| 1 |
A historia aquela do Griffon, do Sieur Griffon, para ser máis exactos e dicilo así, en francés antigo, que fora como se lle ocorrera e que aínda por riba sempre queda máis bonito, máis deliciosamente erudito, resistíaselle, hai que recoñecelo, dende había ben un ano enteiro. |
| 2 |
Pero, con todo, as saíñas dos comedores non deixaban de te-lo seu encanto e algunhas ata tiñan escenas de caza. Fora no sobrado onde se lle ocorrera a historia do Griffon. Tan arriscado pode resultar a audición desa extraña música que o silencio trae con el. |
| 3 |
O ruído do silencio: unha foquedade de caracola, ou de conca de man, ou simplemente un buxán escuro que impide o soño e, xa se sabe, que o home é tan só un milagre químico que soña; dito así coma quen non quere a cousa, pero que non por iso deixa de ser menos certo. |
| 4 |
Había, xa que logo, ese silencio. Tiña necesidade, perentoria necesidade, de derrama-lo silencio. Había que convocar a alguén. Pasara xa o tempo de case que todo e sentiuse na obriga de aportar algo. E foi alí e deste xeito como convocou ó Griffon. |
| 5 |
Non era a realidade allea a que o inhibía, senón a propia; a propia fantasía, mellor dito, era a que turraba del, impedíndolle avanzar por un camiño irreal, e, acaso, por telo recorrido tantas veces que xa non era seu, senón das pantasmas que o habitaban. |
| 6 |
E maldicía a maldita cea no Hotel de Paris, os cangrexos do río, as provenzais noites e mais tódolos griffons do mundo, os habidos e os por haber. ¡A historia do Griffon! Un invento para alongar unha noite É que as cousas son así. |
| 7 |
Un viño que te enche de silencio, un silencio que te axorda e por fin o sono, antes de que xurda o berro. Dixera Griffon como puidera dicir ameneiro ou madia leva, sacerdote ou encoirado. O caso fora fuxir do silencio, agradece-la cea e, logo, deixar corre-las cousas. |
| 8 |
Xa así fora moitas veces. Pero dixo Griffon e houbo ollos espectantes; dixo Griffon e o aire semellou fenderse, de tan cristaliño como se tornara. E a noite xa non foi a mesma. ¡Ouh e que choiva tan cordial lle estaba a asulagar o peito!. |
| 9 |
En Aix tódalas augas eran súas: a que deitaba a fonte e o ensimesmaba, as quentes da pastoril rúa, veciñas dos pradairos, a dos arroaces que aínda non chegaran..., tanta luz que o corazón non podía por menos que chorar; e é que. |
| 10 |
¡éralles tan sensible o bon seigneur!; sabedor coma poucos de saberes e dicires, de tempos e condicións, trocábaselle o ánimo a ben pouco que nel se lle petase Non era para menos Iso era o que adoecía ó noso Visitador: saber cando empezabas e non poder saber onde remataría-la festa. |
| 11 |
Nin que dicir ten que o Visitador é un camiñante. E ámbolos dous mundos eran cousa da tardiña, acaso tamén dos anos, sen dúbida da metade do ser que se lle impuña. ¡ Ai, o corazón dos peregrinos! É un extraño ser o Visitador, capaz de saloucar e senti-la gorxa atenazada de recordos. |
| 12 |
Xa llo advertira Herófilo, tan bo amigo, alá nas non esquecidas lecturas da nenez: «¡Vas fodido, compañeiro, éche no cerebro, non no corazón, onde radica a intelixencia; pero ti tes unha intelixencia tan cordial, tan cordial. |
| 13 |
Dixéralle dende o silencio E mentres rechouchíaba o paxariño, sen dozura, repinicaba o seu canto no aire sen tenrura ningunha, acaso porque lle fallaba aquela humidade que a ribeira proporciona, que o mar regala, no seu afastado país. |
| 14 |
Rechouchiaba o paxariño e quen o escoitase podería saber que o canto era infindo, infindamente proxectado, ilimitado no seu recorrido, coma se eternamente fose esvarar por un cristal limpo e virxinal, inmaculado. Era distinto aquí, o canto dos paxaros. |
| 15 |
A auga faite ceibe, o sol entolece. Pobres dos pobos escravos do sol, pobos monoteístas, escravizados por un deus terrible, dono das horas, perfecto, do que os paxariños se agachan para poder, ceibes, canta-las cancións que nos regalan cando a choiva falla e a auga nos abandona. |
| 16 |
Pobres pobos sen paxaros, nin árbores; escravos do sol e cheos de silencio. Nin auga, nin paxaros. Silencio. Só silencio. O vágado como destino., sendo como son o que se sabe e aquí se cala. As cousas son así ¡que lle imos facer!. |
| 17 |
Chegara á Provenza calquera día daquel verán, alporizado por verbas que non asumía e coa xustificación de que alí ía por ver de retomar un fío, que debía haber xa mil anos que se lle enguedellara nalgún, ata o de entón, ignorado curruncho do seu maxín. |
| 18 |
Sabíase ermo e abusaba da propia historia. O que non tódolos escritores teñen son países coma o do dono do Griffon, países pequenos, de alienada historia e postergada fala, que os marca coma un cilicio e coma un cilicio os gratifica e fere. |
| 19 |
Aquel miragre de que un Singer, escribindo nunha lingua coma o yidish chegase a cumes literarios, era algo que o reconciliaba coa literatura, pero que o enemistaba co seu propio país. «¡Quen se vai preocupar de nós! Era, certamente, unha fidelidade de namorado. |
| 20 |
¡Ouh, a literatura dos pobos sen estado! Envidiaba ós escritores que podían discorrer por camiños rozados, por literaturas feitas e consolidadas Consolábase co yidish, co Isaac Singer e lamentaba a morte de Cunqueiro, a quen a diálises, que non os riles, levaran antes de tempo. |
| 21 |
«Cunqueiro era mellor que Singer, xa ves, dicíase, e non lle pasou nada». A mesma mención do mestre amado facíalle sorrir: sabía a inutilidade da referencia. Así camiñaba polo mundo. Fóra, a mesta escuridade. E ían inzando o lume e as lembranzas. |
| 22 |
Achegou un tallo, sentouse ó lume e seguiu a darlle voltas ó pernil, empuxando o vertical e acoplado ferro co dedo furabolos. Chovía dediante da catedral e abeirouse ó Pórtico. Apoiouse na columna que sostén a Daniel e decidiu abandonarse á contemplación. |
| 23 |
No alto de Nanín faláralle á cabalgadura e detidos ollaran o Penamá solemne, os silandeiros curutiños que rodean a vila e corte, o castelo de ergueitas torres sobor do río, a muralla que defendía o conxunto, o fumiño que inzaba dos tellados mínimos que á protección do castelo se abeiraban. |
| 24 |
Daquela a choiva xa era asidua compañeira. Tornoulle a falar á besta e botaron a andar de novo. Daquela Xinzo tan só era un nome que anuaba insólitos camiños. ¿Que país é o que se lle amosa ós ollos e asosegou a besta? ¿Que país é este aberto ó mar?. |
| 25 |
O mar é a chaira interminable, o camiño de todos, que os homes libres aman e polo que chegan as outras intransixencias que han configura-los temores daquel século, que han alimenta- las fogueiras para outros sangues e acalar pensamentos que intenten voar coma as gueivotas. |
| 26 |
Velaí ó que vén o Visitador, o enxoito home que fala mil acentos e sabe da ventá aberta ó mar que é esta terra de silencios. Vén ve-lo mar. Vén axexa-lo mar. Hai outros intentos que se suceden un tras doutro, sen que calle ningún deles. |
| 27 |
Os enviados de Valladolid, os Inquisidores, teñen que trae-la súa comida: non son ben recibidos. O Rei Felipe é quen agora envía a este home que mereceu a súa confianza en Flandes, antes do cincuenta e nove, moito antes. Vén, debe vir, para iso foi enviado, a ver como camiña a intransixencia. |
| 28 |
Pero sabe, e sábeo ben, que a outra, a que vén de fóra, significa liberdade; non alí onde nace e se sustenta, senón aquí, porque mitiga. No socastelo alaricán descobre os xudeus portugueses, que entraron hai xa anos, e unha límpida ollada súa examínaos, mesmo ignóraos. |
| 29 |
Mantense no amplo espacio que media entre eles e o convento das Clarisas, no que seica dorme o soño, que non o corpo da Raíña Violante, aquela aguerrida muller que seica amargou a Afonso o Décimo, a quen os galegos coñecen coma Nono, e que o fundara para nel morrer e repousar eternamente. |
| 30 |
Prefire ignoralos, os conventuais muros e os xudaizantes fogares, asi que lle fala á besta e a besta camiña polo Portelo abaixo, esvarando cabo da igrexa de Santiago, ó pe da porta do castelo no que se acolle e dorme aquela noite. |
| 31 |
E o rapaz escoita e abre os ollos e acolle aquela semente de eterna sospeita e desacougo; e tanto o fai que se lle abre ó visitante e fálalle de libros e sospeitas: non os xesuítas, pero si seica os monxes bieitos, e os bernaldos, teñen libros que polo mar chegan. |
| 32 |
En Cedeira un inglés, capitán de nave a fustiga-la terra, seica foi apresado e os libros que na cámara traía desapareceran coma por ensalmo. Ninguén da ducia de tripulantes foi quen de dicir onde se foran. E agora está en Santiago de Compostela, mentres chove. |
| 33 |
Vese no Pórtico, ó que unha raxeiriña de sol doura e mornece brevemente de xeito que a sombra que se lle apousa na espalda faille sentir unha friaxe non prevista. E torna ó fin a si. Unha das follas das xanelas abrírase deixando penetra-lo vento na estancia. |
| 34 |
Arrebúllase na mantiña que ten por riba dos ombreiros e alonga unha man ata acada-lo año, que espeta cun coitelo de folla longa e pronunciada. Xa está asado. Coidadosamente mírao e remírao para ver de por onde finca-lo dente. |
| 35 |
Cousa que fai axiña, termando del con tento para non se queimar. Lentamente, sen presa algunha. Levaba anos así, subsistindo, náufrago de si mesmo. O demais eran fracasos absolutos. Así vivía el. As aulas, con pupitres, recordaban a calquera vello colexio privado de provincias. |
| 36 |
Pero fora dunha daquelas aulas de onde conseguira a compaña que agora tiña, uns ollos abertos e oceánicos a falar en silencio, intuíndo premonicións que se poderían concretar en calquera intre, esbardallándolle a montaxe. Os ollos descubríraos na primeira mañá da súa chegada. |
| 37 |
Chegara, pois, rodeado de silencio; do silencio no que vivira nas longas noites do seu inverno oceánico, que o seu país, que furaba no mar coma unha proa, tan só ós da súa terra lles doaba. Chegaba do silencio. —O Griffon, díxolles, podería ser un ente fantástico con corpo de aguia e de león. |
| 38 |
Pero, sabedes, en galego, aguia soa case igual que anguía; así que poder pode ser que este noso Griffon desta nosa historia tivese corpo de anguía e de león, o que é máis conveniente e asisado, ademáis de ser un lío espiñoso e de difícil solución. |
| 39 |
Podería ser un Griffon. ¿Non vive o Profesor na rue de Griffon? ¡Pois logo! Corpo de anguía e de león, estábache bo, o corpo de anguía ocuparía a metade superior do corpo e a do león, que el daba en imaxinar en posición rampante, a inferior. |
| 40 |
Xa tiña algo ó que se asir: unha fantasía con patas de león e corpo de anguía. Facía frío e, aínda que no verán, comenzara a xiar. Pero aturaron pouco máis tempo do esperado a estadía a carón da auga. «Iría moito máis á presa», dixo. |
| 41 |
Foi a única aportación literaria que se permitiu o alumnado aquela noite. VI En Compostela non fora ben recibido. Aquela parsimonia de boi canso, aquel dar por concluída a cerimonia para evita-lo enfrentamento eran sintomáticos. |
| 42 |
Non podería dicir que non lle fixeran caso, que non obedeceran o mandado da Suprema, senón simplemente que se ausentaran. Non se equivocou, nin tampouco se impacientou. Os coengos, saíndo dende a sacristía, axexaban a porta da Corticela. |
| 43 |
Asomaban cada pouco o bico pola porta ou deixaban recado ós sancristáns de que tan axiña como saíse o visitante os avisasen. Pero pasou unha hora e o Visitador mantiña a xenuflexa actitude dun principio; pasou outra hora e tampouco saíu do seu ensimesmamento. |
| 44 |
Os coengos amosaban signos inequívocos de impaciencia e ordenaron turnos para ir xantar. Fixérono sen moito acordo, dun xeito tácito e sen recoñeceren que a prolongada estancia na sancristía fora debida á actitude do extranxeiro. |
| 45 |
«Total, fóra chove», dixo un dos máis vellos mentres se agachaba a remexer coa badila no braseiro que embaixo da mesa camilla lles estaba a dar calor naquel espacio amplo de pedras e silencio. Logo de xantar botaron unha partidiña. |
| 46 |
O día seguía a ser frío e chuvento e o neboeiro non tardaría en chegar. Alguén ordenara que a besta do visitante fose levada ás cortes do Hospital dos perengrinos, posta baixo tellado e alimentada. —Ave María Purísima, díxolle nada máis te-la seguranza de que podería ser ouvido. |
| 47 |
Tornou o Visitador a cabeza e sen moito convencemento respondeu: —...Ave... Xa estaban alí. Gañara a primeira batalla. —¿Seica non pensa comer algo? —Pois ten razón, algo terei que comer E así foi Saíron da Corticela sos e sos abandonaron a Catedral. |
| 48 |
O resto do Cabildo, que permanecera na Sancristía sen imaxinar tal conclusión da vixilia, saíron tras deles, calada e espaciadamente, do mesmo xeito sorprendidos.. », deixara escrito Pero Carlos. «Son home de fe, afirmoulle, e veño aquí mandado». |
| 49 |
Asentiu o clérigo noviño e entón, o Visitador mollou solemnemente unha codia no caldo de nabizas fumegante no que na tona grumos de unto avisaban de dixestións lentas coma as horas da invernía chuventa na que aquel país estaba. |
| 50 |
Máis tarde cando o viño tornaba a perdida cor das fazulas dos comensais, o Visitador criticou ponderadamente a actuación do seu antecesor e teimou en se confesar coma moito tardar pola mañá do novo día. Niso quedaron. A besta estaba atendida, el canso e chovía: mañá falarían do seu aloxamento. |
| 51 |
Tan pronto como o deixou deitado, marchou o coenguiño ás alancadas a comproba-lo estado da cabalgadura e de alí nunha carreiriña accedeu ó pazo de Xelmírez. —Conta, —díxolle o Deán. Esfregou as mans o cura mozo e deu recado. |
| 52 |
—Non creo que se meta en moito e quérese confesar mañá cedo. Tal dixo e logo seguiron a fala-los tres mentres fóra se facía xa noite de todo. Á mañá seguinte seguía a chover. O entrar na Catedral, preguntou polo confesionario do Deán e con paso decidido acercouse ó que coma tal lle indicaran. |
| 53 |
«Non veño entorpecer —díxolle ó confesor, unha vez que dera cumprida conta dos pecados do camiño—, sei das dificultades, coñezo xa o precario da situación e non tardarei moito en averigua- la realidade dos feitos, quero axudalos». |
| 54 |
O Deán sorríao autosuficiente da inxenuidade do Visitador e o aceno irónico do rebique do beizo mantívoselle así, ata que se decatou de que toda a conversación habida estivera mantida na fala do país, tan ben medida, tan cortada, tan natural que ata se lle pasara desapercibido o tal detalle. |
| 55 |
«¿Quen es?», espetoulle o Deán ó postrado visitante «¿Quen es ti que a nosa fala usas e de fóra vés?» «Tan só Ilustrísima ha sabelo», respondeulle o visitante; un nome foi deitado silandeiramente nos ouvidos do Deán vello e sabio que escoitado tiña xa en confesión ó Visitador. |
| 56 |
Xa iría vivir a carón de San Martiño. —Pois tenlle unha cara de asubío que mesmo induce ás confidencias, respondeulle o coenguiño. O Deán, vello e acaso sabio, respondeulle. —De todo non te fíes, non vaia se-lo demo. Estúdiao e vélate. |
| 57 |
Mentres o Visitador se dispúxo a pasa-los seus días en Santiago, o tempo seguía a ser de choiva. VII Aínda lles levou un bo pedazo a volta a Aix. Conducía a hispanófila e el ía sentado no asento da dereita da conductora revirando o corpo para o de atrás, no que se apretaban as alumnas. |
| 58 |
Xa na autopista comenzaron a cantar. «Falla o aturuxo dos de Caroi». «O Xan Xocas anda adoecido». Agora xa non se aturuxaba. Os rapaces tornaban ás casas en confortables automóbiles, os máis afortunados, en tractores, os menos, e as pistas sustituíran as corredoiras. |
| 59 |
Ninguén podería atopar xa a Santa Compaña, arredada da historia pola luz eléctrica e as linternas de pilas; desaparecera a inmensa soidade da noite, a anguria dos camiños e os lobos seica eran os cans da PIDE, que se asilvestraran e andaban polo monte. |
| 60 |
Non se atreveu a contarlles nada daquilo ás súas compañeiras de viaxe porque nada entenderían, nada sospeitaban. Había autopistas e manadas de cabalos salvaxes, aturuxos refuxiados nas masas corais e medicina occidental en bolsas terceiromundistas. |
| 61 |
Calou e seguiu a cantar coas mozas. Pola mañá despértase dadas as oito e decide seguir durmindo. Decididamente, o viño de onte sería francés, pero estaba encabezado. Sona o timbre do teléfono. Máncalle o okey como lle mancou o piquenique das autopistas. |
| 62 |
¡Ouh, se De Gaulle levantase a cabeza! ¡Que diría Asterix, o Galo! Por certo que non entendía moi ben aquilo da aldea-gala- derradeiro-reducto Daríalles unha charla sobre a feminidade galega no espacio e no tempo que era algo que lles ía impresionar. |
| 63 |
Íalles dar el chamadas ás oito e vinte da mañá, íalles devolver resarcimentos horarios e demais vírgulas fillas do cartesianismo imperante, íalles dicir catro cousas que ignoraban, eles, tan franceses, que todo o sabían. Os escritores cando non están facendo nada, están facendo algo. |
| 64 |
Igualiño que os mariños, xentes capaces de acumular ocio durante días e días ollando o mar, ben dende a ribeira, ben dende a borda do navío, para logo, nun intre, desprega-la máis intensa enerxía imaxinable. ¿Quen decide o intre da creación?. |
| 65 |
¿Quen a creación? ¿Será, acaso, o escritor alguén con moitos máis mortos que os demais? Os mortos propios, os alleos, os que son producto da mente enferma que os enxendra Séntese humillado diante dos seus mortos Non se decide a erguerse do leito. |
| 66 |
A aldraxe que está a sufrir cáusalle certo placer, quere dicir que está vivo, que as súas fantasmas creounas el, e que el é o dono da súa anguria. ¿Será anguria isto que ten? Iso mesmo fai agora, dubidando a conta de quen deixar fuxi-la súa enerxía e vénselle a exaculación no medio das indecisións. |
| 67 |
Son moitas catro mozas a escoller. Un pouco avergonzado érguese e vai ó lavabo. A señardade trae con ela estas servidumes das que non consegue arreda-lo sentimento de culpa, a noción de pecado. Decididamente, o máis canceríxeno é o salario mínimo. |
| 68 |
Chega ós barracóns cando xa os estudiantes están todos sentados arredor dos taboleiros longos e inestables que fan de mesados para o xantar. Fai calor e as botellas coa auga, que son de plástico, teñen o fondo delas conxelado. |
| 69 |
É unha idea da muller do escritor borracho e célebre; méteas no conxelador medio baleiras pola mañá cedo e agora non hai máis que enchelas de auga. Non é nada ruín a idea, o malo é que hai que dar máis paseos do esperado para reenche-las botellas que se esgotan de seguida. |
| 70 |
O avogado é un «gauchista» e o debate promete ser interesante, pero hoxe van á Durance, un río de augas azuis e coios nas ribeiras. Compostela non é nestes días o que non hai moito era. E1 sábeo ben. O Visitador cala e sorri. |
| 71 |
Ó entrar pola porta das cabalerizas a egua rincha ó venta-lo amo e Lourenzo Pedreira persígnase á presa coma se aquilo fose cousa de cristiáns. —Fóra a alma mesmo parece que lle ten sentido. O Visitador non quixera que ninguén lle levase a besta e saen, agora, con ela cara á casa do coengo. |
