį́ ’ííníshta’. ’Ííníshta’ígíí shił yá’átééh. ’Ííníshta’dóó ’éí shighan doo deeghání da. Naabeehó bikéyah bits’ą́ą́di ’ííníshta’. ’Ííníshta’go ’ashdla’ nídoohhah. ’Íhwiideesh’ááł. Lą’ígóó ’íhwiideesh’ááł. Tsin nehech’iishgo t’áadoo le’é bee ’ádaal’į́į́jį́ daats’í’íhwiideesh’ááł. |
| 146 |
Kin ’ííłį́į́nii tsin bee nihech’iishí choyooł’į́. Tsin niyiich’iishii kin 'ádeile'. Da’adleeshígíí ’éí bee da’adleeshí chodayooł’į́. Da’adleeshígíí kin deidleesh łeh. Kin deidleeshígíí daats’í nishłį́į dooleeł. K’ee’dídléhí dá’ák’ehgi bighan. K’ee’dídléhí kéyah bii’ kééhat’į́. |
| 147 |
K’éé’dílghééjí daats’í ’íhwiideesh’ááł. Chidí baa ’áháyą́ą́jí daats’í bihwiideesh’ááł. Ch’iyáán ’ál’į́į́jí daats’í bíhwiideesh’ááł. Ké ’ánéíl’íní daats’í nishłį́į dooleeł. Shádí shį́į́ ’éí kin baa ’áháyą́ą́jí ’íhwiidooł’ááł. Shilah daats’í ’éí nída’ałkad dooleeł. Shilah shį́į́ ’éí da’adą́ą́ góne’ nda’aka’ yíhwiidooł’ááł. |
| 148 |
Shádí daats’í ’éí diné bitah dahoneezgaiígíí yíká 'análwo' dooleeł. Shádi shį́į́ naanish t’áá bił yá’át’ééhígíí yíhwiidooł’ááł. Shidah na’at’a’í nísh’į́. Shidah na’at’a’í kwii nighan shiłní nahalingo shá ’át’é. Shidah na’at’a’í shimá dóó shizhé’é bił ’aheełt’éego baa nitséskees. |
| 149 |
Shidah na’at’a’í ’éí shilahkéí dóó sik’isóó bił ’aheełt’éego baantséskees. Shidah na’at’a’í dibé dóó dibéyázhí biniiyé ’át’é. Shidah na’at’a’í jóhonaa’éí dóó naadą́ą́’ biniiyé ’át’é. Shidah na’at’a’í ’ííníshta’ biniiyé ’át’é. Shidah na’at’a’í ’éí ’ííníshta’ yee has’ą́. |
| 150 |
Shidah na’at’a’í ’éí lą’ígóó ’íhwiideesh’áałgo yee has’ą́. Shidah na’at’a’í ’éí naanish t’áá shił yá’át’ééh shį́į́ bíhwiideesh’áałgo yee has’ą́. Shikéyah baa nitséskees. Shikéyah biih t’áadoo le’é hólónígíí baa nitséskees. Shikéyah biih t’áá bee shá haz’ą́ą́ shį́į́ baa nitséskees. Shikéyah ’éí yá’át’ééh. |
| 151 |
Naaki góne’ yéigo da’ahijoogą́ą́’ yę́ędą́ą́’ éí Tó Wónaanídę́ę́’ Bilagáana Bikéyahdi dóó E’e’aahjí Tónteel nahós’á’di, da’ahijoogą́ą́’. Akwiish’į́į́h kéyah bił hada’haasdzodę́ę́’ bisiláołtsooí nidaazbaah. Bééshbich’ahí dóó ááji’ daz’lį’ígíí (Axis daalyéígíí) bił dahójoogą́ą́, áádóó ła’ éí Allies daalyéigo da’hiikáí’ nit’ę́ę́h. |
| 152 |
Áádóó 100 damiiltsoh siláołtsooí nidaazbáá, díí átíísgo’ kwíí t’éigo siláołtsooí nidaazbáá. Naaná iidą́ą́ ałk’i’jiijééh yę́ędą́ą́’ t’áá ałtso’ economy, industries, dóó scientificji’ ééhózhinígíí ałtso nidéít’ą́’, hódi’nǫǫnééł biniiyé’ (Ak’éh da’jidi’doolééł biniiyé’). |
| 153 |
Naaná 70 míiltsoh bíla’ashdla’í da’neezná’, iidą́ą́’ da’ahijoogą́ą́’ígíí biniiná’, ayiisígíí éí bíla’ashdla’í doo siláołtsooí danilííhnígíí da’neezná. Áłtsé ałk’i’jiijééh yę́ędą́ą́’ éí Bini’ant’ą́ą́tsoh 1939 biyihah yę́ędą́ą́’ Bééshbich’ahí bisiláołtsooí Haltso Hóteelnii Bikéyah yiik’i’jééh. |
| 154 |
Naaná Amééwika éí Pearl Harbordi bik’i’dah azná (Niłch’i’tsoh 07, 1941 yihah yę́ędą́ą́’ ahót’į́į́hdi’) doobik’i’ji’ iiná’diikáí, Bináá’ádaałts’ózí ak’i’da’azná. Bi’éé’ łiich’i’ dóó Wááshindoon bikéyah ashdládiin áłhiihdidzoígíí éí akáá hakáí (Superpowers déíłni’higíí). |
| 155 |
Áádóó Allies ak’é’da’ deesdlį́į́h dóó bik’i’jį’ éí Nahasdzáán Bikáa’gi Kéyah Naaznilgo Ałhidadiidzooígíí woolyégo aalyá’, áádóó yéigo ánaa náhódoolééłda’ biiné’, áádóó doo’akwiit’éigo ałk’i’náji’ doojááhda’ biniiyé’ aalyá’. Naaki góne’ yéigo da’ahijoogą́ą́’ yę́ędą́ą́’ doo’bik’i’jį’ ałdó’ woolyégo bee’da’déézhnish:. |
| 156 |
Naabeehó bikéyah dį́į’go dził siniilígíí bee hoodzo áádóó dį́į’go tó adaazlínígíí ałdó’ bee’hoodzo. Dį́į’go dził bee hoodzoígíí éí Sisnaajiní, Tsoodził, Dook’o’oosłííd, áádóó Dibé Ntsaa. Náhookǫsjigo éí Nóóda’í bikéyah si’ááh, áádóó ha’a’aahjigo éí Beehai, dóó ákwii shį́į́h kiis’áani kéda’hat’į́. |
| 157 |
Áádóó Jádító ałdó’ áłts’íísígo hádzo, Oozéí bikéyah éí binaahgo bił hádzo. Áádóó kéyah nida’haznį́į́hígíí ałdó’ Naabeehó bikéyah át’é, nitságo kéyah na’haznį́į́hígíí éí Big Boquillas Ranch wolyé. Áádóó ła’ éí Kin Łániji’ kéyah nida’haznį́į́h áádóó ła’ éí Béésh Sinilji’ kéyah nida’haznį́į́h. |
Комментарии