| 72 |
Unha vez alí faille indicacións que Lourenzo grava na memoria mentres o Visitador fala; faino movendo os beizos, bisbiseando as palabras repetidas, a ollada fixa nos do interlocutor. ¿E os aparellos?, os aparellos son recordo de familia. |
| 73 |
Entre unhas cousas e outras váiselle a mañá e tamén se lle vai a intención primeira que fixera de saír e almorzar co coengo. Ninguén o chama. O Hospital é un mundo organizado que comenza a bulir dadas as cinco da mañá co toque da Alba e que, a esta hora do día, empeza a serenarse. |
| 74 |
O Visitador non pregunta a ninguén, pero inquedo pola tardanza en orientarse, impaciéntase por non dar coa casa do Médico, aquel que pola mañá cedo atendía a xente na porta do Hospital. Hai tempo que tiña que ter dado co facultativo e deixado de dar voltas polos longos corredores. |
| 75 |
Unas voces reclámano. Xorden do piso superior e distraidamente vaise achegando á escaleira que conduce a elas. Son voces de contida ira unhas, de irreprimible berro outras; e vaise achegando pouco a pouco, demorándose na ascensión das escaleiras; a discusión vai de pernas. |
| 76 |
E non nas propias e longas salas, nos inmensos corredores cheos de ollos abraiados diante de tan salvaxe tablaxería. Así que a partir de agora, berra o médico, ou cadáveres enteiros, ou nada. —Hipócrates, aforismos. O dezanove da sección sexta. |
| 77 |
Palméxanse vigorosa, virilmente nas costas; óllanse, collidos ámbolos dous polos antebrazos, e tornan a se fundir nunha apreta. —Si, pero xa sabes que, onde eu dixen fazula, se quixo ler ouatos, é dicir, pequeño lobo da orella. |
| 78 |
O médico entende o xogo e móstrase disposto a varrer definitivamente a discusión anterior; mentres, o ciruxano, asiste abraiado a aquel acontecer que se lle escapa do seu control, e empeza a disentir de consegui-lo seu propósito. |
| 79 |
—Xa sei, xa sei, aínda que Aristóteles, que leu soamente a fazula, confirme os textos, el mesmo engade coido que por se é caso, a pálpebra. E ti sabes que iso non está nin nos textos árabes, nin nos gregos. Aínda teñen tempo de escoita-lo recén chegado que segue a teimar. |
| 80 |
—Direiche que veño da Italia e que alí moitas experiencias modernas, feitas por homes eminentes coma este a quen ti negas a praxe, proban que os nervios e mailos tendóns son susceptibles de formar unha reunión sólida, logo seren cortados e separados. |
| 81 |
Xa ves que os progresos da ciruxía poñen excepcións nestes aforismos. E vanse os dous polo claustro adiante. Pero agora o médico, ó comenzaren a baixa-las escaleiras, cisma de novo: —Este badulaque non é unha eminencia, meu vello amigo. |
| 82 |
Por outra parte, iso que dis significa que aquel a quen se lle furou a vexiga non ten por que estar en caso mortal de necesidade. —Non. —Nin se o burato é no cerebro. —Non. —Nin se ten unha ferida no corazón. —Non, se é cativa. |
| 83 |
—¿Aínda no corazón? —Aínda no corazón O médico dubida unha vez máis; agora xa se empeza a poñer serio, a escoitar atentamente, a memorizar aquela serie de insospeitados datos —¿E no diafragma? —Exactamente —¡Pois outro aforismo fóra!. |
| 84 |
O Visitador riu. —O dezaoito, se non recordo mal. —¡E-lo demo! ¡Agora tamén es alquimista! O Visitador olla para o médico e cala sen aceptar Tamén sen negar Cala, soamente cala Son tempos difíciles para o estudio, mesmo para o simple coñecemento. |
| 85 |
A pragmática de Aranjuez é terminante nos seus avisos: pena de perpetuo desterro, con perda de tódolos bens, a aqueles que estudien ou ensinen nas cidades ou nos colexios extranxeiros. O Edicto de Sangue de Bruxelas está aí e esta conversa é unha temeridade. |
| 86 |
—¡E-lo demo! ¿Que vés facer a Compostela? Por fin, o Visitador, acorda falar e confiarse Nestes avoltos e difíciles tempos hai persoas que veñen ó antigo Reino con misións tendentes a impedi-la entrada dos verdugos, dos intransixentes, dos oscurantistas e dos fanáticos. |
| 87 |
—¿Oíches falar da militar orde de Santa María de la Espada Blanca ? Non saben moi ben os estudiantes o por que da súa presencia alí Ben cerca está o mar, as praias, mesmo as piscinas de Aix; sen embargo eles están aquí, nesta ribeira de coios e árbores escasamente doces. |
| 88 |
Hai unha vella mansión abandonada e medio derruída, pola que os rapaces entran intempestivamente percorréndoa en toda a súa extensión, en toda a súa vetustez. Trátase, polo que se ve, dun pique-nique universitario. Os estudiantes están a se bañar. |
| 89 |
O río está cheo de coios e ata ten un cachón polo que a auga colle un pouco de velocidade, moi pouquiña, pero que fai que os alumnos se resistan a se meter nel, deixándose levar pola corrente. E avisa. Vai feliz, ingrávido e feliz, coma unha táboa teso, deixándose levar. |
| 90 |
E velaí veñen xa os rapaces que o seguen na pequena aventura do Durance, mentres que outros non se atreven. «Se visede-lo Miño», non se resiste a repeti- lo escritor ós seus alumnos. Cando remata a segunda viaxe, achégase á orella e dille toda acontecida: —Vostede está tolo, ou é un inconsciente. |
| 91 |
O escritor sen nada que contar sorri feliz. Á saída da auga, e mentres se rematan de fritir, máis ben de ferver, as salchichas, os alumnos distribúense non por nacións de orixe, senón por afinidades musicais. Lucille e o profesor afástanse. |
| 92 |
Hai unha vella sobreira, de toro retorto e dorido, que amosa as raiceiras fortes e amplas nas que se sentan. —Aquí vin eu moitas veces a aturar soa a miña soidade, a meditar soa as miñas mágoas. Dille a muller ó home que con ela está e asente: —Pois tenlle boa pinta, para tal mester. |
| 93 |
Decátase do mal que empezou a conversa, do torpe do comenzo que non leva a ningures, e acorda cambia-lo sentido, entrar por outro sitio, cara á intimidade con aquel home calado, que baixa coma un neno polo río, que sorprende silandeiramente e se confesa enxoito coma fonte na estiñada. |
| 94 |
—Houbo un tempo no que alquimistas e santos, ermitáns e xentes así, poboaban estas ribeiras, mesmo a casa abandonada na que estamos. Nos seus sotos habería crisois e medos, esperanzas e fracasos e no pe desa sobreira algún conxuro se daría. |
| 95 |
Agora si, agora, o home enxoito e serio, acorda tornar onda os mortais, agora interésase. «¿Sabe, dille ela, estívenlle a cismar no do Griffon de onte á noite, e penso que este pode ser un bo sitio para que lle naza?» «¿Sabes?. |
| 96 |
Pero esta de aquí, esta outra porta do inferno, é estéril, irtia e dura e maxestosamente, gradiosamente fermosa; son as súas dimensións as que impresionan, non a súa beleza; é o cañón, feito coma un tallo que quedara así logo da derradeira convulsión da creación do mundo. |
| 97 |
O Griffon nacería aquí, xurdiría, cabeza de anguía que ten, da auga que dende arriba semella un regueiriño e navegaría polas augas, maiormente as subterráneas. Lucille entra na aventura. «Nacería aquí e estaría namorado, pero aqueixado do seu mal de amores fuxiría ó non ser correspondido». |
| 98 |
«Si, pero como lle daría vergonza, fuxiría po-las correntes subterráneas». Xa está a frustración en marcha. Maldita manía aquela súa de artellar mundos a partir das mulleres. ¡Un griffon namorado! ¿¡a quen se lle ocorre!? Un Griffon namorado. |
| 99 |
¡Os profesores de literatura! E1 viña dun país cheo deles, ata tal punto que para entrar na nómina dos escritores, case se convertera nunha conditio sine qua non a de estar na do Estado desempeñando cátedra foi sacando ás escondidas, ó tempo que se esfiaba na súa propia caveira ¡ouh, desgraciado!. |
| 100 |
«Mira, Lucille, —dille o escritor por ver de fuxir do Griffon que empeza xa a acosalo, a atafegalo dende unha entraña que permanecía oculta e tenebrosa— deixa por hoxe o Griffon, que iso é cousa miña». Entrara outra vez no xogo. |
| 101 |
Os rapaces, fartos xa de salchichas e música, comenzaran a colle-lo camiño de volta e o aire íase enchendo dunha néboa, mesta e irrespirable, feita do po que os coches levantaban no camiño; tan mesta e forte era que tiveron que espacia-las saídas. |
| 102 |
A Lucille entroulle un acceso de tose e o vello escritor tivo que baterlle no lombo, pousada e forte e docemente, non porque lle fose servir para algo, senón para que ela vise que el se preocupaba e puña voz de circunstancias mentres dicía «Vaia, muller, vaia», sentíndose 6 tempo ridículo e inútil. |
| 103 |
Por fin, e dado que o acceso non tiña pinta de concluír, sentiuse heroico, achegouse á auga, mollou o pano da man dela e acadoullo á profesora para que respirase a través del. Quedaban xa poucos coches por partir e fóronse quedando rezagados. |
| 104 |
Nalgún momento ela comentou que tiña que cheirar a fume e a salchichas e entón el aconselloulle que se bañase «¿Agora?» díxolle ela «Agora» afirmou el e empezouse a espir mentres camiñaba de novo cara ó río Xogaron na auga coma rapaces e, nun momento dado, ela díxolle «Aquí non». |
| 105 |
Logo bicáronse e saíron da auga collidos da man. O Profesor bicouna novamente, pero con máis afouteza que convicción; o «aquí non» restáralle pulo, acometividade, e sumáralle control e reticencia «¿E por que aquí non?» preguntárase con medo a expresarse en alta voz. |
| 106 |
A lúa estaba alta, a noite era morna aínda, sen que a xeada comenzase, e a auga era algo que predispuña os corpos ó contacto tenue, á proximidade das peles arpadas e sensibles a calquera aloumiño, a calquera proximidade. Non falaron do Griffon e conducía ela. |
| 107 |
Era un intento serio, metódico e rigoroso de limita- lo poder do Emperador Felipe. O galeno ollaba incrédulo para o amigo e se unha lle ía, outra lle viña. Calquera que non o coñecese podería pensar en felonías, en escuras maquinacións, pero non el. |
| 108 |
Xan de Requeixo sabía isto e, mellor que ninguén, sabía quen era o Visitador. Os dous eran ben nenos e o tío do galeno, o arcebispo de Compostela, prelado da santa cidade do fisterre, bradaba acerca de que sendo Galicia un reino tan antigo, tan leal e tan grande, se negasen a darlle procurador. |
| 109 |
E non sen razón se laiaba o Arcebispo Blanco, sentíase agraviado de que tan fermoso reino, tan apacible solar, estivese suxeito ó voto de Zamora...!» Ouvíranlle dicir coma se dunha ladaíña se tratase, salaiada para invocar presencias que só a Santa Compaña podería traer a Compostela. |
| 110 |
Que Galicia andara a erguer xente en Compostela foi cousa que o César soubo e que lle fixo trasladar as Cortes á Coruña, suspendendo as sesións na cidade santa, para logo embarcar cara ó Norte e deixa-lo vello reino de Galicia tal e como estaba, sumido no silencio. |
| 111 |
Logo durante anos, os nenos xogaron a convocar Cortes e, sempre, o Visitador era arcebispo e, sempre, o Xan era o rei farruco; sempre o arcebispo mandaba recados e concitaba xenreiras contra aquel que de fóra viña e falar non deixaba. |
| 112 |
Logo o amigo desaparecera en plena pubertade. Esporadicamente soubera del e mais das súas actividades. Así llo dixo. —Oes, ti. Que non son Carlos, que son Xan e exerzo a Medicina. O Visitador calou e ollou para el asosegadoramente. |
| 113 |
Non dixo ren. —Eu son médico. Ti fuches boticario, logo capelán... ¿agora quen es ti, cal é o teu nome agora? O Visitador deixou dúas fírgoas nos ollos; acaso fora a miopía, que produce eses efectos ó forza-la vista, acaso non o fora. |
| 114 |
—Agora son Visitador do Santo Oficio. —¿E que fas? —Fago todo canto podo Non lle fixo máis preguntas Ergueuse da cadeira, facendo cae-lo tallo, e ollou pola fiestra o gris do serán a se pousar no gris da pedra, verduxas de musgo as fronteiras das casas na tristeira luz que as envolvía. |
| 115 |
—¿Quen sabe como acabarás? Esta é a túa casa Xa o sabes sen que cho diga O Visitador apoiou a man na espada; botouna alí cun aceno pausado e firme, non imperioso, que lle permitira constata-la súa presencia pronta e tamén firme. |
| 116 |
Era unha espada que se supuña fermosa dentro da súa baíña e a xulgar pola empuñadura, de branca nácare incrustada, ademais de lixeira, non excesivamente ostentosa. Pero estaba alí e alí permanecía sempre, incluso cando o seu dono entraba na Catedral ou se sentaba diante do Cabildo. |
| 117 |
Xan de Requeixo reparou nela ó tempo que a man do amigo a acariñaba. —¿E iso? O Visitador, por unha vez, distendeu o ceño, abateu os ombreiros e dixo: —O camiño está cheo de asaltantes e non está demáis que se lles recorde a forza que nos move. |
| 118 |
O serán estaba a concluír e cesaba xa o movemento das obras nas que perpetuamente se atopaba Compostela. «En Europa enteira xa é noite», apuntou Xan de Requeixo. Galicia permanecía allea a todo aquilo. O cese do fluxo peregrino cerceara a comunicación coa Europa que a fixera ceibe e única. |
| 119 |
Pechada no seu reducto atlántico, debruzada no mar, empuxada nel por forzas que chegaban de fóra, mantiña unha lingua que a vencellaba á Europa latina e unha alma que a pousaba docemente no seo atlántico de brumas e deuses, no seo máxico que dan as choivas mainas e os mares cheos de grises. |
| 120 |
O mar xunguía ó seteptrión, a lingua ó meridión e se o camiño de Europa, tamén chamado de Santiago, estaba interrompido a calcificación estaba asegurada e tan só polo mar podería chegar o alento, no aire ou nos navíos, pero polo mar. |
| 121 |
Xan de Requeixo escoitaba falar ó Visitador: ¡Que lonxe pillaban as batallas! Lepanto, San Quintín, os tercios de Flandes, ¡tantas cousas!, eran historias que non tiñan que ver coa realidade ¡déixaos que se maten e nos deixen tranquilos que nós non nos metemos con ninguén!. |
| 122 |
Ben sabía el como era a Galicia amada, lonxe de extremos e prácida. O pomo da espada estreleceu ó se move-lo Visitador e lle da-la luz da lúa, daquela con intensidade cenital, que dende a xanela se podía ver xa por riba de Santa Susana, pousada acaso nos carballos. |
| 123 |
Decidiron deitarse; a vida do Hospital Real reanudaríase dentro de poucas horas, e cumpría xa descansar un pouco. Lourenzo Pedreira pasara a noite intranquilo. Ó se despertar ergueuse axiña e comprobou novamente a ausencia do seu convidado. |
| 124 |
Baixou á corte e viu a besta no pesebre, sen signos de que fose utilizada nesa noite, así que o seu desacougo medrou en poucos momentos. Resolto xa a dar conta da ausencia, encamiñouse á Catedral. Certo que é no mesmo tímpano onde se representan as tentacións de Xesús. |
| 125 |
¿E que? O Inquisidor estaba sentado, apoiados os cóbados nos xeonllos, repousada a cabeza entre as mans que ocultaban a cara, agachándoa ás olladas que intentasen axexar nela claquera rictus, calquera expresión dos ollos, de xeito que ninguén puidera afirmar se durmía ou meditaba. |
| 126 |
Ó sentir bulir a carón seu volveu a cabeza e puido olla-la expresión expectante do crego. —¿Logo non veu durmir á casa? Sentouse ó seu lado e permaneceu calado na agarda da resposta que non se produciu De alí a pouco volveu falar coma querendo congraciarse co Visitador. |
| 127 |
—Xa sabe que o Deán acordou que, se vostede non ten nada en contra, o acompañe a recorre-lo reino. Asentiu coa cabeza o Visitador e continuou calado ata que, falando en voz baixa, se virou cara ó coengo e murmuroulle. —Quero alguacil e secretario de confianza. |
| 128 |
Lourenzo Pedreira sorriu sen entender nada. —Pois póñaos vostede. O Visitador sorriu tamén. —Eu adoito viaxar só: vou máis lixeiro; así que dille ó Señor Deán que che diga el de dous que nos acompañen. —¿Onde durmiu? —Non durmín. |
| 129 |
O crego compostelán non descompuxo o aceno cando, coma sen querelo, dixo: —Vostede é bastante extraño. A utilización do pretexto relixioso coma motivador, coma incentivador da loita, foi un dos temas de conversación polos que o xantar discorreu pausadamente. |
| 130 |
Cousa esta que non aconteceu axiña, senón que, polo pronto, se sumaron á conversa e pillóuno-la noite nela. O Visitador permaneceu calado dende a chegada dos irlandeses, e observou como a súa ocupación despertara medo nos semblantes dos recén chegados. |
| 131 |
Foi unha fermosa velada aquela. Fora un fermoso día aquel e os contertulios só se decataron disto cando o serán comenzara a devalar e un ventiño fresco entrou na estancia na que eles permanecían. Os irlandeses entoaban naquel intre unha vella balada que enchía o corazón de tenrura insospeitada. |
| 132 |
Vestía, aínda por riba, un traxiño azul de executivo, ou de hortera de grandes almacéns, que axudaba a frivolizar cunha camisa de raias azuis e brancas, rematadas nun colo, branco e duro, neglixentemente desabotoado. Definitivamente, nos postres comenzou o debate. |
| 133 |
Dicía Fernando Pessoa que «o francés» é a apoteose do secundario; pois debe ser certo: aquel galopín non dicía nada, pero dicíao moi ben; e todos encantados. O novelista pensou que aínda non escribira unha liña e xa estaba comprometido a concluír un cento delas. |
| 134 |
Quizais así empecen as novelas «estou a escribir unha historia que...», «penso que teño un tema que... O do Griffon empezaba ese camiño tortuoso que ó cabo dun ano nin sequera tería concluído nunha frase; pero daquela o novelista aínda gardaba as formas. |
| 135 |
«Ando», contestoulle. «¿E que vén sendo un griffon?» «Pois vén sendo un animal mitolóxico que ten corpo de león e aguia, pero eu, a parte de aguia, voulla converter nunha anguía» «¿E é a de arriba ou a de embaixo?»» O mouriño ollouno de arriba a embaixo. |
| 136 |
«¿Ade enriba? ¡Pois, que fálico! ¿Non si? ¿Non si?» O Griffon perseguiríao ó longo de todo o que quedaba de día e de parte da noite Lucille, polo contrario, ignorouno todo canto puido Estaba incómodo, realmente incómodo e non atopaba acougo. |
| 137 |
Da casa de enfrente e a través da rúa estreita, chegáballe a música que uns estudiantes tiñan a todo volume. Pouco a pouco volvíaselle esquece-la historia macabea que o desasosegaba. Unha delicia.». —¿De onde vén? preguntoulle leda. |
| 138 |
O novelista quedou parado, ollouna de arriba embaixo, baixou a cabeza e, erguéndoa a modiño, respondeulle altivo. —Veño de funda-lo movemento patriótico de recuperación da Galicia miñota. Logo, erguendo o brazo e a voz, berroulle. |
| 139 |
—¡Morra o imperialismo! Pero postos a iso, mellor exerce-lo que sufrilo ¡Ata o Douro! ¡Ata o Douro é noso! Calou, fitouna de novo e concluíu: —Ti non entendes disto, anda, sube Levaba na man queixo, pan e unha botella de tinto que amosou mentres falaba. |
| 140 |
—É que agardan por nós. Non lle fixo caso e abriu a porta. —¿Quen? Anda, sube —Os demais Non lle fixo caso e comenzou a subi-las escaleiras Ó chegar á porta da casa ela seguíao un chanzo por detrás del e agardou a que franquese a porta e a que entrase. |
| 141 |
—¿Quen son os demais? A rapaza comentou primeiro que qué sucio estaba todo, que qué desorde e que onde era que escribía, porque estaba certa de que algo estaría a escribir; e el sen contestarlle nada achegóuselle e bicouna, atraéndoa cara a si pola cintura que lle pareceu xuncal e forte. |
| 142 |
Respondeu ela ó bico, agarimoulle logo as fazulas cunhas mans insospeitadamente suaves, mentres murmuraba a insoportable estupidez consistente en pronunciar «mon bijoux, mon bijoux» mentres se abuguinan os beizos e se alonxa unha, esguedelladamente, eludindo contactos máis farturentos. |
| 143 |
—Agora non, díxolle, agora agardan por nós e non sería bonito facelos esperar máis. Agardábanos no Cours Mirabeau. A rapaza colléraselle do brazo e arreconchegábaselle facéndolle senti-lo seu corpo e provocando nel máis desexo de aventuras que o que aquel paseo boamente supuña. |
| 144 |
Ó velos chegar collidos de tal xeito, Lucille enrugou un pouco o ceño e logo adoptou unha naturalidade, desenvolta e mundana, que lle acaía moi ben e que o novelista agradeceu. Estivo locuaz o novelista; locuaz e ameno, brillante e divertido. |
| 145 |
Repartindo as olladas entre a profesora, Lucille, e entre a alumna, Mireille, e cismando acerca de se o tan sonado ménage á trois seria certo ou, tan só, unha invención publicitaria de cara á consecución de divisas. Xa pasadas as doce, retiráronse todos. |
| 146 |
O escritor ofreceuse a acompañar a Lucille sen que ela aceptase; polo contrario, foi el o que resultou acompañado por Lucille e por Mireille. Na porta da casa paráronse brevemente e despedíronse; mañá pasarían a buscalo cedo para ir á Universidade. |
| 147 |
O novelista ascendeu as escaleiras que conducían ó seu apartamento coma se de un Golgota se tratase, durmiu só e despertou cedo con algunha sede, pero sen resaca. Xa fóra propúxolle ir xuntos á piscina municipal e ela aceptou. |
| 148 |
Íase a ela seguindo os boulevares Carnot e Poilus ata desembocar na avenida dos «Déportés du Pays d'Aix e de la Résistance Aixoise», avenida non tan longa coma o seu nome, aínda que este poida ser motivo de figurar no Guinnes Book of the Records, pero chea de árbores e, como non, de coches. |
| 149 |
A aquela hora, as once da mañá, non había moita xente; así que puideron xogar moderadamente na auga e retouzar na herba que hai fóra do edificio que alberga a piscina. Propuxo el xanta-los dous xuntos e propuxo ela facelo fóra de Aix. |
| 150 |
Avisaron á Facultade de que non xantarían nos pabellóns dos estudiantes. Primeiro chamou el, logo chamou ela e de seguido e sen quitar-los bañadores, subiron ó coche e buscaron a autopista. Puxo ela ollos de abraio e respondeu. |
| 151 |
—¡Aquí é onde ten que nace-lo Griffon! E1 non entendeu nada Pero xa ían dous parideiros posibles; así que decidiu calar —¡Canto amor viu este río!, sospirou ela —Cantos sonetos lle terá que agradecer Laura a esta auga que tan lixeira baixa; teimou de novo a alumna. |
| 152 |
—¡Claro! ¡Petrarca, coño! Nin se enteirara de que estaban na Fontaine de Vaucluse Esculcábao todo, axexando as troitas pousadas na corrente, o vento detido nas ponlas, o aire estantío, a cor da terra; desfíxose do abrazo e camiñou collido da man da rapaza, ata chegar á cova na que nace a auga. |
| 153 |
—Parece o embigo do mundo. Unha cova de dimensións catedralicias, un anfiteatro enorme cunha lagoa no fondo, un burato primixéneo que estaría alí dende a creación do mundo, aparecéuselle dediante dos ollos, abraiándoo, facéndolle sentir temor, medo. |
| 154 |
Sentiuse vivo, pero non soubo descifra-las moitas sensacións que o conturbaban, os sentimentos que o invadían, o extraño vágado que sentía. Sentiu ganas de soloucar e achegou novamente o corpo da rapaza cara ó seu. Un, o primeiro, aquel mesmo que Petrarca amara. |
| 155 |
¡Como non identificara aquilo! De vagar íaselle facendo un mundo, insospeitado ata o de entón, e que tiña arrumbado polo fondo de si mesmo: Salón de Provence recordoulle a Nostradamus, ós alquimistas, e o Hotel de París presentóuselle preto de Seillons sur Souce d'Argent. |
| 156 |
¡Sempre a auga! Interrompeuno Mireille —A fonte de catro canos éche do barroco, penso eu Xa estaba limitado, pero el ía escribir unha novela, non un tratado de historia; se o concepto de fonte era do dezasete, a el importáballe un pito; o Griffon aparecería polas fontes de catro canos e amén. |
| 157 |
Ela admirou a decisión propia do autor que amosaba o novelista e decidiu crear tamén ela. —Pois pódeche quedar bonito: entra no dezasete e sáeche no vinte, vaiche dar un xogo que non vexas. —Si, e por iso, para chegar máis lonxe, é polo que pon as aletas. |
| 158 |
Ela non entendeu a ironía e entón el apretouna máis forte contra o seu peito. A idea non era mala, o caso era darlle xeito a todo aquilo... ¡quente como era! A tarde fora única e debíalla a ela, ó seu corpo mozo, á súa intuición, e estaba disposto a agradecerllo. |
| 159 |
Mellor dito, sentía a necesidade de facelo, de significarlle dalgún xeito as sensacións vividas ó seu carón, o privilexio hábido, a lucidez disfrutada e aquilo só se podería expresar nun poema, que tería que nacer algún día para ela. |
| 160 |
Non Ilo dixo, pero sentiu no seu peito a certeza de que así tería que ser. Xa no coche ela indicoulle que preferiría non conducir para poder ir fumando unha pouca herba e el respondeulle «Non derráme-lo serán... De camiño foron completando a historia do Griffon. |
| 161 |
Enteirouse o Visitante das crepusculases sesións da Profesora mentres Mireille se encirraba en arrincarlle cos dedos, pendéndoas entre as unllas, algunhas das poucas canas que xa lle agromaban no peito. Parecíalle un recurso doado e non o era «¿Que se che acaba a corda nun capítulo?. |
| 162 |
comentáballe o escritor á universitaria, mentres lle facía cóxegas na cadeira, deixándolle esvarar por ela os dedos abandonados e conscientes «¡Pois nada! remollón na fonte e a empezar outro, noutra parte» Ela ollábao abraiada, aquilo dos remollóns semelláballe lúdico. |
| 163 |
«Pero que enormes posibilidades se che abren». «Tes razón, todas, todas se me abren». Calquera procedemento é lícito sempre que haxa aventura, sempre que haxa diversión e a diversión te leve á introversión, á materialización, dentro de ti mesmo, do propio soño adiviñado. |
| 164 |
Iso é a historia e a literatura pouco máis é que a historia. No Arco da Moncloa un galego, republicano no 34, explícalles ós seus fillos un combate realizado, unha vez, hai trinta anos e soñado trinta veces trinta por cada un dos anos transcorridos. |
| 165 |
Novecentos combates son moitos combates: o galego está canso, desfeito e esgotado, incluso está a suar e trémanlle as mans. Cada un deles ascende ó outeiro da Campa da Moncloa por distinta caeira. Xa na cima, crúzanse e non se ven, acaso anubada a ollada polo ruído. |
| 166 |
Pode ser, entón, tamén o ruído algo que nos leve a algures. Tiña que ser lícito, aínda que escasamente novidoso, o procedemento ambulatorio do mitolóxico enxendro. —¡Hola Lucille! ¿Ti por aquí a esta hora? Ela nin intentou mirar dentro. |
| 167 |
—¿Estás só, non? —Si, claro —Pero non quedamos que eras do noroeste, que non tiña nada que ver co Calderón —Ben, pois estou acompañado —¿Con quen? —¡Pero non quedamos que non tiñas nada que ver co teatro francés que se asemella ó de Calderón!. |
| 168 |
—Logo é que non queres que saiba quen está contigo. —Logo é que non queres que estea con ninguén. Anda, vaite que estou só e teño ganas de durmir. —Onde estiveches. —¡.. .Mañá cóntocho... vaite! —¡Ás oito! —¡E dálle ás oito, ás oito!. |
| 169 |
Xa irei cando me pete... Dixo, xa pechando a porta o máis axiña que puido, coidando de ollar para o chan, non fose ser que lle metese un pe para impedirlle pechar. Non falaron máis do Griffon aquela noite. Se non o facemos é porque non podemos, así de doado. |
| 170 |
Pero mellor podería ser facelo». «Se agora xa se produce choiva artificial ou maruxía artificial, e se ti mesmo poderías calmar esta de ter aceite en cantidade ¿por que non vai poder face-lo Griffon o que lle pete?» ¿E que me di do salto do tigre do escritor portugués?. |
| 171 |
¿¡Eh!? «Pois E^a endexamais estivo na India nin participara nun Safari» A historia do Griffon comenzaba a ser un valo insalvable que o ía coutando, coutando e asfixiando de vagar Recordáballe algunha das súas xoldras de estudiante. |
| 172 |
«¡Faga vostede reaccionar poeticamente a media ducia de persoas e xa verá o que pasa!» Fixérano e resultara terrible, tanto que mellor sería non recordalo E así levaba un ano O regreso a Aix fixérono lento e amable Amparado nesta crenza subiu con Mireille as escaleiras do 5, rue de Griffon. |
| 173 |
XII Moito cantaron en Compostela aquela noite os irlandeses. Si que o sabía o Visitador, en troques. Mentres escoitaba os cánticos e as baduadas dos irlandeses, recordaba cartas que non había moito lera con temor e orgullo, uns papeis nos que se «denunciaba que hai un galego en Aix chamado M. |
| 174 |
A. Ó Visitador entráballe no corpo a señardade que dan os anos, a consciencia do camiño recorrido, o incerto do que está por recorrer e, á altura na que estaba, valíalle tanto a branca espada coma o demo negro. Non durmiu ben aquela noite o Visitador. |
| 175 |
Empezaba a ser demasiada a xente que sabía da súa presencia en Compostela. Unha presencia que sabía evidente, pero que non quería notoria. Todos deberían saber que estaba o Visitador en Galicia, pero ninguén debería coñecelo, ninguén debería identificalo cun nome e mais cunha orixe. |
| 176 |
Debería sentirse a súa presencia, pero non saberse. Había xa moitos anos que faltara de Galicia e non sería doado que, máis que afirmando el a súa propia personalidade, fose recoñecido. A proba estaba no Deán, estaba no médico do Hospital Real. |
| 177 |
Non debería acercarse por Pontevedra, non debería deixarse ver polos seus mil veciños; tampouco polos de Salcedo, solar dos Acuña. Decidiu imprimir certa velocidade ós preparativos da visita e quedou dormido coa idea de comenzalos pola mañá, nada máis despertar. |
| 178 |
Dalgunha estancia non lonxe da súa chegoulle a tose convulsa do Lourenzo Pedreira e a voz, nítida e moza, dunha muller que se rexoubeaba das convulsións, do estentóreo do ruído, da hora improcedente na que xurdía. Os tempos son así, total non pasa nada. |
| 179 |
O Visitador non dá durmido ben aquela noite. Agora non é só a inseguridade, o medo ó fracaso. Agora tamén inflúe a presencia próxima de dous corpos que se aman, que sabe veciños e suorosos; e o Visitador érguese e asómase á xanela que dá á rúa. |
| 180 |
A través dos cristais intúe a choiva, a lentura pousada nas pedras, os mil ruídos da noite e torna para o leito desasosegado e tenso. Xa non hai tusidos nin risos de moza a racha-la escuridade; agora hai silencio en toda a casa e decide baixar á cociña. |
| 181 |
Sabe a sella preto da lareira, lacena po-lo medio, a carón da pía e ten sede. Colle unha candea, préndea e baixa a modo tentando de non facer ruído, de non despertar a ninguén. É o Visitador quen fala: —Vaste enfriar. —Teño sede. |
| 182 |
Afirma por fin. E dío cunha voz rouca e fonda, frustada e chea de esperanza. O Visitador entende xa de quen se trata e ten unha primeira intención de retroceder que ela couta cunha voz aínda máis rouca e fonda. —A el non lle importaría. |
| 183 |
O Visitador sente bater dentro súa o que estaba durmido dende había tempo. —Lourenzo non virá no que queda de noite. O Visitador sérvese auga da sella e séntase noutro tallo próximo ó dela. —¿Como te chamas? pregúntalle —Simona de Pereira, respóndelle ela. |
| 184 |
—Filla de conversos, seica. —Seica. Logo subiron ó dormitorio e amáronse en silencio. Cando o Visitador baixa os catro ou cinco chanzos de pedra que arredan o andar do dormitorio do da lareira e entra na ampla cociña que a acolle, Simona xa ten o leite fervido e o xamón a punto. |
| 185 |
Séntase o Visitador e agarímaa coa ollada mentres almorza, érguese logo e déixalle recado para Lourenzo atraéndoa cara á si, apreixando o corpo dela contra o del e deitándolle as palabras na orella: decidira saír aquela mesma mañá a face-lo recorrido que a súa misión fixara. |
| 186 |
Esperábao na casa do Deán. Aquela decisión vai retrasa-la partida xa proxectada e, no fondo do seu corazón, agradece a posibilidade doutra noite a carón do morno arrecendo de Simona, mentres sae da corte levando do ronzal a besta e collendo cara ó Toural onde ha deixala no ferreiro. |
| 187 |
Perde toda a mañá na operación de ferrado e aproveita o tempo interesándose nos mil aspectos que conmoven a cidade.», «Moito Santo Oficio e moita visita, pero cea co Deán e os Irlandeses e non se anoxa entre eles», «Algo ten que haber, para que entre eles non se maten». |
| 188 |
... Encamíñase ó Pórtico da Gloria e alí le o sorriso de Daniel coma se fose un salvoconducto para os fins ós que está determinado. Alí o encontra o Deán e alí lle comunica el a decisión de saír ó día seguinte po-la mañá cedo cara Ourense. |
| 189 |
Non fala moito co Deán. Sábense un e mailo outro membros da mesma causa e só nos momentos ineludibles daranse conta das coitas ou dos proxectos, ás veces do xeito máis sinxelo ou inesperado: —Voume achegar ó Hospital a falar co Licenciado Requeixo. |
| 190 |
Logo que o pulmón e mailo corazón perderon a lentura, xuntándose a calor nos lugares mortais, este sopro de quentor, xunto, exhálase no todo inmenso, de onde saíra a súa totalidade individual. Sóubo pola mañá cedo ó olla-la face de Simona e desexou perpetuarse naquel corpo que lle recordou a Terra. |
| 191 |
Ó ir subindo polo Preguntoiro arriba, cara á Praza do Campo, para baixar ata San Martiño, atopa a Lourenzo Pedreira que vén de buscalo na casa do Santo Oficio. —Non lle agradezo nada que me leve —dille o coengo. —Élle cousa do Deán e non miña. |
| 192 |
—Respóndelle o Visitador. —Van pensar que son o que non quero ser nin que me esfolen. O Visitador cala e asente e Lourenzo Pedreira sente unha simpatía recente e nova por aquel home de ollada fixa e por veces gris coma a das anguías. |
| 193 |
—Ande, dea volta e vaiamos xantar que xa é moito hora.-Dille. E o Inquisidor deixa, unha vez máis, sen visitar a sé da Inquisición en Compostela. —Mañá saímos. É todo canto lle di ó señor coengo. Cando se ergue dela baixa á corte e estase alí sentado, falándolle á besta, atemperándose. |
| 194 |
A cea chegará axiña reclamada por ver de se deitar cedo, fuxir do degoiro que o abrangue e saír de mañá recén aberta. A longa sesta impídelle concilia-lo sono e inutilmente agarda a visita que non se produce en toda a noite. |
| 195 |
Mañá erguerase insatisfeito e malhumorado, serio e agresivo. Collíano de lonxe a Fourenzo Pedreira os problemas que no Escorial se cocían, traíanlle sen coidado algún os dos mouriscos e entendía que se debían deixar vivir como quixesen, que mal non llo facían a ninguén. |
| 196 |
O que realmente lle preocupaba era deixar Compostela e pensar que o Rei Felipe metera o nariz máis do debido nos asuntos que el entendía que non lle eran propios; vivir e deixar vivir parecía ser toda a filosofía que o Visitador puido axexar na mente do seu acompañante. |
| 197 |
Chegaron a Acibeiro xa coa noitiña, e foi a presencia de Lourenzo Pedreira a que ceibou as portas da concordia, xa que non as do mosteiro, que se abriron axiña ós camiñantes. Cearon cos monxes e saíron outra vez de mañá cedo. |
| 198 |
Tiñan presa en chegar a Ourense e non se achegaron a Oseira, senón que, polo Carballiño, baixando por Maside ás terras do Barbantiño, chans de Amoeiro dende os que se albisca o Pai Miño, chegaron a aquel recinto que se chamaba Ourense e acollía a cincocentos de veciños. |
| 199 |
Fora unha longa e arroutada cabalgada na que ningunha conversa fora posible, cando menos nos termos que o Visitador intuía necesarios e que a presencia do alguacil e maila do secretario, así coma a dos dous criados que con eles viñan, impedira durante todo o tempo. |
| 200 |
Era o Visitador home afeito ós longos silencios que o cabalgar só proporciona, pero tamén os parrafeos que o non ter testemuñas facilita e que só unha vez que un está xa nas mans do contertulio son posibles. Se o fixen, foi por algo. |
| 201 |
Agora estamos xuntos, traballemos. O Visitador sorriulle. Agora é tempo de cumprir coa obriga e sábeo dende que o Deán lle deu as pertinentes instruccións que el acolleu en silencio e esqueceu ata agora mesmo, xusto cando o Visitador fai a necesaria confesión que aclare as dúbidas. |
| 202 |
Terán de artellar, xuntos, todo un tecido que sobrevivirá ós seus autores, polo menos esta é a intención, así que se poñen mans á obra tan axiña como chegan. O coengo permanecerá alonxado, pero non desinformado...» diranlle dende o púlpito, advertíndoos. |
| 203 |
Pero ós oito días lérase o Edicto de Anathema no ofertorio da misa, logo da procesión da Cruz e mentres os cregos cantan o salmo: «¡Ouh, Deus!, ¡non permanezas mudo, velaquí que os teus adversarios se engrandecen! É unha sensación semellante á que vivir en Galicia lle proporciona. |
| 204 |
Non hai posibilidade de fuxir pola fronteira porque a fronteira é o mar océano ou é raia veciña a un país no que tampouco agroma a liberdade. Hai unha sensación de esmagamento, de estar coutado que incita á fuxida polo mar, xa que non ó retroceso pola terra. |
| 205 |
¡Felices aquelas terras con fronteiras polos catro cantos da súa xeografía, porque por algún deles entrará sempre aire fresco e revitalizante! Porque nesta común vivenda tan só nós poderemos varrer para fóra Se ninguén se sente ferido, ¿que imos nós decidir por eles?. |
| 206 |
Ademais, mire, ¿que quere que lle diga? xa llo di o Xénesis: crecite et multiplicamini et replete terram Logo manda que lle trasladen o preso para a cela dos interrogatorios O cura de Piñor de Cea teima nas súas propostas Sabe que é indestructible e por iso está disposto a castigar severamente. |
| 207 |
Só así poderá dulcifica-la benevolencia cos outros delitos que vén perseguir; porque é que, se carga a man nos contrabandistas de libros, pode chegar a desfacer unha rede que ninguén poderá volver a tecer en moitos anos. Esa será a súa salvagarda. |
| 208 |
¡Ouh, triste país o seu, condenado sempre a saír da liberdade para tornar a ela logo do sufrimento!, ¡triste país a saír sempre dun souto para se meter noutro! A consciencia de que pode chegar a depender tórnao agresivo, enfuréceo, e mentres unha lle vai, outra lle vén. |
| 209 |
Unha sospeita déixao pensativo, a de que pode chegar a perderse polas vías do sentimento afectivo. Pero o amor ás persoas, se non morre con elas, morre canda nós e non nos sobrevive, non ten continuidade. O amor dos fillos é outro e para outras xentes, non hai supervivencia. |
| 210 |
É a eterna discusión entre o fin e os medios. Onte, na longa camiñata que leva ata Oira, na ribeira do Miño, Lourenzo Pedreira afirmáballe que os medios son un fin en si mesmos e que non hai fin no mundo que os xustifique. Se non hai ofensa, non hai pecado, porque non hai mal. |
| 211 |
O vello párroco de Piñor de Cea vai resultar que ten razón, o vello crego inculto que en Madrid considerarían pagán e supersticioso ten razón. Onde non hai lesión, non hai mal; onde non hai mal, non hai culpa. Logo baixa á cadea a interrogar ó rapaz de ollar alporizado. |
| 212 |
O rapaz de ollar alporizado ten vintecatro anos e, antonte pola noite, estivo gardando o pan na eira do seu amo. —Paseille toda a noite sen pegar ollo e veu o amo e agradeceumo de verdade. O Visitador sorrí. «Por iso non estarás ti aquí, coido eu». |
| 213 |
«Non, señor, non. O Visitador empeza a entende-la situación. A xente de Piñor de Cea entra na discusión. Era un xeito de supervivencia. Agora a discusión discorre polas canles habituais, pero hai medo. Na eira de Piñor de Cea, na mellor eira de Piñor de Cea, a xente discute acerca do pecado. |
| 214 |
E o rapaz, que aínda ten luz na ollada, apóstalle ó amo o soldo dunha semana a que non ten razón e que foder non é pecado, «¡Pero se ata o cura o di, recoiro! A xente ri e asente, pero Pero de Sarabia que chegou de Portugal e seica é xudeu converso, cando menos tal se di, tercia no asunto: —. |
| 215 |
...se soubesen as mozas o don que ten a virxinidade, porque elas son esposas de Xesús Cristo, non procurarían perdelo tan doadamente, porque é un gran pecado. —Non é un gran pecado, que eu coñezo moitas mozas que teñen fillos sendo solteiras e, en calquera caso, será medio pecado. |
| 216 |
O converso sente a necesidade de afirma-la súa nova fe recén adquirida: —Cala ti, traidor, que mereces cen azoutas por ir folgándote con unhas e con outras. A cousa vai a máis, o rapaz afirma que «máis que reprende-las solteiras, mellor é couta-las casadas que teñen fillos e non dos seus homes». |
| 217 |
Aínda diante do Visitador o rapaz afirma inxenuamente que el é o gañador da aposta. Son longas as noites de calor pasadas en Ourense. Polo Pai Miño adoita baixar unha néboa mesta que enche de lentura as rúas, cambia a cor dos enlousados e pégase ó corpo coma unha segunda pel que ninguén desexa. |
| 218 |
Alá ás doce refresca e pode xear, pero ata que chega o frescor e acaso ese ventiño lene que varre a brétema, os corpos piden camiñar a modo ou acollerse ó abeiro dos soportais, mentres xa en toda Europa é noite pecha e ninguén, salvo os de sempre, vela. |
| 219 |
Neste tempo son as horas que o Visitador e mailo coengo dedican á tertulia, á comunicación das experiencias que o día trouxo con el e, na alma dos que están a falar, deixou pousadas. «Na Corte quéixanse, dille ó coengo, do pouco que aquí se len os grandes mestres deste século. |
| 220 |
Incluso se queixan de que, nas librerías desta terra, non haxa practicamente os libros dos autores que teñen que ver co Santo Oficio que eu profeso».», resume o membro do cabildo compostelán e ten razón. Pouco lugar ocupa na vida do home ou dunha muller o honor se só radica naquel sitio». |
| 221 |
O Visitador ri e confésalle as penas impostas ese día, xunto co seu convencemento do inxusto resultado. «Estase a tornar coma eles» cúspelle cando escoita os razoamentos que defenden as decisións tomadas. Ó día seguinte saen cara a Allariz. |
| 222 |
Entran na antiga vila e corte pola ponte de Vilanova, a tan fermosa. Alí o Arnoia encórase, représase, e cobre a súa propia auga co frescor dos ameneiros, demorándose nas voltas do Arnado para que o castelo nelas se reflexe. |
| 223 |
Camiñan cara á rúa do Hospital e alí, antes de chegar á igrexa de San Pedro, deteñen o seu camiño. Por diante deles mandaron o secretario e mailo alguacil, xunto cos criados que lles fan os avíos e os recados. Nada máis le-lo Edicto comenzan outra vez as denuncias. |
| 224 |
O Visitador e mailo Coengo asisten xuntos a elas. ¿Que ten pois de particular que un membro do Cabildo compostelán asesore e controle as operacións que o Santo Oficio, esa institución allea, imposta, leva a cabo no Reino de Galicia?. |
| 225 |
Axiña se nota un cambio de actitude nas xentes que polo Tribunal pasan, nas que se sentan á mesma mesa que o Visitador, nas que con el se cruzan polas rúas. Agora o seu traballo volve ter un sentido, xa pode indagar para os fins que considera xustos e axeitados ó país que tanto ama. |
| 226 |
O Deán vaille abrindo o camiño astutamente, facendo recae-la responsabilidade noutros, comprometendo a todos, porque o arcebispo teima «Que non, que hai que ceibarlle as portas, mellor un Visitador así que que nos manden outro». |
| 227 |
E o Deán asente sen palabras «Se a Vosa Eminencia así o quere...» e así se fará. Camiñando á presa e pola noite, un andarín fai o camiño que media entre Allariz e Compostela. Chega unha veciña de Requeixo a denunciar a un seu veciño da mesma freguesía e non lle deixa pasar unha. |
| 228 |
Interrógaa sobre a súa identidade, polo nome dos seus pais, polos dos seus avós e María Gómez declara ser cristiá vella, comulgar por Pascua e sabe-las oracións todas, incluso as ladaíñas de San Xoán retorneadas. —¿A quen denuncias, filla?. |
| 229 |
¿E por que? Ela encrístase coma un galo, levanta a voz, afláutaa —Ó Farruco Cerviño, ¿sabe? que hai dous meses berrou comigo e rifoume e dixo que arrenegaba de Deus e mais dos anxos e moitas vegadas dixo malia Deus e malia os anxos. |
| 230 |
Hai que convoca-lo denunciado; sempre hai testemuñas e Farruco Cerviño tenas en desgracia súa. —¿Sabe por que foi chamado? Pregúntalle o Inquisidor sen ira —Isto foille a María Gómez e dúas comadres dela, porque lle rifei e dixen pesie a Deus, madia leven. |
| 231 |
O Visitador sorrí, pero na súa face non se acusa nin o máis miúdo aceno denunciador de que a resposta lle faga gracia ou lle sorprenda. —¿E cando e como e onde foi? Farruco Cerviño confíase, reláxase e conta a súa historia E díxenlle ¡vaite de aí!. |
| 232 |
¡larpeira!, que me cago en Deus que consente que te teña dediante miña Arrenego del se tal cousa consente algún tempo máis do que che leve, a ti e mais ós teus bois, saír do meu terreo —¿E ela quérelle ben a vostede? —Ha querer ¡carallo!. |
| 233 |
Xa se lle nota ben. Élle a miña peor inimiga. ¿E logo non se nota? O Visitador olla para o Coengo que está a asentir, tan rufo, ó que di o Farruco Cerviño e, nalgún momento, suxírelle que se o que a María quererá non será algo que el lle poida dar. |
| 234 |
Abanea a cabeza o denunciado e cando vai falar atállao o Visitador. —¿Sabe o que son blasfemias? —¡Home, si! Pesie a Deus, pesie o santo, madia leve, cago en tal, cago en cal —¿Cantas vegadas di esas palabras? —Pois home, algunhas aínda llas digo, pero non lle son cousa mala. |
| 235 |
O Inquisidor ó fin sorrí abertamente; logo manda entrar a María Gómez que se ratifica no dito e a quen ignora a partir de aí; as testemuñas confirman o escoitado. Por fin entra de novo Farruco Cerviño. —Anda, vai con Deus, non volvas blasfemar. |
| 236 |
Nesta semana irás dúas veces á misa e ó teu párroco dille que che ensine as oracións. Deus é así un arcano próximo, veciño, a quen tratas coa familiaridade que dá o asiduo trato, a relación constante e directa, porque con nós falamos cada vez que a E1 nos diriximos. |
| 237 |
Pouco a pouco van subindo da acea rica, ascendendo pola costa pina que leva ó barrio dos xudeus, xusto no socastelo. Cando chegan arriba o sol vai devalando morno, ó tempo que pousa unha luz dourada ou rubía, nin se sabe, nas augas verduxas do Arnoia. |
| 238 |
E ela arrepuxóselle e dixo a berros que ben se lle escoitaran: «¡Ai de min, ai de min, valédeme que este home báteme! ¡Acudídeme!» e como ninguén lle acudira, anoxada seguiu a berrar «¡Ai de min, ai de min, descreo de Deus, non creo en Deus, e pese a Deus non vos hei facer mal!. |
| 239 |
co que xa, diante de palabras maiores e de maior atención cás precedentes, algunha veciña acudiu entón e remexeu na porta, de xeito que Xenara se sentise axexada e menos infeliz. Xenara da Veiga acudiu ó reclamo e saíu á porta. |
| 240 |
«¡Paciencia e resignación...!» díxolle a veciña cruzando as mans por riba da saia que levaba abadada e cunhas nabizas dentro recén rozadas «¡Paciencia e resignación en Deus Noso Señor!! Remata a festa e decide saír aquela mesma mañá camiño de Ourense. |
| 241 |
Dende Allariz mesmo mandará recado a Valladolid da choiva que asulaga o país, da fame que nel reina, da peste que inza de cando en vez para facer intransitables os camiños. A súa reuma pídelle repouso e por iso retorna a Santiago ¡Tanta e tanta choiva!. |
| 242 |
En Allariz deixa só o secretario e mailo alguacil cos criados, recompoñéndoo todo, estibando os legaxos e xunto co Lourenzo Pedreira torna a Ourense. Vai por Taboadela e aproveitando a canle do Barbaña, esquecido do camiño real, entra na cidade pola noite. |
| 243 |
No obradoiro de Vasco Días Tanco de Frenegal hai unha xuntanza para falar de libros. A propósito desta palabra, consistencia, Mireille dixéralle nunha ocasión que era algo que só se lle podía ocorrir a un galego e logo ruborizárase. |
| 244 |
O escritor utilizáraa referida ós kiwis, unha froita exótica da que non lle satisfacía precisamente a súa consistencia ó sentila pousada na lingua. «Prende de la consistance», parrafada miúda que el, polo contrario, entendía sen dificultade ningunha. |
| 245 |
A estas alturas a historia, diso non había dúbida, podíalle. Ocasión que recordarían os séculos e da que humilde e discretamente se gababa. Desacougado saíu á rúa. Logo colleu pola porta da Pena, deu un par de voltas e baixou de novo, dende a praza de Cervantes, polo Preguntoiro abaixo. |
| 246 |
Entrou na súa casa e recoñeceu o cheiro familiar co que todo home solitario afeito á limpeza persoal, pero descuidado coa doméstica, impregna o seu habitáculo. Estarricouse nun sofá, logo de encher un vaso de whisky e poñer música. |
| 247 |
Reabriu o libro que deixara aberto e pousado no chan e dispúxose a ler. Ó cabo dun pedazo, farto, deixou a lectura e volveuse abandonar á ensoñación que o levaba de novo a Aix nos tempos do nacemento do Griffon, aquel seu martirio. |
| 248 |
Tamén pode ser e non hai por que eludilo, que o egrexio novelista quedara tan, tan cansadiño que por moitas voltas que ela dera, nin se enteiraba de a penas nada, nin sequera dun gato que a pesar da estival estación que atravesaban, andara, mira ti que cousas, toda a noite ás xaneiras. |
| 249 |
Pola mañá cando se despertou, nada máis abri-los ollos botou man do tabaco e prendeu un pito, ó tempo que dicía algo tan pouco orixinal como la fumée me prend á la gorge e sen sentir rubor algún. Máis tarde iríao comendo a chuchóns ávidos e secos. |
| 250 |
Así a melancolía: un tecido velaíño, inconsutil, que che vai medrando nos dentros, ocupándote e vaite botando no silencio envolvéndote nas longas pausas da señardade, afastándote, para logo concluír na misantropía; xa unha vez nela, ti mesmo has se-lo máis odiado. |
| 251 |
Nos derradeiros meses tal fora o seu proceso. ¡Ouh, a melancolía! Durante meses ensumírase nela e sen se decatar chegara á misantropía Fartábano as conversas repetidas, os comentarios habituais e na súa teima chegaba a situacións realmente preocupantes. |
| 252 |
Na vez do cine deleitábase en constatar que, a conversa do señor que tiña detrás, era a mesma que mantivera o día anterior, noutra vez doutro cine, outro señor que non era aquel, pero que era aquel e dicía o mismo. Definitivamente, estaba mal a gusto. |
| 253 |
Nun seu afán de transcendentaliza-lo todo esixíalle á xente conversacións que, o máis probable, deixarían a vida carente desa componente lúdica que nos afasta da angustia: o partido do domingo a choiva que non deixa ¿ou é que vai deixar?. |
| 254 |
De caer; a derradeira voda que seguro que vai saír mal porque ela é tan xeitosiña, pero el élle un canalla. Sentirse transcendente, esixi-la transcendencia, velaí o segredo da angustia, acaso tamén da melancolía. ¡Química si, pero hai cada matraz!. |
| 255 |
¿paga a pena seguir estando? pois os vellos escritores fancho igual que as demais xentes; cousas vulgares e, iso si, moi químicas que non tiñan nada que ver cun corpo ó que, tamén é certo, lle sobraba máis dunha arroba e lle faltaba algo de elasticidade. |
| 256 |
¡Química, química! A química estaba resultando se-lo baño no Durance, as noites longas e doces a falar coas mozas que o escoitaban coma se dixese algo realmente ocorrente, algo realmente brillante ou simplemente simpático O certo é que levaba un ano dándolle voltas e voltas e voltas. |
| 257 |
Contáralles ós amigos, pois ben un cento ou dous de veces, a historia que ía escribir, aumentándoa cada vez, cambiándoa a cada ocasión e sabéndose sempre incapaz de escribila. ¡Pois todo! Daba tanto xogo, xogaba tanto, que non había por onde collela. |
| 258 |
Os amigos aledábanse da imaxinación do seu amigo, os inimigos rían da inxenuidade ou da estolidez do seu inimigo; todos pensaban que a historia podería dar moito xogo, pero o único que estaba certo de que non tería ocasión de lle mete-lo dente era o propio escritor, cheo de dúbidas e silencio. |
| 259 |
Recordaba o tempo de Aix no silencio compostelán e solteirón no que de novo se sumira. ¡Pero era un croissant! e diso se trataba Viña con ollos de soño, andares pousados, bigote espeso e sorriso aberto, é dicir, tal e como lle era habitual o aspecto. |
| 260 |
Sentouse á mesa do Profesor Visitante e alargoulle unha fotocopia: —Encargoume Lucille que lla fixera. O Profesor colleu a fotocopia, leuna e preguntou: —¿E vostede para que quere estas curiosidades? —É por se se me ocorre algo para un cadro que estou a facer. |
| 261 |
O Visitante calou e logo dixo: —Xa. A sonata a Kreuzer. Non me diga máis. Logo rosmou «velaquí un dos camiños. A ver agora quen lle pon a música, ou senón quen toca o birimbao». PADRE XIL GONZÁLEZ, O SEU SUPERIOR... BRITISH MUSEUM Egerton, 735-PS 5663 Papeles Varios, 1465-1493. |
| 262 |
Fols. 41-71 Rmo. Pe. Nso. Gra. Xpti. Coido eu que V. Rma. escoitará boas novas da morte, sobre a morte, daquel cabaleiro a quen eu fun axudar a ben morrer e que terá interés en saber todo acerca de como sucedeu este asunto, así que llo contarei todo nesta coa axuda e maila gracia de El Señor. |
| 263 |
Saín de aquí de Madrid o mércores, dez de Santos, do 1597 cara ó castelo do Pinto onde o tal cabaleiro se atopaba cangadiño de prisións, co gallo de, coa gracia de El Señor, ilo dispondo para este duro trance da morte e pensando en volverme para aquí ó día seguinte. |
| 264 |
Máis tarde, de alí a poucos días, tornaría por derradeira vez e asunto concluído. Entre unhas cousas e outras, entre que unhas me viñan e outras me ían, determineime, con la gracia de El Señor, a dar parte ó Ministro da S.M. |
| 265 |
Que me enviara e, coa mesma, mandei un propio para aquí, para Madrid, que a ver qué facía eu, que non sabía ben que era o que máis conviña ó bo goberno das ordes da S.M. E tornou axiña o propio, ó día seguinte, e díxome que, nembargantes a miña proposta —que xa se pode imaxinar V. |
| 266 |
I. Sonlle ben mandado como V.I. Con estas que entrei onde el se atopaba e atopeino cheíño, cangadiño de prisións como alí estaba coitado e como con elas había morrer e abraceino, facéndolle a maior demostración de amor e compasión que fun quen de acadar, que a verdade non sei se sería moita. |
| 267 |
Estáballe el con máis turbación que sobresalto, pero arrepúxoselle ben e moi enteiro díxome.I.I. imaxina-lo que é un silencio longo, infindo, coma aquel no que cada pouco se escoitaba o bater dos dentes uns contra dos outros, o renxer dos dentes os de enriba contra os de embaixo. |
| 268 |
Interrompeu a lectura. Pero ahora contentábase con dicir parrole e voatirr e amolarlle a lectura ó Visitante, xunto co sol que quecía de mala maneira e inducía ó escritor ó desacougo. Entrou Lucille e as caras do escritor arxelino e do pintor armenio ilumináronse. |
| 269 |
Sentouse, dicíase, e pousou a súa man, xa un chisquiño gordecha e allada, enriba da do Profesor Visitante e acariñoulla con certo rexoubeo de ademáns e innegable voluptuosidade na ollada: —¡Olla que cousa tan interesante! ¡Unha alfaia é o que Fedor che trouxo!. |
| 270 |
Atopeina onte, máis ben acordeime dela pola noite, e aí a tes. Pódeche valer para a túa magnífica historia do Griffon: todo o mundo de fantasía que significa un ser que anda polas augas subterráneas e agroma nun século coma noutro, segundo lle de ou segundo lle cadre. |
| 271 |
Todo o xogo lúdico que se desprende desa abraiante concepción pode, debe levar coma roncón ¿non se chama roncón esa peza que lle dá á vosa gaita a seriedade da que carece a asturiana? esta magnífica, dramática carta do Padre Pastrana. |
| 272 |
Será coma unha volta á realidade, será unha chamada a mante-los pes na terra, será... Limitábase a dicir «¡Ouh!», «¡Vaia, coño!», ás veces tan só «¡vaia!» e deixaba que o outro disfrutase Nalgunhas ocasións chegara a dicir «¡Que bárbaro!. |
| 273 |
«¡Mira ti que cousas!» nun prodixio de sensatez que os demais adoitaban agradecer con olladas garimosas ou tenras, segundo os casos e as circunstancias Tiña que recoñece-lo lector de cartas alleas e confidenciais que aquilo falagáballe abondo. |
| 274 |
Sentíase redimido. Segundo Lucille ía falando ía el lamentando o non poder ser un novelista norteamericano. Por exemplo: tiña prohibidísimo que se lle fose a man nos adverbios.? Así que acordou ir directo ó asunto e afrontalo como mellor fose capaz de entendelo. |
| 275 |
—¡Pois sabes que tes razón! Pode ser unha moi boa idea Unha idea extraordinaria ¡Ma-ra-vi-llo-sa! Dixo cangando de ambigua intencionalidade a derradeira expresión que, ¡mira ti que cousas!, imaxinou en letriña cursiva e todo. |
| 276 |
—Vouna ler outro chisco, que aínda non fun quen de pasar da primeira páxina. Así que dispúxose a continua-la lectura onde a deixara. ¡Que teña que morrer eu, Señor, e quede ese cabrón no Escorial! ¡Xusticia, Señor, Xusticia!. |
| 277 |
.I. me perdoará, pero con estes galegos tan raros, nunca se sabe un realmente 6 que se expón. Foise calmando novamente, foise acalando e eu tentei apacigualo aínda máis, pero arrepúxoseme dicindo que «a miña dolor é miña, a miña morte é miña» coma se eu alí non pintase nada. |
| 278 |
Teño que recoñecer a V.I. que mesmo parecía que eu por momentos lle estorbase alí. Semellaba coma se se tivese que sosegar el por si mesmo, soberbamente, sen axuda. Na seguinte vez que sucedeu á que lle queda aquí descrita a V. |
| 279 |
I. berrou que qué tirano era aquel que facía morre-la xente sen comunicarlle a sentencia, que quería escoitala, que quería saber por que morría e quería que os seus asasinos soubesen, cando menos, as razóns da súa executoria. |
| 280 |
Tanto adoitan estorba-lo trato con Deus e mais cos seus ministros, cousas tan necesarias neses momentos. Verdadeiramente era molesto aquel sol a lle bater no lombo sen piedade algunha. Ergueuse. ¿Que ruindade era aquela de conta-las angurias dun home en tránsito?. |
| 281 |
Non entendía o interés de ninguén por saber das derradeiras horas dun home e, a esta incertidume, xunguíaselle a de se aquel sol realmente podería facer tolea-la xente. Gardou a carta no peto, logo de dobrala coidadosamente, e despediuse da xente que o rodeaba. |
| 282 |
Saiu ó campus e metendo o polegar no peto traseiro do pantalón sentiu o papel amplo da carta. Apurou o paso e achegouse ós pradairos, embaixo dos que a sombra o reclamaba, para se sentar alí co lombo apoiado nun deles, e rele-la carta. |
| 283 |
Non souberon del na hora da comida e ninguén comentou a extraña reacción que tivera no bar. Déranlle unha carta e marchara con ela logo de concluídas as clases. Non había moito máis que falar. Marchara e listo. Mireille deu con el cando o sol devalaba maino e rubio. |
| 284 |
Seguía abeirado ó pradairo, esmacelados os brazos na herba, pousada na man e ceiba a carta que non voara gracias ó extraño milagre dos días sen vento, dos solpores anodados de seu que a el tanto o maravillaban «¡Nin sequera un ventiño lene, un bris que che alegre a ánima!. |
| 285 |
dicíase con frecuencia desusada. Mireille achegouse a el, axeonllouse e bicouno na fronte suorosa e quente, xa enrugada. O Profesor abriu os ollos, fitouna e díxolle engordiño: —¿Sabes, Mireille? ¡Tanta é a transparencia! —Vamos, díxolle. |
| 286 |
Mireille mirouno e, logo de o bicar na punta do nariz, ergueuse e contestou, mentres lle acadaba a man para turrar del: —Cando queiras. E1 colleulle a man e ergueuse lixeiro. —Non é cando, senón onde. —Non entendo. —Vamos de aquí. |
| 287 |
Vamos lonxe, non aturo tanta luz, tanto sol, tanta transparencia. A luz de Compostela non é única, acaso porque non dependa a luz da sonoridade dos perfís, da pracidez dos recantos nos que nada estoura, da mesura do conxunto nos que apousa. |
| 288 |
En Compostela o aire non é importante, vén e vai coma en tódolos sitios, pero non é importante; por iso a luz que o vento adoita traer con el chega, ás veces apousa, logo vaise e pouca cousa a significar chega. En Compostela o que algo significa son as pedras. |
| 289 |
Cando están mornas o seu quentor préstanllo á luz e a lentura ascende. É entón cando, si míra-lo ceo, velo limpo, pero sabes que alá enriba hai unha velaiña transparencia que peneira e filtra non só a luz que sobe, senón tamén a luz que baixa. |
| 290 |
Todo por culpa da morneza que das pedras se desprende. Se as pedras están frías, a grávida lentura da luz esmágase contra delas e son máis brancas, acaso menos grises. Pero se están molladas, se as pedras están molladas ¡ai entón!. |
| 291 |
Entón o vento queda prendido nelas e a luz pare alí mesmo, enriba delas, e fainas brillar tanto, tanto que non se sabe se rin ou choran. Isto sábeo ben o Profesor Visitante sentado no seu sillón, abandonado ó ensoño. «Mira, atende, éche cousa tal coma a dos cogumelos. |
| 292 |
Agroman e vanse, chegan coa luz e con ela foxen, pero é necesario que o vento traía auga fecundante, seminal auga que asulague todo e todo o preñe. Ti non o entendes, pero éche así; como así é que Compostela foi agromando da terra, feita un bosque de pedra. |
| 293 |
Mira, atende, ponte da outra banda da gallopada, vaite a Allariz e pregunta polo castelo. Pero non hai castelo, aínda que a xente xure e perxure que existe, que está alí e por tolo te tomen se o contrario afirmas. Hóuboo, é certo. |
| 294 |
Agromou abeirado ó Arnoia na cima dun outeiro e hoxe é un coto toco e descarnado; foise esvaendo, foise abatendo e deixando docemente se deitaren as pedras polas rúas, agora con elas enlousadas. Logo derramouse e foi cubrindo as rúas coma un manto. |
| 295 |
Así Compostela, que xa empeza a ser un soño, coma o castelo de Allariz. Un soño na primeira forma, agromado na caeira donda na que apousa, agachado case sempre entre choiva e neboeiro, oculto ós ollos que non están afeitos a gallopar nos soños». |
| 296 |
Mireille ollárao queda e silandeira. No seu sillón de Compostela o vello Profesor lembra a súa ollada e maila ferinte luz na que aquela se enmarcaba e esta se resumía. A ollada de Mireille era toda a luz de Provenza concluída, quizais por iso tanto o desacougaba o seu recordo, a súa transparencia. |
| 297 |
Alí, na paz da repousada, apreixoada luz que xa non brincaba ceiba polos tellados, senón que estaba alí retida, esmorecendo dende a mañá á noite en que morría, o Profesor Visitante adoitaba recluírse a non facer nada, tan só a fuxir da luz que o anonadaba. |
| 298 |
Deitábase no leito e deixaba pasa-las horas ata que alguén viña a rescatalo; cousa que agradecía se a noite era chegada; cousa que docilmente aceptaba se a luz aínda era ferinte e agresiva como adoitaba. Explicárallo ó chegar á casa. |
| 299 |
O Profesor Visitante sabía da violencia, coñecíaa, incluso a practicara; pero era outro tipo de violencia menos desmesurada, menos dominada polo formal, pola posta en escena que os mediterráneos frecuentaban. Por iso chegara á casa falando da violencia na literatura. |
| 300 |
—Mañá, Mireille, falarei do sexo e mais da violencia na literatura do meu pobo. Nada máis comenza-la proxección, o Profesor, logo de collerlle a man, estarricouse na butaca e apoiou a caluga no respaldo. De alí a pouco unha interxección incomprensible para ela sorprendéraa «¡. |
| 301 |
...ño! Logo vira como o Profesor tornara a cabeza e, no máis exquisito francés que fora quen de acadar, tentara de lle explicar ó compañeiro de proxección cinematográfica o sucedido Varios «¡ño! O tumulto foi serio Non entenderan nada, pero Mireille sabía xa o que era a violencia reprimida. |
| 302 |
Entendérao definitivamente cando el lle comentara: —Estiven por agardar a que rematase a película e darlle as labazadas á saída, pero penseino ben e acordei darllas alí mesmo: fóra e entre tantos baterían en min a eito. Que tomen nota. |
| 303 |
Todo semellara unha arroutada. Iso aprendérao Mireille uns días despois. Aquela tarde subiran ó piso da rue de Griffon e ducharánse. Era certamente chocante aquela boa disposición para a auga que o Profesor tiña e á que ela se afacía con gusto a compartila. |
| 304 |
Envoltos, el nun albornoz, ela nun dos pixamas del, deitáranse na cama a falar do tema da violencia na literatura. Nun intre dado collera el papel e pluma e fora facendo anotacións de xeito que, tal aseverou, lle quedaran un par de clases preparadas. |
| 305 |
De cando en cando ollaba para ela coma intentando adiviñar que era o que realmente podería desperta-lo interés dos alumnos, que era aquilo que podería aborrecelos e nalgunha ocasión preguntoulle directamente a Mireille pola súa opinión sobre o que el propuña como método de análise. |
| 306 |
A rapaza aportoulle ideas e el comenzou a amala máis intensamente, a intelixencia resultaba ser algo do máis excitante á hora de estar nun leito cunha moza. Había sempre algo máis que compartir que o mero acto do amor e, entre un e outro, a intelixencia facía posible o diálogo, a comunicación. |
| 307 |
Así llo dixo el, agradecido, pero non soubo interpreta-la ollada dela ó escoitar tal cousa, acaso porque fora unha ollada transparente, excesivamente transparente como aquí xa quedou dito. Aquela longa reflexión sobre a violencia recordoulle a carta que comenzara a ler aquel mesmo día. |
| 308 |
Ergueuse e buscouna no peto traseiro do pantalón. Cando a rescatou de alí, tornou para o leito e, en voz alta, continuou lendo onde a deixara. E nestas voltas e revoltas aínda lle gastamos unhas cantas horas. Das que máis veces dixo, recórdollo porque sei o interés que V. |
| 309 |
I. Como lle preguntara quen era o autor duns moi sentidos versos, un pouco panteístas e non carentes de certo hedonismo, se V.I. que tal cousa o que anuncia élle a morte». Logo reconcilieino novamente e díxenlle a Misa alí mesmo. |
| 310 |
A todos nos emocionou aquela enteireza e sen poñérmonos de acordo, unha vez concluída a misa, deixámolo só por uns instantes. Acudín presto a estarme con el, pois sabía que tiña que se-la morte moi axiña. E díxoo con tal tenrura que só agora, no momento de escribirllo á V. |
| 311 |
I., me atrevo a aventurar xuícios sobre a súa paternidade, pero tal encomenda lle traslado á V.I. por vivir eu tan lonxe dese reino e supor á V.I. coñecedor da personalidade da nai, cousa que eu prefiro non saber. Pousou a carta na mesiña de noite e tornouse cara a Mireille que xa o agardaba. |
| 312 |
Fóra era o sernoite. XIV Hai moito que ver na cidade santa. Tan boa fora a hospedaxe que en pago lle deixaron a dourada prenda do corpo da doncela, da moza que foi martirizada por non querer casar co fillo do Diocleciano, aquel herexe que aínda por riba era Emperador, aquela santa, santa Susana. |
| 313 |
San Cucufato, mártir tamén, descansa nunha arca de máis de tres palmos de longura, de dous de altura, a campa ben cuberta de latón labrado e cheo de esmalte antigo e redomado. Hai máis. Orate pro eo». Todo en Compostela, todo na cidade santa. |
| 314 |
Pero o afán recaudador do bo Xelmírez non parou aí; posto a iso, decidiuse e puxo a bo recaudo o corpo do Santo Apóstolo; e tan ben o fixo que agora, neste século dezaseis da nosa era, nin deus sabe onde se atopa. Tal vai cismando o Visitador mentres retorna a Compostela. |
| 315 |
Algo lle ferve no peito ó recordalo, algo que lle bole nas mentes ó non levar con el o debuxo ou ó non rompelo, cando aínda era tempo. Está nun tris de non entrar na cidade do Apóstolo, pero unha chamada úrxeo. Olla para Lourenzo Pedreira, xa amigo, e ningún rictus altera o seu rostro. |
| 316 |
Simona ha estar nalgunha hora baleira das moitas que ocupan a súa vida. E entran en Santiago. Enriba da cociña vai o Visitador poñe-lo comedor, enriba da leñeira estará o salón e riba da corte estará o dormitorio, dono dun cuarto interior no que garda-la roupa e os libros e mailos documentos. |
| 317 |
Tódalas salas dan á rúa da Porta da Pena. As outras dependencias son máis e máis amplas, máis numerosas e acolledoras, pero menos recoletas e independentes. Foi o mal tempo quen aconsellou a estadía compostelán. Aquilo tería que cubri-lo mar coma se fose un manto. |
| 318 |
Coa Mariña Real ían corenta barcos mercantes artillados, segundo han conta-las crónicas, acompañados de trinta e catro barcos lixeiros máis que as crónicas tampouco han desmentir. Zabras, fragatas e pataches, un galeón que os comandaba e vintetrés urcas máis a transportar pertrechos e vituallas. |
| 319 |
Non se quería perder aquela festa o Visitador, pero agora chovía a Deus dala. ¡Ouh e que doces foron aqueles días en Santiago! Chegaba Simona e sentábase preto do Visitador a ollárense, a sabérense mutuamente Foi nese intre cando o coengo respondeu: —Pode a súa eminencia comprenderme. |
| 320 |
—Non entendo á vosa reverencia. O Visitador remexeuse inquedo no tallo no que apousaba e unha voz franca contestoulle: —Xa non amo á Simona, quizais endexamais sentín nada pola miña muller e non me importaría que alguén sentise amor por ela. |
| 321 |
É o que quero que saiba e que comprenda; esa, e non outra, é a causa de que eu tanto peque e tan adúltero me amose. O Visitador non dixo nada, pero houbo unha fiestra que se lle abriu en algures. —¿E se tiver un fillo doutro?. |
| 322 |
Lourenzo Pedreira non tardou en contestar, tampouco se adiantou, e falou a modo: —Coma meu o criaría e chegado o tempo non llo negaría ó pai. —Pouco máis podo dicir, Lourenzo. Foi a primeira vez que o atutou de contado; logo engadiu: —Será mellor que me vaia canto antes. |
| 323 |
Explícallo como poidas ó teu Deán, pero eu desaparezo de contado. Non contedes comigo nalgún tempo, tampoco avisedes da miña ausencia e dicide que vou de visita eu só polo reino arriba. Dubidou da necesidade de absolución e foise prosternar ó pe do altar maior a falarlle a Deus daquelas dúbidas. |
| 324 |
A imaxe de Santiago sorríalle mentres os peregrinos lle pasaban o brazo polo lombo e, logo, termaban da coroa que el tiña pendurada sobor da súa cabeza, sen se pousar nela, para en troques coroarse a si mesmos con aquela diadema que por eles agardaba. |
| 325 |
Chegou á corte e a egua ventouno de contado. Solermiñamente dispúxose a ensilla-la mentres nas revoltas dos arneses ía metendo os papeis que con el gardaba e transportaba onde queira que alá fose. Cando se dispuña a abandona-la casa, apareceu Lourenzo Pedreira. |
| 326 |
—¿Xa de partida? O Visitador mirouno lealmente: —De partida, —díxolle asentindo —Tes que agardar por min, eu vou contigo —Seica estás tolo O coengo loiro, sorriu mentres contestaba —Son cousas do Deán e estou de acordo —¿Ti sabes ben onde eu vou. |
| 327 |
...? Tampouco desta se puido poñer serio o presbítero fornicario —Sei Unha cousa non ten que ver coa outra A compaña do Lourenzo daríalle máis verosimilitude á ausencia Levando a besta das rendas acompañouno camiñando ata a súa casa. |
| 328 |
Unha vez nela, Lourenzo Pedreira pousoulle unha man no ombreiro e díxolle: —Mentres eu aparello o cabalo, pódeste despedir dela. O Visitador subiu ás alcobas e abrazou a Simona docemente. Axiña subiu Lourenzo e os tres tomaron un bocado sumidos no silencio. |
| 329 |
Rematado o xantar, o amo da casa ergueuse e dixo. —Xa é moito hora de saír. Moi pronto os dous cabaleiros colleron camiño da Coruña. O tempo acalmara, pero aínda era duro e o sol brillaba con traballo. Outros máis lentos, aínda que mellor gobernados, non deron entrado na badía coruñesa. |
| 330 |
No mar da Marola o vento mareiro botábaos contra os silandeiros cons ou aproximábaos ás Sisargas de xeito que Hércules era máis unha ameaza que un abrigo. Hai quen observa xa as súas evolucións dende o faro de Hércules. O tempo segue duro e Recalde tardará aínda en entrar no porto. |
| 331 |
Cando o faga terá que comprobar como os barcos do de Medina Sidonia foron mancados estando no abeiro do Parrote e saberá con máis certeza dos días duros que os seus, cos seus homes, veñen de pasar. «¡Para mariñeiros nós! Vai a frota rumbo a Flandes onde Farnesio agarda. |
| 332 |
Co aviso do comandante vén unha carta do Lourenzo; é a carta dun home que atura o medo e se pregunta quen lle mandou meterse naquela historia. ¡E como están de feridos estes barcos! Reagrupados, collen rumbo novamente cara a onde Farnesio agarda e albiscan Plymouth no horizonte. |
| 333 |
Pola proa agárdanos os farallóns de Eddystone, alá no leste, e mailo almirante Howard que tropeza con Leyva e non é capaz de coutalo. O vento é o axeitado para o rumbo que levan, perfectamente ordenados, maxestosamente levados, na navegación de bolina que desenvolven con mestría. |
| 334 |
Por veces, lufadas de vento tensan máis do debido as escotas dos navíos. Nun deles, no «Nuestra Señora del Rosario», un mariñeiro que leva sono e inexperiencia abondos coma para non termar do leme, permítelle ó navío unha guiñada, longa e pronunciada, que rompe a formación. |
| 335 |
O Visitador observa todo o desastre dende a amura, na que se arremuiñou a tripulación, e sorrille a un rapaz de Betanzos que, moi serio, lle afirma que: —Non lle saben máis, Reverencia. Logo pode comprobar como, sen bauprés, o «Nuestra Señora del Rosario» é abondonado á súa sorte. |
| 336 |
Pedro de Valdés, no castelo de popa, preme os dentes uns contra dos outros ó ver como é deixado no medio do mar e como a súa frota andaluza segue a rumbo, abandonando tamén ó seu almirante. Durante algún tempo vai ser remolcado, pero Iogo tamén vai ser deixado ó seu apaño. |
| 337 |
As regras do mar son aquí pouco respetadas, mal rumbo leva a armada que tal actitude consente, porque, máis tarde, os dous abandonados barcos serán feitos prisioneiros polos ingleses. O Visitador empeza a temer cousas. Segue a escuadra a navegar e Recalde novamente salva a situación. |
| 338 |
O «Gran Griffon», o buque insignia das urcas, é asediado por varios barcos ingleses e queda inutilizado ata tal punto que vai ter que ser remolcado polas galeras. Nos acantilados de Calais o Visitador dirixe os rezos dunha tripulación que se sabe indefensa. |
| 339 |
Tanto é o prestixio que se xoga. Rezán os españois da nao almirante e o Visitador dirixe as preces que, coma un zoar do vento, van inzando de tódolos navíos. E así vai ser. O vento levántase de novo. Saen as pinazas españolas e acadan endereita-los seus rumbos cara á costa. |
| 340 |
No estreito de Dover, frente das brancas rochas, o «San Martín» debátese na loita que atravesa. Leyva e Oquendo achéganse a el, abarloándoselle, a lle reprochar ó Duque a inactividade, mentres lle piden a berros á tripulación que chimpen pola borda a Diego Flores de Valdés, aquel canalla. |
| 341 |
Só a partir de entón haberá unha certa orde na Armada española, tanto que, inútil aceno, tornará a adopta-la súa formación de media lúa cando xa a batalla está a cesar e non queda moito que facer. De Valdés pouco máis se sabe. |
| 342 |
O Visitador, con el os homes das mariñas, navega agora con mellor vento. É cando acordan da-la volta polo Mar do Norte e por Irlanda, para rodeala e poñer rumbo á Coruña. Trátase da derradeira oportunidade que ten o Visitador de poñe-lo pe na doce terra que por el agarda. |
| 343 |
¡Canto vento, Deus, canto vento para estas naves afeitas á pracidez mediterránea! A imposible batalla da infantería ten a súa continuación neste deshabitado Mar do Norte, tan lonxe, tan lonxe que dá medo pensa-la latitude á que as naves chegado deron. |
| 344 |
Pero agora amaina. O Visitador é xa un home coñecido na nao almirante. Logo da desfeita ten xa inimigos atroces que ollan para o Inquisidor avesamente e se preguntan de onde lle chegan tantos coñecementos mariñeiros, de onde lle vén tanto e tanto aviso coma os que agora está a dar. |
| 345 |
Que non se hai que fiar, dilles ós mariñeiros, que tras desta calma virá outra vez o vento. ¿Quen é este bruxo de entrecello sempre enrugado e baixo que convoca ó vento e concita a admiración dos seus? E el avisouno Catro días despois eran dadas por perdidas. |
| 346 |
Levounas unha tronada na que caía a choiva de arriba abaixo, de abaixo arriba, a Deus dala, mentres os mastros aínda ergueitos desaparecían baixo as ondas. Coas carracas levantinas fóronse o «Gran Griffon», capitana das urcas, con non se sabe cantas máis do seu escuadrón. |
| 347 |
¡E aquela xentiña ía invadi- la gran Bretaña! Inocentes foron de que Irlanda non os seguiría, de que Farnesio non podería pasa-los seus tercios, de que o vento e mailo mar ían ser tantos Máis lle valera quedar na casa Os galegos impaciéntanse. |
| 348 |
Saben que virá máis mar e de nada vale que acudan ó Visitador en proposta e ofrecemento de solucións que os salven. O Visitador non accede a tal e acordan cambiar de barco, deixa-lo navío almirante e aborda-lo «La Rata Coronada» o barco que comanda Leyva. |
| 349 |
E tal cousa fan en Galway, preto xa de Punta Aquiles. Algo sucede nas naves de Juan Martínez de Recalde, almirante da escuadra vizcaína —todos levan o seu capitán, menos os fillos das Mariñas— e algo sucede nas de Alonso de Leyva, que o é da escuadra de Levante. |
| 350 |
O Visitador tenta convencer a Leyva de que hai que quedar alí sen conseguilo, e embarcan de novo no «Duquesa» cando aínda non concluíu agosto e outra volta o vento do ponente os fai entrar de arribada. Esta vez na badía de Loughros, en Donegal. |
| 351 |
Son terribles os temporais co vento do oeste por motivo. Leyva intentara poñe-la proa ó mar, pero embarcaba tanta auga pola amura que decidira virar en redondo como fose e deixar que, mar na aleta, o «La Rata Coronada» fose levado cara á costa ó abrigo da badía. |
| 352 |
Fora cando o barco quedara atravesado ó mar que unha onda coma un mundo se lle veu enriba e quen manexaba o leme deixouno ceibo de xeito que a roda virara entolecida. Leyva achegouse a ela con ánimo de coutala e resoltou ferido nunha perna. |
| 353 |
Por iso nada máis arribar lévano monte arriba, a establecer un campamento nun bicaño da costa, máis alá das mariñas, rodeado de mil homes e da tripulación de varios barcos. Nada máis poñe-lo pe en terra, o Visitador desaparece. |
| 354 |
De aldea en aldea, de castelo en castelo vai convocando a presencia de xente que sabe amiga e acaso solidaria. ¿Que foi de Lourenzo Pedreira, o coengo loiriño e satisfeito, que profesou en relixión sendo casado e tan só pagou unha multiña, dado que era xente de cartos e notable?. |
| 355 |
Farto ía Lourenzo Pedreira de botarlles absolucións ós corpos inertes que ían cara ó fondo do mar nunha manobra que acabaría dominando: guiñada a estribor cando o cadáver era lanzado. Estaba farto. Vintesete barrís de viño si os levaban, pero ningunha auga, escaso pan e nada de comer. |
| 356 |
Estaba farto; o mastro tan desfeito que nin de termar das velas era quen, como non o habían se-lo os brazos dos homes que, noutros barcos, arribaron a Cantabria e non deron izado as ve-las tan cansos, tan fartos ían; co que se foron ás pedras das que se salvaran na Irlanda. |
| 357 |
Alí morreron. Ningún irlandés socorreu o barco. O felón William Fitzwilliams, virrei ó servicio de Inglaterra, anoxada sexa a súa memoria, impedía toda axuda. Negoulla a Recalde que a pedira e pasou a coiteladas a todos aqueles que se lle puxeron cerca. |
| 358 |
Foi el quen forzou ós irlandeses que acolleran os españois a que llos entregasen, el quen ordenou que os degolasen, el, o virrei da raíña de Inglaterra. Recalde acadou auga e alimentos e puxo proa á Coruña. E así non fora. Os camiños de Irlanda están cheos de homes fuxitivos. |
| 359 |
Non é certo que os irlandeses non os acollan, tampouco non é mentira de todo. O certo é que o traidor Fitzwilliams é alí quen move todo. A xente de Galicia, a que sabe o que é dos barcos que chegan pola noite a encallar na Costa da Morte, procura o abeiro de xentes das que fiarse; e non se fían. |
| 360 |
Así eles han se-los que máis sobrevivan polas terras de Connaught, ata as que chegou agora o Visitador na procura do xefe O'Rourke, logo de fuxir de Tyconnell, onde o vello O'Donnell matou a todos cantos homes, extenuados e famentos, botou man. |
| 361 |
A el valéronlle os hábitos, valeulle o dominio da fala da terra, valeulle a súa solercia. Agora está co xefe O'Rourke o que socorre ós náufragos segundo lle han recordar en Londres, nos cargos que lle farán, logo de ser denunciado ó virrei Fitzwilliams. |
| 362 |
O xefe O'Rourke chama irmán ó Visitador e xuntos camiñan cara ó bicaño no que se asenta Leyva. Vai falar con el no nome do xefe Tyrone, o gran caudillo. Entran na tenda onde o fillo italiano de don Antonio de Leyva fala a doce lingua italiana, mentres se laia da dor que na perna ten atravesada. |
| 363 |
O Visitador é quen fai as presentacións, quen traduce dunha lingua a outra cunha donidá que abraia a todos. —Debe quedar aquí, coa súa xente, e axudarnos a combater contra dos ingleses. Dille O'Rourke a Leyva sabendo en nome de quen fala. |
| 364 |
Pero Leyva non acredita nel e desconfiado afirma: —Non teño esas instruccións do meu rei Felipe, a quen Deus garde. O'Rourke teima: —¡Hainas! ¡Tenas Tyrone, eu vinas! E o Visitador pide que os tres poidan quedar a soas: é serio e grave o que alí ten que dicir e sobra xente. |
| 365 |
Durante horas chegan berros alterados do interior da tenda, de xeito que a xente do irlandés empeza a desacougarse, e é xa noitiña cando saen o xefe irlandés e o crego galego. Pola mañá cedo Leyva baixa á costa e embarca no «Garona». |
| 366 |
Vai cara ó norte de Irlanda a entrevistarse co caudillo Tyrone a que lle confirme o dito polos dous dos que el aínda non fía, pero están a agardar por el os cons do castelo de Dunluce, no Gran Xigante, e o barco afonda con toda a súa xente a bordo. |
| 367 |
¡Que gran desgracia! Cando son chegadas as novas do desastre do «Garona», o Visitador sabe que xa pouco lie queda alí por poder facer Era certamente un fermoso soño Apoderouse del a tristura Por días andou errático e ausente. |
| 368 |
O'Rourke ofreceulle acougo e hospitalidade, pero o Visitador preferiu perderse polos arredores do campamento e deixar pasa-las horas ollando para o mar a bater cos cons ou no repousado voo das gueivotas. Logo axudou a aqueles que quedaron desembarcados e andaban a fuxir do felón Fiztwilliams. |
| 369 |
O seu aspecto de habitante de Connaught permitíalle desprazamentos e entenderes que ós demais lles estaban vedados; o seu don de falar tantas linguas valeulle en casos no que outro seria considerado xa un home morto. Era unha certeza que xa sentira noutros intres da súa delongada existencia. |
| 370 |
Unha certeza que lle permitira deixar atrás partes da súa vida sen sentir por iso ningún remordemento, por saber que aquel ciclo estaba xa concluído, que nada debería quedar por detrás e que todo estaba por diante, é dicir, no presente máis inmediato, no agora mesmo. |
| 371 |
O terreo, precisamente, no que el se movía máis a gusto, aquel ó que se accedía polo pensamento. Pero había algo máis, había algo que o levaba decote á acción continua, decote ó desacougo; algo que turrara del dun lado para outro, dun traballo a outro, dun país a outro. |
| 372 |
En Aquisgran soubera dos misterios da Alquimia e da disección dos corpos co vello mestre Vesanio. Fora no prelo de Johannes Jansseonius onde acordara a ocupación que lle había de leva-las máis das horas da súa dilatada existencia. |
| 373 |
Do obradoiro aquel saían os volumes que se venderían en Italia, en Inglaterra, en España ou Alemania, en Francia mesmo. Aquelas listas déranlle moito que pensar ó Visitador. Tales virtudes deparan a idade e mailo escepticismo que con ela chega e o Visitador madurara ben cediño. |
| 374 |
Quérese dicir que fixera do escepticismo unha especie de hixiene mental que o mantivera áxil e desperto. E xunto ca indicación dos portos a referencia do soborno co que gaña-la vontade dos encargados da represión do contrabando, os lugares de venta máis indicados, os receptores máis idóneos. |
| 375 |
Non volvera poñe-lo pe no prelo, pero a súa memoria prodixiosa permitíralle levar con el os nomes escritos nos folios das paredes, os capitáns que mandaban barcos, as rutas que seguían, o daqueles que por cartos deixaban que os libros entrasen de matute. |
| 376 |
En todo isto pensaba o Visitador, mentres baixaba polo Canle Royal, proa a Dublin, logo de deixar atrás os Lough de Ree e Erne, acaso os máis fermosos... A lúa ía xa alta ó pasar preto de Mullingar. XV É xoves. Agora tan só son moinantes fillos de boa familia. |
| 377 |
O vello Profesor olla para eles. Os dos seus anos tamén creron nas palabras importantes e moitos deles seguiron as directrices que as súas xentes lles mandaban. ¿Que había que abandona-los estudios e ir face-la revolución ás fábricas de conservas?. |
| 378 |
Pois abandonábanse, así o mundo cambiaría. ¿Que fregando o chan nos hospitais a revolución se consolidaría? Pois fregábanse ¿Que había que ir a Caldas de Reis a dicir-lle a un que o corvo se pousara na xanela? Son os praceres que sabe que lle van ir quedando, estes do amor ós libros vellos. |
| 379 |
Situacións coma a que está a vivir coa Mireille sabe que son parte dos estertores vitais que comenzaron hai xa algúns anos, veranciños do San Martiño nos que se chega a dar a pouco quentor que aínda restaba. Logo o inverno. Sabe deste pracer dende hai anos. |
| 380 |
Aprendeuno nas gloriosas mañás de París, ribeira do Seine, indo dun bouquiniste ó outro, dunha bouquinerie a outra, por dicilo así e para maior deleite dos snobs, ata chegar a Notre Dame e comprobar que a mañá xa era fuxida e aínda non comprara nada. |
| 381 |
Nisto estribaba o lecer: en ollar repousadamente os libros, agarimalos, deixalos e sabe-los imposibles, lonxe dos teus méritos, lonxe das túas posibilidades. Todo isto pondera o escritor vello mentres repasa libro tras libro sen encontrar nada; tamén, como xa se dixo, sen que nada busque. |
| 382 |
O sol está xa na cima. Unha nova riada de xente que saíu das clases ou dos traballos enche os arredores da praza de Verdun, mentres o Profesor decide que alí xa está visto todo, que xa é moito hora de xantar e que ¡que lle imos facer!. |
| 383 |
de ter cartos aínda algo tería comprado. Xusto a carón dos posters, hai unha lona no chan que ten riba dela unha morea de libros amontoados sen orde nin concerto algún e aquilo chámalle a atención. —¿E iso? A rapaza achégaselle e dille case cantando. |
| 384 |
— Bonjour, monsieur le professeur! Logo cólgaselle do brazo nun aceno que el entende coma coqueto e ela acepta coma normal —¿E iso? Teima o docente sinalando a picuda morea —Hanlle ser dunha casa vella —Non cho creo Entón ela mírao con complicidade e dille sorrindo. |
| 385 |
—Tamén pode ser algún fillo de familia que necesita cartos para o chute e várrelles ós pais con todo. O galego olla desconfiado para a provenzal e sabe que aquilo empeza a poder ser posible. Entón ela teima: —Si home, si. Tamén é certo que logo chas pode reclama-la policía. |
| 386 |
Entón el agáchase e empeza a remexe-los libros con coidado, botando para unha banda aqueles que non lle din nada sen máis que tocalos, e remirando aqueles outros que por estaren encadernados ou teren un aspecto máis vetusto lle chaman máis a atención. |
| 387 |
A rapaza axúdalle a rebuscar agachándose ó seu carón, sen que o Profesor llo agradeza: a fermosura das pernas que amosa sen recato estano poñendo nervioso e ademais: «quen se fía da rapaza: váiselle pasar, de certo, o máis importante sen que se decate ela e impedindo que me decate eu». |
| 388 |
—(¡Se estivese quieta!) Rosma o profesor, mentres ela se lle volve sorrindo e lle acada un libro que el colle displicentemente obsequioso e dis-posto a perder nel o menor tempo posible —Parece bonito, si señor Pero Claire, a alumna veciña de Nostradamus, nótallo nos ollos que brillan desusadamente. |
| 389 |
—¿Bonito? Nin te movas é a Cosmographia Universalis de Münster ¡Carallo! Á rapaza sorpréndelle o exabrupto e non di máis que: —¡Ah! Co que o Profesor segue: —¡É a edición de Basilea de 1544, a que ten catrocentos setenta e un gravados sobre madeira e vinteseis mapas!. |
| 390 |
¡¿Pero ti sábe-lo que é isto?! Claire entende o xogo e fala baixo, como conspirando —¿Voulle preguntar canto vale? —Vai E vai O rapaz tamén debe saber canto vale, ou canto menos sospeitalo, porque ela torna e dille —Déixeo —¿Canto?. |
| 391 |
¿Moito? —¿Moito? ¡Máis! O Profesor traga cuspe e detense na contemplación dos gravados polos que vai pasando a man coma nunha despedida; mentres vai folleando o libro parsimoniosamente sábese observado polo rapaz que o vende. |
| 392 |
Van pasando as follas e unha nova visión o sacode: trátase das páxinas referentes a Galicia, nas que hai un mapa que as acompaña. O vello raposo rexuvenece entón vinte anos acaso trinta, ou máis, quen sabe. Está xa certo de como vai acabar aquilo. |
| 393 |
A mesma incertidume que sentiu ós catorce anos cando roubou o seu primeiro libro bátalle no peito. Daquela fora «Un vagabundo toca con sordina» de Knut Hamsum, publicado por Plaza & Janes nuns tempos nos que o noruego era moi ben visto no seu país. |
| 394 |
Valía, daquela, o libro tres pesos. Pero agora ten unha das edicións de Münster nas mans e decide que algo hai que facer ¡ Se a rapaza non preguntara nada canto millor sería! Pero a rapaza preguntou Algo hai que facer —¿Vasllo nacionalizar?. |
| 395 |
Claire atutouno e a el non lle pareceu de todo mal, tampouco de todo ben; era familiaridade abondo e ademais se ela o pensara, por que non o ía pensa-lo vendedor. —Vóullelo ensinar, é para que o vexan. —Síntollo, pero non lle ten cartos. |
| 396 |
O vendedor respira satisfeito e o Profesor Visitante, turbado, diríxese seguido por Claire cara ó Pass de Gard para desaparecer no bule bule do Cours Mirabeau. Tan pronto entran nel, nada máis dobra-la esquina, o xa só case vello Profesor, o rexuvenecido Profesor, olla triunfante para a rapaza. |
| 397 |
—¡Quen o diría! ¡Es un artista! O Profesor non se reprime e aprétaa alí mesmo —Son ¡carallo! son e ti es outra artista Logo séntanse na terraza do «Les deux Garqions» quizais no mesmo sitio onde o fixeran Churchill ou Cezanne, o tempo que todo rufo o Profesor advertirá: —Convido eu. |
| 398 |
Lora realmente doce aquel tempo en Aix en Provence, delicioso tempo que permanecía nel gardado a base de sensacións que agora o sumían na melancolía, transportándoo a momentos ós que Lucille, ós que Mireille e Claire non eran de todo alleas. |
| 399 |
Inmerso, mergullado naqueles días composteláns vía pasa-lo tempo na agarda de convidadas que acaso xa endexamais se producirían, de viaxes que tan só os libros poderían facilitarlle. Pero se non a botas, non pasa nada. O mundo segue gravitando ó tempo que xira sen sentido. |
| 400 |
No universo nada se conmove se o escritor deixa que un mundo que creou o vaia dominando ata o desfacer, ata o anular na súa vontade creadora. ¡Pero é tan triste! Pero é que todos e cada un deles son todo o mundo Como todo o mundo é unha muller e un home a se amar moito. |
| 401 |
Como todo o mundo é o dun vello e impotente escritor a soñar cosmos que endexamais existirán de certo, que endexamais existiron. Alí quedaba a historia do Griffon logo dun ano. Desasosegado decidiu baixar á rúa. ¿E aquí que habería —preguntábase— acaso unha picota?. |
| 402 |
Baixou logo pola Azabachería ata dar na primeira rúa coa de Xerusalén, na que imaxinou obradoiros que ó mellor non existiran; xudeus que alí escondían a súa fe; conspiracións que non deran sucedido. Pero Mireille reclamábao. |
| 403 |
Xuntos deixaran a lectura da carta a pasada noite e xuntos deberían, pensaba el, reemprendela. —Quedei en ir mirar uns papeis na casa duns amigos. Díxolle entón a Claire quen sen mover un musculiño máis dos necesarios, respondeulle: —¡Ouh!. |
| 404 |
... ¿xa te vas? —Mañá, se queres, vémonos á hora que ti queiras Nunca tal dixera Claire ergueuse digna, dubidou entre se se agachar ou non a darlle un bico, decidiu que máis digno era non facelo e afirmou: —Mañá teño un día moi liado, sinto que non poida ser. |
| 405 |
Levaba tempo observando a indecisión do Profesor para lle comunicar algo e por fin tiña resolto o enigma. O moi badulaque non sabía como se desfacer dela ata que acabou espetándollo cunha cita que ela sospeitaba inexistente, de xeito fartamente brusco e sen demasiados miramentos. |
| 406 |
—Outro día será. Dixo el resignado ó tempo que pensaba que aquela era unha oportunidade máis que lle voara, ou outra menos que quedara sen aproveitar como era debido. Colleu o mapa e foi cara ó escritorio. Logo viñéronlle os remordementos. |
| 407 |
¿Como era que el, un bibliófilo, esgallara aquel mapa sen que ningunha consideración llo impedise? O frade franciscano que aceptara a Reforma remexeríase na súa cova de sabe-lo latronicio que el cometera ou ¿quen sabe? ¡E máis que houber!. |
| 408 |
Escurecera xa cando se acordou da cafeteira e ergueuse dun salto para se botar a correr cara á cociña. Un pouquiño café estaba a punto de pasa-lo grado de carbonificación subseguinte ó da fervura que mantivera durante tanto e tanto tempo. |
| 409 |
Sen pensalo botoulle a man. Inmediatamente blasfemou e chimpou coa cafeteira contra da parede, ciscando o pouco café que nela quedaba. Mireille aínda non chegara. Tornou el a contestarme «¿Entón non han pasar vintecatro horas logo da comunión para que o axusticien a un?. |
| 410 |
Xa me estaba desacougando tanto requilorio así que lle contestei rápido: «Abonda con que non sexa no mesmo día, poño por caso, que a vosa mercede lle deu a comunión ás once e cincuenta e cinco da noite, pois xa o poden axusticiar ás doce e cinco». |
| 411 |
Miroume el de esguello e rosmou «Non había sucede-lo mesmo co xexún...» e botou man dun crucifixo que eu lle dera e que ergueu mentres dicía «Señor, Señor, Señor, Señor... canta ignominia» e comenzou logo a se laiar «.. ... éche unha boa coña, Señor, unha boa coña. |
| 412 |
... Logo chamou de novo polo alguacil e preguntoulle: «¿Quen é o Secretario que vén, trátase do Secretario Ansúrez?» co que eu non souben se falaba en serio, pois xa lle expresei á VI O caso é que o alguacil dixo que o Secretario estaba a descansar e que non podería subir ata mañá pola mañá. |
| 413 |
Tivo logo un intre de desesperación é arrepelou as barbas e berrou forte, presa que era da impotencia diante da sáa propia morte «¡Que un home teña coallo de decidir así, sen xuício, sen causa, sen máis proceder que o da sáa propia vontade, sobre a vida das xentes!. |
| 414 |
¡Que haxa un pobo que llo consinta! ¡Señor, Señor, amósateme na túa xusticia! Quedou durmido Pola mañá, ó despertar tarde e con pouco tempo para se duchar e ir a toda presa á Facultade, puido comprobar que Mireille non viñera aquela noite. |
| 415 |
Un pasapurés, por exemplo. Tamén era certo que Mireille puidera vir é, ó velo a el durmido, decidira deixalo repousar; pero, en tal caso, deixaríalle unha nota, algo no que o vello Profesor puidese constata-la tímida ¿tímida?. |
| 416 |
Presencia da moza na súa alcoba. Pero non, non había ningún indicio que fixese certa aquela suposición, máis ben aquel desexo. Recordou que non ceara tampouco onte pola noite e, daquela, decidiu escoita-los ruídos con atención mentres corría: Había anos que non recordaba o seu estómago baleiro. |
| 417 |
A sensación de plenitude que sempre o acompañaba cesara e ata podería resultar agradable en certo sentido aquela musiquiña que, flsh-plsh, flsh-plsh, o acompañaba, rítmica, acompasadamente mentres seguía a correr rúas abaixo, na certeza de que chegado un intre non sabería onde estaba. |
| 418 |
Pero sabía que o segredo estaba en seguir baixando, sempre baixando, co que, por moitas voltas que deses, rematarías por estar abaixo de todo que era onde tiñas que estar se era que na Facultade tiñas que dar clase. —¡Monsieur leprofesseur. |
| 419 |
...! Chegoulle contareira a voz de Claire Parouse en seco, deu medio xiro e viuna asomada pola ventaniña do catro latas, que parecía se-lo coche oficial dos estudiantes daquela parte do país, acenándolle coa man esquerda nunha invitación indubidable a que subise ó automóvil. |
| 420 |
Inando coma se fose necesaria a aplicación de osíxeno entrou o Profesor Convidado no coche de Claire. —¿Que? ¿De esmorga toda a noite, monsieur le professeur ? —¡Ca, muller, ca! Quedei durmido Ela sorriu: —Deitaríaste tarde «De xeito que non se apea do tratamento. |
| 421 |
Pensou o professeur «pois éche máis simpática do que pensaba eu, a rapaciña esta» seguiuse dicindo a si mesmo, mentres simulaba que acumulaba aire e reacompasaba o perdido ritmo da respiración. —¡Que va, muller! Quedei durmidiño lendo. |
| 422 |
... O sorriso agora foi de triunfo. —¿E logo, non estaban na casa os amigos dos papeis? Baixaban xa pola avenida de Robert Schuman á altura da facultade de dereito próximos á curva logo da cal había que virar á esquerda perigosamente para acceder ó campus da facultade de letras. |
| 423 |
Mirouna de esguello. —¡Pois non! —Pois síntocho —Eu tamén Concluíu el mentres reflexionaba acerca de se o que padecera uns segundos antes era ou non era unha desas descargas de adrenalina das que tanto escoitara falar nos derradeiros tempos. |
| 424 |
Chegaban a punto. Na explanada de acceso ó edificio central maniobraban os coches dos estudiantes, mentres nun dos laterais o máis ruidoso mundo das motos competía co modesto e silandeiro das bicicletas a fin de decidi-los lugares a ocupar. |
| 425 |
Os sinais de ordenación do tráfico motorizado ou peatonal eran os lugares máis solicitados polos donos das vespinos e dos demais trebellos de semellante natureza que prendían con cadeas as rodas dos seus artefactos nos xa medios derramados sinais. |
| 426 |
—Dános tempo a tomar un café. Convídote. Claire aceptou, pero cando ían polas escaleiras díxolle. —Hoxe tócame a min. Cando chegaron á cafetería atopárona pechada. —Vale, respondeulle. Entraron na clase de seguido. Cando o vello Profesor principiou a falar: —Hoxe. |
| 427 |
... Comenzou. Logo dubidou por uns segundos e permaneceu calado. —Hoxe, tócanos... Seguiu. E volveu quedar calado. O estómago deixáralle de soar. Cesara toda secreción, toda música, toda reflexiva observación. Acababa de se decatar que non traía preparada a clase e un terror pánico íao invadindo. |
| 428 |
Debeu demuda-la face e comenza-la sudoración, algo se lle debeu de notar: o silencio da aula era mesto. Ducias de rapaces e rapazas, xa profesores moitos deles, agardaban non se sabe ben se con impaciencia a solución do conflicto. |
| 429 |
Xa estaba o Profesor decidido a confesa-la súa incuria e xa se definira a espera dos alumnos: uns apostaban porque saíra do atolladeiro, outros porque non saíra. Había os que se regocixarían co remontado voo, outros sentirían o mesmo, pero só se o voo entraba en picado. |
| 430 |
O vello Profesor, o avellentado Profesor, simulaba que agardaba a que se fixese un silencio aínda máis elocuente. Era unha vella treta que valía, que lle valera noutras circunstancias, pero que agora empezáballe a amosa-la situación de ridículo na que estaba caendo a pasos axigantados. |
| 431 |
Cumpría tomar unha decisión o máis axiña posible. Tería que recoñecer canto antes que non traía preparado o tema. Pero aquilo logo do silencio podería ser peor. Empezaba a confesarse que non sabía por onde saír. Por fin unha voz fíxoo estremecerse. |
| 432 |
Era a de Claire. Soubo cando ergueo a ollada e a viu en pe, alá polo medio da clase. —¿Si? ¿Podería vostede, Profesor, falarnos hoxe do autor e dos seus personaxes? Decididamente Claire era maravillosa, era unha rapaza adorable. |
| 433 |
Daba con libros insospeitados coa mesma naturalidade coa que axudaba a expolialos, coa mesma coa que te axudaba a sair de grolos tan amargos. —Efectivamente, señorita —díxolle— pero máis que do autor e dos seus personaxes, cabería falar do autobiográfico na obra do autor. |
| 434 |
Ese é certamente un tema que tratando por suposto o que vostede incita, o que vostede suxire, abrangue non obstante un eido moito máis amplo que nos permite indagar nas motivacións máis fondas... Saíralle unha das máis fermosas clases que dera na súa vida. |
| 435 |
O final consistira nun coloquio que se fora demorando ata ben pasado o tempo de finalización da súa hora e media lectiva e que aglutinara a outros alumnos doutras clases que permanecían en pe apoiados nas paredes. Foron saíndo da aula pouco a pouco. |
| 436 |
E1 quedou para o final axexando pola fiestra o bule bule dos alumnos na explanada, o reverberar das carrocerías dos coches quentados abondo por un sol que xa ía alto. —Noraboa. —Gracias. Débocho a ti. Claire sorriu. —Quen che debe son eu a ti unha convidada. |
| 437 |
Estivera a piques de dicirlle ¿Por que? pero podería se-lo recoñecemento implícito de que si, de que o vello Profesor si tiña algo que agradecerlle non era ese o caso; e se o era non quería ela que constase en acta —¿Pero non tiñas un día moi liado?. |
| 438 |
Agora Claire quedou sorprendida. Reaccionou axiña e alegremente. —Anótate un, ancien professeur, estamos empatados. Entraron na cafetería e o mero arrecendo do café valeulle ó Profesor para que con renovado ímpeto lle tornase a música que tivera esquecida durante aquelas case dúas horas. |
| 439 |
Sentáronse nunha das escasas mesas que alí había e que, respetosa e tradicionalmente, se mantiñan baleiras na agarda de que un profesor as ocupase. O Profesor acenoulle a Mireille e ela respondeulle ó saúdo con naturalidade, pero sen dar máis mostras de nada. |
| 440 |
Unha pregunta feita por Claire a instancias doutra das rapazas distraeuno da observación de Mireille e devolveuno ó que consideraba xa concluído coloquio. Respondeu sen ganas, cismando no comportamento de Mireille quen ó pouco se sentiu na obriga de vir saudalo. |
| 441 |
Ningún dos dous fixos referencia á incumprida cita e o Profesor decatouse de que tal cita non existira, senón que de xeito tácito el sobreentendera que uns días dedicados a facer xuntos o amor daban por sentada a súa continuidade. |
| 442 |
Pero evidentemente, non era así. Ó constatalo decatouse de que algo se lle fendía. Aquelas rapazas practicaban o amor coma unha medida hixiénica ou motivadas pola curiosidade que un ser, medianamente exótico coma el podería resultar, lles podía producir. |
| 443 |
Non había trabazón afectiva de ningún tipo e elas librábanse moi ben de establecelas. Sentíase indefenso naquela situación e por un intre tivo medo de acabar dependendo do afecto dalgunha daquelas rapazas. O mundo estaba a cambiar e el nin conta se dera. |
| 444 |
Alporizado ollou para Claire e preguntouse con cantos homes se tería deitado, se se acabaría deitando con el e temeu a Claire. Mireille despediuse, mentres o rapaz agardaba por ela en pe a carón da mesa, sen dicir nin ostes, nin mostes, acaso un pouco contrariado, en calquera caso altivo. |
| 445 |
«Polo menos si que segue a existi-lo senso da propiedade» díxose o Profesor e puido mirar a Claire con novos ollos antes de que Mireille se fose co rapaz. Á praia dixo que ían. Tiña que se afacer a mirar aquela xente doutro xeito. |
| 446 |
Tamén elas podían face- lo amor tan só porque lles apetecía. A afectividade que el se dicía que puña nas súas relacións era tan só iso, afecto; o afecto necesario e conseguinte ó acto, á mutua relación, pero que non tiña nada que ver co amor. |
| 447 |
O amor debía ser outra cousa. —¿Pasámo-lo día xuntos? A proposta feita así, ós prontos e sen previo aviso, colleuna de sorpresa Tamén a el, a pesar de ser el mesmo quen a fixera Saíralle impensadamente e axiña se arrepentiu daquela nova situación próxima ó ridículo na que se acababa de poñer. |
| 448 |
—¿Por que? Díxolle Claire Pensaba que así lle daría tempo a intuír unha resposta máis axeitada —Amin apetéceme Dicirlle «¡Vamos!» sería recoñecer que a ela tamén lle apetecía, o que non deixaba de ser certo Así que ergueuse e díxolle: —¡Vamos!. |
| 449 |
Amin tamén me apetece. Xantaron xuntos nunha das terrazas da Place de la Libération, acollidos ó toldo rubio dun daqueles bistrots mentres vían como emergullaba a auga da fonte que hai no centro da rotonda, moi branca, coma de mármore. |
| 450 |
Camiñaron despois de xantar polas rúas encrequenadas que xiran derredor da catedral e van baixando ata a estación do tren, alá case no fondo e que se onte eran delimitadas pola muralla, hoxe sono pola autopista que cingue a Aix folgadamente. |
| 451 |
No comenzo da rue Espariat, ou no fondo dela preto da praza dos agustinos, nunha frutería, atopou el ese froito resume de tódolos gustos que no mundo hai entre melocotón e pavía, entre prixego e peladillo que se chama mango. |
| 452 |
—¡Pero se rematas de comer...! Díxolle ela ó velo entrar decidido no interior da tenda —Tanto ten Hai anos que non os probo Preguntoulle o precio e pediu un quilo deles, pero antes asegurouse de que terían máis ó día seguinte. |
| 453 |
Entraban poucos, así que dobrou o pedido. Pagou con certa reticencia, producto o máis probable da súa sospeitada tacañería e ó saír ía xa comendo un deles. —¿Queres? Ofreceulle a Claire —Un pouco do teu se non che importa, é só por probalo. |
| 454 |
Non lle importou e deulle a probar do seu, do que ela chuchou parsimoniosamente mollándose toda de pringue. —Nun tempo da miña vida que non fai agora ó caso, enchinme deles. Agás unha vez que os meus alumnos mos trouxeron de México nun deses voos de sete horas, non os volvera probar. |
| 455 |
Díxolle o Profesor mentres ela dicía «MMMMmmmmmmmm» e se limpaba os beizos co revés da man. —¿E que facían os teus alumnos en México? O Profesor mirouna con sorpresa —¿Que habían facer? Eran fillos de emigrantes e foran ver ós seus pais. |
| 456 |
O meu éche un pobo de emigrantes. Claire entendeu perfectamente o reproche, mirouno meimosiña e afirmoulle: —Teño que ir coñecer Galicia facendo o camiño de Santiago. ¿Sabes que un dos camiños comenzaba aquí, na que aínda se chama hoxe Route de Galice?. |
| 457 |
Pois eu saerei de aí facendo todo o camiño como mellor poida. Facía calor. Facía moita caior e decidiron ir á piscina que hai facendo esquina entre o Cours Sextius e a Rue du Bon Pasteur, a que dá á praza da catedral, xusto onde se atopan as caldas de Aix. |
| 458 |
Non só era a máis próxima, senón a máis cara. En compensación terían a avantaxe de non ter que poñer gorros de baño coma na municipal e a de disfrutar da piscina practicamente para eles sós. Pasaron alí a tarde. Un noxo a precio de luxo no que mellor era non pensar, cada vez que te somergullabas. |
| 459 |
—Só faltaba que aínda por riba fosen augas milagreiras. Claire ollouno irónica. —Pois ata é posible, pero eu non o sei... Cansos, fatigados de tanta calor e tanta auga, saíron da pia xa no solpor e a piques de que a pechasen. |
| 460 |
Subiron polo Bon Pasteur arriba e na praza dos mártires da Resistencia, onde está o pazo do arcebispo, acolléronse á sombra dos pradairos. Pronto estiveron na Rue du Griffon. Ó chegar ó portal, Claire despediuse. —¿Paréceche mal se che digo que quedei cuns amigos para mirar uns papeis?. |
| 461 |
Preguntoulle. Logo sen darlle tempo a responder bicouno nos beizos e marchouse mentres que lle sorría. O vello Profesor subiu dorosamente os catro pisos. Abriu a porta, espiuse e meteuse na ducha. Endereitouse e foise cara ó leito. |
| 462 |
Decididamente non tiña nin ganas de ler, de continuar lendo a carta. Apagou a luz e quedou axiña fondamente durmido. XVI Levoulle días ó barquiño inglés chegar a Galicia. Nada máis chegar á terra e facerse noite, o Visitador desembarca arriando unha gamela que o deixa lonxe do peirao. |
| 463 |
Aquela noite dorme a ceo aberto acollido ó silencio dunha fraga e ó abeiro dun castiñeiro amplo, grandeiro e vello que o acolle na súa caracocha. Érguese de mañá cedo e camiña cara ó interior buscando a vella cidade bispal de Mondoñedo. |
| 464 |
Camiña todo o día procurando arredarse dos camiños transitados, pero sen ir lonxe de máis deles, tal coma se se afastase por uns instantes por ver de dar cuns atallos cos que non acertara, nun xogo que a el mesmo lle comenza a resultar ridículo e que o fai reflexionar acerca da súa conducta. |
| 465 |
¿Empezárase a equivocar con máis frecuencia da precisa? O caso é irse afastando da costa, irse adentrando para que ninguén o identifique É necesario chegar a Mondoñedo e alí pedir cabalgadura que o leve a Compostela Alí dorme e descansa toda a noite. |
| 466 |
Pola mañá cedo ten xa preparado un cabalo que o leve a Compostela. Tamén leva munición de boca para o camiño. Entra en Compostela na hora do solpor pola porta da Pena e apéase do cabalo dediante da porta da corte, da que xorde o rinchar da besta amiga. |
| 467 |
«Xa chegaría o Lourenzo» dise, e nos ollos píntaselle, esvaída, a imaxe de Simona. Abre a porta da corte e mete nela o cabalo que con el trae, cóutao na manxadoira e, sen desensillalo, acode a agarimarlle o pescozo á egua que o reclama. |
| 468 |
Abrázase a ela e bícaa no pescozo, logo mentres lle fala paséalle a man polo lombo e dálle palmadiñas con ela cando lle chega á grupa. A besta ten memoria e frégase contra do amo que lle fala docemente, anainándoa coma se fose un neno, arrolándoa coma se a abanase nun berce. |
| 469 |
Instintivamente agáchase e comproba se está ben ferrada. Ou hai moito que non sae ou hai pouco que a ferraron. Tropeza cun deles que o saúda alporizado instantes despois de estar a piques de paralo toscamente, crendo que era un intruso. |
| 470 |
O Visitador adopta un aire fosco e reservado que o libere de confidencias, de preguntas embarazosas, de excesivas confianzas. —Faciámolo con nós para o enterro de Don Lourenzo. Dille o criado ó tempo que se arreda a un lado deixándoo pasar. |
| 471 |
—Non puido ser. Dálle tempo a responder, aínda petrificado coa noticia. Afortunadamente está todo limpo e ordenado. Sobe unha criada á que lle pide recado de escribir e mais que vaia quentando auga no lume, que se quere bañar nun dos baldes de madeira que a tal fin hai dispostos naquela casa. |
| 472 |
Mentres ferve a auga, séntase a escribir unha nota para Simona. Trátase dunha nota concisa, lacónica «Xa cheguei, acábome de enteirar do de Don Lourenzo q.e.p.d. Preséntolle os meus respetos. Deus o teña na gloria». E sina poñendo embaico Pbro. |
| 473 |
E volve a repenica-la campaniña. Sobe outro criado e entrégalle a nota, pero ten cuidado de da-las prelacións debidas. —Primeiro vaste á casa do Señor Deán e pregúntaslle se me pode recibir, logo vas á casa de Don Lourenzo, que en paz estea, e entregas este pésame para que llo dean a dona Simona. |
| 474 |
O criado olla para el coma se soubese algo, coma indicándolle que el é merecedor da súa confianza, pero o Visitador cala. Non sabe moi ben por que, pero cala. Acaso máis das que debería. Por fin báñase e pon roupa limpa. Cando está xa vestido e disposto a saír, chega o criado cos mandados feitos. |
| 475 |
—Di o señor Deán que espera por vostede para a cea. O recado dinllo a unha das criadas da viúda de don Lourenzo. O Visitador mirando pola fiestra que recolle a derradeira luz do día, sen torna-la ollada cara a el, pregúntalle: —¿Houbo algunha resposta?. |
| 476 |
—Non, señor, non lla houbo. Vostede tampouco non me mandou agardar por ningunha. —É certo. A casa do Deán está na rúa do Villar, no pazo que chaman de Monroi e dende ela pódese axexar sen problemas, ou con algúns, pero poucos, a fronteira das Praterías, tan ó comenzo da rúa está. |
| 477 |
Alí o agardan o Deán e mailo seu vello amigo o médico do Hospital Real, xunto con outra xente da que coñece parte dela e non sabe de quen se trata o resto, pero entre tantos pode haber un traidor. Ten medo. Pero ditas quedan e aprehendidas. |
| 478 |
Xa é tarde e o Visitador acorda despedirse. Non quere quedar el só coma o único retrasado para que haxa quen interprete que se queda a conta-lo que calou antes. —Tampouco eu non contaba con esta xente, dille o Deán cando se despediu. |
| 479 |
O Visitador aséntelle cos ollos e tenta dicirlle coa ollada que xa falarán abondo e proximamente. Saen xuntos el e mailo seu amigo o médico. No curto treito que vai das Praterías ó Hospital hai tempo para contar moitas cousas se se camiña de vagar e a noite é medianamente amena. |
| 480 |
Nese recorrido deixa o Visitador toda a tensión acugulada nos derradeiros tempos, toda a información que cómpre que se saiba. O médico será o encargado de facela seguir ós irlandeses e ó Deán. ¡Ouh, canta xente aquí hai...! O Visitador dubida brevemente e ó fin vai abrazala. |
| 481 |
—Simona, Simona —dille. Ela aprétase a el e logo os dous séntanse a falar colléndose das mans. —E1 xa o sabía —dille el. —Agora está morto. Cando se deitan nótalle el ó fin a curva prominencia que no seu ventre se destaca, póusalle as mans e retiras alporizado. |
| 482 |
—¡Moveuse! —dille Simona sorrí e respóndelle: —Pronto, pronto se moverá; aínda non O Visitador non se atreve a preguntar, pero é Simona quen llo confirma: —É teu —¿¡Meu!? —Teu Hai un silencio longo —Pois moveuse —Non —Que si. |
| 483 |
—Que non. Con coidadiño o Visitador vai erguendo a man e deslizándoa cara ó ventre no que seu fillo agarda vir ó mundo. —Pois verás. —Verei. —Xa verás. —Verei. Durante un anaco a man do pai repousa no ventre de Simona e non nota nada. |
| 484 |
Pouco a pouco o Visitador empeza a convercerse de que aínda non é tempo efectivamente de que o neno avise de certo da súa presencia e entón empeza a arremuiña-la man, deslizándoa delicadamente, mentres lle vai falando ó neno que sabe que non o escoita. |
| 485 |
De repente arreda a man alporizado. —¡Ves! Entón Simona asente: é a primeira vez que o neno dá un couciño Os dous abrázanse e ó cabo do tempo, delicadamente, fan o amor Cando Simona retorna á súa casa o Visitador permanece fondamente durmido. |
| 486 |
Só cando entra na alcoba a luz da mañá reméxese no leito na procura do corpo amado e, ó non atopalo, sente que son chegados os días de acougar no lar paterno a agardar prácidamente a ver chega-la morte mentres ve medra-lo seu fillo e avellentan xuntos Simona e mais el; el moito máis axiña. |
| 487 |
Sente que non son moitos os anos que lle restan e calquera outra acción deixa de ter interés para el. Segundo o sol vai inzando, vai determinando o que a súa vida terá que ser no futuro. É a primeira vez que decide o que vai facer premeditándoo tan de antemán. |
| 488 |
E1 chegou a ese intre. Pedirá o relevo do Santo Oficio e retirarase ó seu solar de Salcedo a carón de Pontevedra, nin moi lonxe nin moi preto da vila. Con el irá a probe viúda desconsolada a quen por misericordia acollerá como ama de chaves. |
| 489 |
E verá medra-lo seu fillo. Érguese a modo e vístese. Está ledo o Visitador, o seu talante adusto está arredado del esta mañá e os coengos asisten maravillados a aquela novela de aventuras. Non é nada comparado co que relatou a noite pasada na casa do Deán. |
| 490 |
Consciente do auditorio que ten introduce infieis e pérfidos anglicanos por doquier ó tempo que destemidos paladíns da Contrarreforma que loitan nas cubertas dos barcos por defende-lo Papa de Roma. Cousa que aínda non fixera e debería facer canto antes. |
| 491 |
E así fai. Encamíñase á casa do coengo e logo, xuntos, Simona e mais el, van visita-la campa de Lourenzo. Cóntalle entrementres o Visitador a de plans que ten feitos para o futuro. É a primeira vez que afrontan eles sós, xuntos, a luz do día. |
| 492 |
Lonxe empezan a quedarlle ó Visitador os atafegados días que precederon a este no que habita. Os primeiros estudios en Alcalá, os que lle seguiron en Lovaina, a alquimia, a relación co turco, a medicina, os días en que todo era aventura da que saír airoso. |
| 493 |
Leva anos xogando con Lelipe, enganándoo, facéndolle crer que ten nel o máis fiel e seguro dos seus máis inmediatos conselleiros, se é que Felipe de alguén se deixa aconsellar. Pero cando el chega Felipe escóitao, veña de onde veña, faga o tempo que faga que non o ve. |
| 494 |
Felipe escóitao e logo decide pola súa conta. E xa só lle queda unha visita que facer, xa só Ue queda unha ronda por dar, a máis perigosa sen dúbida algunha. Hai que deixar aberto un burato. Quere ver nace-lo seu primoxénito, o seu vinculeiro, no solar que foi dos seus maiores e quere recoñecelo. |
| 495 |
Felipe aceptará isto como aceptar aceptou outras cousas ou como aceptar aceptou a Antonio Pérez fillo de Gonzalo, presbítero, coma Lope anda por Madrid, como tivo que aceptar toda a froita deste tempo convulso no que vivimos. |
| 496 |
Pouco a pouco, de vagar, vaillo adiantando a Simona e ela asente e acepta. Escribirá a carta de renuncia á volta duns meses cando torne da derradeira visita inquisitorial e ben artellada quede a rede que ten que tecer aínda. |
| 497 |
Os días en Compostela sucédense silandeiros e doces mentres chove. Hai un desasosego que vai invadindo ó Visitador segúndo transcorren e que o vai incomodando de vagar, solermiña, vagariñamente. E1 non quere que Simona poida ser confundida con Quiteria, nin coas furcias coas que Muñoz se solaza. |
| 498 |
Ama a Simona. Desexa o fillo que lle vai dar e quere protexelos. Semana antes de saír a face-la nova visita traslada a Simona ó seu pazo de Salcedo. Chegan ó pazo e o Visitador dá ordes precisas e tallantes do tratamento que alí quere que se lle dispense a dona Simona: coma se fose a súa muller. |
| 499 |
E avisa de que o fillo que leva dentro será recoñecido como propio. Un mundo de papeis revoltos, de ficheiros desordenados, de libros sen cubrir seguen ciscados polo chan e é necesario poñelos nos seus andeis colocados de acordo cun criterio lóxico, cunha sucesión ordenada no tempo e no espacio. |
| 500 |
Mentres tal cousa fai, para gratitude de tódolos que ponderan a súa capacidade de traballo, a grandeza da súa dedicación, vai aproveitando para esculcar nas vidas das máis ilustres liñaxes, das súas conexións, das interaccións que as definen a elas en conxunto e ós seus membros por separado. |
| 501 |
Cando a escolma finalice, cando a prospección conclúa e os andeis aturen o peso da orde, o Visitador saberá máis que ninguén da realidade do propio país de duascentas mil almas escasas naquelas postrimerías do século dezaseis. |
| 502 |
Tamén é certo que mentres tal cousa fai e aproveitando a inicial desfeita alí atopada, irá facendo desaparecer papeis, informes, denuncias ou evidencias que comprometan diversos tipos de actos. E saberá máis do tráfico de libros, dos libros que el tanto ama e protexe tanto. |
| 503 |
A súa memoria prodixiosa vai arquivando datos sobre as actitudes dos comisarios do Santo Oficio nos diversos portos galegos, da súa proclividade ó soborno, da súa tendencia a deixar que determinados fardos poidan chegar a significados mosteiros ou a empolados pazos da fidalguía campesiña. |
| 504 |
Decátase de que hai quen o considera a conciencia oculta e manifesta de todo aquel batifondo. Tal sona é boa. Cando na corte falen del dirase que foi o home que puxo orde en tanto desgoberno, pero é perigosa se se olla dende a perspectiva da xente de vida desordenada. |
| 505 |
É o continuo risco que impón a vida. Acaso niso estribe a madurez: en camiñar dese xeito na procura sempre do mesmo camiño, dese camiño do que, diario, a vida te arreda. Pero o Visitador quixo ser el quen axudase a que outros acollesen o que a vida lles deparase. |
| 506 |
Terrible decisión que moi poucas veces remata sendo perdoada. Farao máis tarde, nos días que pase en Salcedo, logo da chegada do seu fillo. Mentres deixará i-los días sucedéndose os uns ós outros, coa mesma monotonía de sempre: moito medraron xa os días, moito se nota como acurtan. |
| 507 |
Dedica o resto do tempo a falar co Deán, a visita-lo seu amigo médico, agora esquivo e distante sen que se saiban as causas, ás tertulias dos atardeceres e a que todo o mundo saiba del coma dunha persoa afable e traballadora. |
| 508 |
Consegue selo membro da Inquisición admitido pola sociedade clerical e civil de Compostela e crear ó redor da súa figura o halo de respeto e afecto que pensa que necesita. E mentres así fala algo lle anda a rebulir no peito. |
| 509 |
Tamén é certo que a súa actitude lle está a deparar inimigos. Intúeos tras del sen acadar a identificalos, e convéncese unha vez máis de que o mellor é pasar inadvertido; pero hai veces que tal cousa non sería posible ó tempo que outras. |
| 510 |
Disto tamén está convencido o señor de Salcedo. Como convencido está de que o máis sensato é abandonar Compostela canto antes; fíxose notar demasiado. Unha nova vén liberalo; Simona pariu un neno...» «sairei para Salcedo...», «onde ela está, na casa das miñas sobriñas. |
| 511 |
...» «para ve-lo fillo de Lourenzo que considerarei coma un sobriño». Logo gallopa a Salcedo. Responde molesto pola tardanza e aconsella que a demora non vaia ser excesiva, pero autoriza a permanencia en Compostela dos seus dous axudantes. |
| 512 |
Faino feliz e agradecido, pero non por iso menos consciente da que podería ser deducido se a ledicia amosada fose excesiva, sequera insinuada. O fillo tenlle sorbidiño o seu seso de vello. Vixílao dente a súa altura mentres dorme no berce, ou axuda a abalalo cando chora. |
| 513 |
Poralle de nome Martín, Martín Abalo de Salcedo, Señor de Salcedo. Pero o Visitador soubo aquel serán que Xurxo era de profesión luterana e admirouno máis do que o admirara, respetándoo. Pasan os meses e conclúe o inverno. Sabendo xa a fe que profesa proseguirán a inspección. |
| 514 |
A primeira que cumpre é en Cambados. Trátase dun barco inglés e o Visitador intúe que a derrota non fora alterada; aquel barco ten os velamios do trinque e na cuberta non hai a salitre que queda logo dos salseiros. Non chegou pois derrotado, chegou seguindo a derrota que traía. |
| 515 |
É unha ocasión única a que se lle presenta. Haberá noticia certa da súa fazaña: Compostela está preto de Cambados, Pontevedra tamén; ata alí chegara doada noticia do seu feito: cincocentos de libros son requisados..... ... |
| 516 |
Dirá, pronunciando as palabras da consagración de xeito que se entendan, cada vez que alguén lle indique a conveniencia de facelo. E entre visita e visita, entre alixo e alixo, as visitas ó pazo de Salcedo, o fillo que vai medrando, a Simona que o mantén no vilo do amor que non se acaba. |
| 517 |
...E torna a si. Unha das follas dunha xanela abrírase deixando penetra-lo vento na estancia. Arrebúllase na mantiña que ten por riba dos ombreiros e alonga unha man ata acada-lo año, que espeta cun coitelo de folla longa e pronunciada. |
| 518 |
Xa está asado. Coidadosamente o mira e remira, para ver por onde lle chanta-lo dente. Cousa que fai axiña, termando del con tento para non se queimar, lentamente, sen presa ningunha. ... Sabe xa definitivamente o que é a tristura. |
| 519 |
Tras del quedan os rubios solpores de Cambados, a mansedume morna da ría de Pontevedra axexada dende o outeiro da súa terra de Salcedo, a dondeza da auga a caer, manseniña, día tras día coma unha bendición ou coma un castigo. |
| 520 |
Por iso el ten preñado o corazón de auga, choiva miúda a asulago enteiro de saudade, orballo morno no devalar da tarde e fóra, ¡tanta Luz! ¡tanta Luz! que o corazón non podía menos que chorar: ¡A Terra! Tivera que fuxir a correr sen a penas ter tempo de despedirse. |
| 521 |
Recibira o aviso estando no seu pazo de Salcedo e saíra de contado, deixándolle recado a Simona, ausente en Pontevedra na casa das sobriñas, e logo de bica-lo neno que no berce xogaba con axóuxeres de buxo. A pouco de el saír chegou un propio do Deán. |
| 522 |
Viña co cabalo canso e suoroso, así que prestáronlle outro no mesmo pazo e saíu ó gallope tras del para collelo na Ponte de San Paio, xa na banda de Arcade, na outra banda da ría, cando camiñaba ó paso da súa egua compañeira de camiños tantos. |
| 523 |
Achegouse a el berrando e alargoulle a nota que o Deán lle enviaba: «Os libros é bo que non estean a bo recaudo; mellor queimalos antes que caian en mans dos ignorantes. Non faga caso de ningunha outra consideración». Axiña estaban de novo en Salcedo. |
| 524 |
Simona aínda non chegara e o Visitador, con aparente calma, foi facendo os preparativos dunha máis longa viaxe que as habituais. A orde era terminante: había que se poñer a salvo. Os preparativos nese momento acadaron unha cadencia da que careceran ata entón e fixéronse máis áxiles e rápidos. |
| 525 |
Os criados máis fieis entenderon a urxencia e colaboraron ben, de xeito tal que en pouco tempo o Visitador puido marchar de novo, esta vez con dúas cabalgaduras máis e xente de seu que o protexería no camiño. Unha nota quedou nas mans do máis vello do Pazo e Simona soubo da fuxida gracias a ela. |
| 526 |
Esta vez non chegaron a cruza-la ponte de San Paio, senón que, na banda norte, ó pe de Vilaboa, embarcaron nunha gamela e devolveron os cabalos polo máis novo dos acompañantes. Había que evita-los camiños. O Visitador subiu a bordo e ó pouco tempo asomouse pola borda e chamou polos seus. |
| 527 |
En pouco tempo tivo toda a súa impedimenta nas sentinas do navío, logo abrazou un por un a tódolos seus e cando estes, xa de retorno, estaban lonxe e perdidos na escuridade da noite o navío levou a áncora, izou o velamio e aproou ás Cies. |
| 528 |
O vento rolara e agora un leste clariño que deixaba as augas coma un espello, un bris levián e feble, foi sacando o barco cara ó mar maior sen a penas infla-las velas. Así fuxira o Visitador. Agora, na soidade de Aix, era cando si se preguntaba cal fora o mal vento que alí o levara. |
| 529 |
Preguntábase, pois, o Visitador de quen fora a traición, de quen o engano, de quen o erro e repasaba as mil posibles situacións nas que se podería producir. Necesitaba tomar unha determinación, necesitaba unha actividade que non estaba tendo. |
| 530 |
Dende que chegara a Aix, todo se lle volvera agardar e non facer ruído. Fixera o camiño sen contratempos, a navegación fora boa e déralle tempo a recorda-los rumbos, as derrotas seguidas cando o da Armada. Desta vez todo, en troques, xogara a favor e vírase na Rochelle en ben poucas singraduras. |
| 531 |
Por iso estaba en Aix-en-Provence. Por iso estaba agachado e quieto e porque estaba agachado e quieto seguía a cismar, inquieto, no mal vento que ata alí o trouxera. Por fin quedou durmido, a carón do lume. Despertou de mañá cedo tollido co frío e decidiu agardar a que o serdía fose pleno. |
| 532 |
Mentres, volveu prende-lo lume, ferveu leite e tomouno con codias de pan que migou nel coa parsimonia de quen non ten outra cousa mellor que facer e dispón de todo o tempo do mundo para non facer nada. Acaso aquel non fose o mellor lugar para poñer terra polo medio, pero ¿quen o sabía?. |
| 533 |
Ata a causa da fuga podería determina-lo lugar do tobo no que se agachar. Pero tampouco iso sabían, sabíao el. Cando o día foi feito baixou á rúa e dirixiuse ás caldas que hai ó remate da me du Bon Pasteur. Era un procedemento que sabía infalible. |
| 534 |
O peor que podería facer era precisamente o que a facer estaba: quedarse quieto nun sitio e estar alí inerme a velas vir. Do continuo movemento viña a continua dúbida, a suspendida resposta ás concrecións. Habería pois que se poñer en camiño. |
| 535 |
Pero algo cambiara dentro súa; sabedor destas verdades, escasas verdades, que configuraran a súa existencia, era ó mesmo tempo consciente de que non quería camiñar, que o único camiño xa posible era o do retorno. ¿De que lle valería a el, agora, volver a recorrer Europa?. |
| 536 |
Cada paso que dese sería un afastamento máis do que máis amaba. Antes, polo contrario, cada paso era un achegamento ó que máis o chamaba: o eterno cambio, a eterna pregunta, a perenne dúbida. Agora xa tiña unha verdade no val doce de Salcedo e todo canto quería estaba alí, agardando por el. |
| 537 |
Xa só un camiño era posible: o do retorno. A morneza da auga devolveulle a tranquilidade e o acougo que a noite lle levara... Esa era a intención. Saíu da auga, vestiuse e paseou por Aix. Cando chegou alí estaban a agardar por el. |
| 538 |
XVII Despertou xa ben entrada a mañá, era sábado e a idea dun fin de semana pasado en soidade arrepiouno; alporizado por esa posibilidade vestiuse o máis apresa que puido e saíu á rúa sen levar un rumbo fixo. Por outra parte ¿que pintaba el só no recinto universitario?. |
| 539 |
Pegaba o sol a cachón cando subiu de novo cara ó casco urbano e decidiu pasea-lo Cours Mirabeau para ver de atopar alguén acollido á sombra inmensa dos pradairos xigantescos que o protexen do sol; pero tampouco alí non atopou a ninguén. |
| 540 |
Fóraselle a mañá e non tiña nada mellor que facer, así que decidiu sentarse no Deux Garpons e agardar alí por se aparecía alguén que lle fixese máis levadeiro o día. ¿Onde andaría Claire?— ou na praia tomando o sol cunha fermosa moza en bikini ó seu carón. |
| 541 |
Tamén é certo que podería estar top less, pero a el tampouco lle importaba. Ergueuse do sillón de vimbios no que estaba, pagou e subiu, xa tanta era a calor, dificultosamente ata a piscina. O coche pechado no recinto do campus estaría fervendo, tampouco tería coche durante o fin de semana. |
| 542 |
Ó chegar á pía decatouse de que non levaba nin o famoso gorro de sete francos obligatorio, do que xa levaba mercados tres naqueles días, nin tampouco o traxe de baño imprescindible para se bañar naquela piscina e nas outras do país. |
| 543 |
Así que deu volta, en derradeira instancia era unha sorte: dese xeito podería subir de novo pola tarde e así tería algo máis que facer. Pensaba mete-las hortalizas no conxelador e ó cabo de dez minutos sacalas ben frías para que o refrescasen. |
| 544 |
E tal fixo ó chegar á casa e logo de moi polo miúdo lavalas e trocealas. Mentres se enfriaban no conxelador, espiuse e meteuse embaixo da ducha a agardar alí a que pasase o tempo. Sentouse e comeu a modo. Acaso tamén axudara a ansiedade. |
| 545 |
Estaba a cismar abondo en Claire, empezaba a desexala con máis frecuencia da que xulgaba necesaria e levaba mal camiño, quedábanlle moi poucos días en Aix e o que levaba era o menos axeitado para os seus fins. Foise para a habitación, botouse enriba da cama e quedou profundamente durmido. |
| 546 |
Despertou coa anoitecida e co frescor que ela trae consigo. Acabou por espabilar de todo. Ergueuse e foi á neveira. Non había laranxas e decidiuse por un plátano e mais por uns albaricoques grandeiros provenientes, o máis probable, dalgunha non distante cámara frigorífica. |
| 547 |
Acordouse da carta que aínda estaba na mesiña de noite, tornou por ela e alí mesmo, mentres chuchaba o zume dos albaricoques, retomou a lectura onde a deixara. ...fervores quepoderían semellar finxidos.» Un pouco despois abriuse a porta, entrei eu e dediante miña en silencio firmouna, a sentencia. |
| 548 |
Calou e por virtude da Bula da Cruzada absolvíno e comuniqueille as indulxencias plenarias que por ela se conceden naquel artigo, reconciliándoo primeiro sacramentalmente e reservándolle a absolución para a hora postreira... |
| 549 |
Díxenlle eu o evanxelio de San Xoán e mailo de Lucas loquente Jesu e, como visemos que tiña na man unha candea bendita e na outra un crucifixo, quitámosllos non fose ser que, alzando as mans, non se ferise no rostro. Requiescat in pace. |
| 550 |
De Madrid en xaneiro 18 de 1598. Morreu luns 14 de santos ás sete da mañá. Celestino Pastrana A lectura desasosegouno. Era o que lle faltaba para completar aquel día perdido. Extrañas sombras poboaron a estancia na que habitaba e as badaladas veciñas da catedral acabaron por descompoñelo. |
| 551 |
¿Quen sería aquel home que morrera sen que ninguén o xulgara e quen o canalla polo que berrara a súa impotencia? ¡Tería gracia que fosen xentes sen malicia as que así se comportaban! Saíu á rúa disposto a emborracharse como fose, só ou acompañado, con viño ou con licor, con cantata final ou sen ela. |
| 552 |
Daquela, alá ía xa un ano. Certamente que se emborrachara aquela noite, pasadas con moito as horas de cerre dos bares fórano botando de todos eles e non fora consciente de como chegara á casa. Terrible soidade a daquel domingo en Aix. |
| 553 |
A media tarde acordou ir darse un baño na pila na que estivera con Claire e só se lembrou dos pelos que contiña acto seguido de emergullar, logo do primeiro mergullo, pero xa era tarde. Estaba canso. Fora unha foto feita sen intención ningunha. |
| 554 |
A sorpresa fora unha fotografía magnífica, imprevista e dunha calidade desusada para ser obra do ruín aficionado que o Profesor era. Buscou a carta e releuna. O certo é que durante aquel ano a relera adoito, cando estaba triste ou cando a consciencia da realidade o fería ata tollelo. |
| 555 |
¿Quen sería aquel home do que falaba a carta? Un timbrazo do teléfono sacouno das súas cavilacións: Claire estaba en Compostela e chamábao para que a axudase a dar coa casa Púxose un sueter por riba da camisa e saíu en busca dela. |
| 556 |
Atopouna na praza de Galicia discutindo cun garda seguramente acerca do lugar no que estaba estacionada, xusto enriba do lugar onde viñera ó mundo Rosalía, e ó chegar á altura do coche dirixiuse ó urbano advertíndolle de que xa todo estaba solucionado, que xa se largaban de alí. |
| 557 |
Subiu ó coche e miráronse de esguello, circunspectos e serios, amparados na urxencia de abandonar aquel sitio e no formalista saúdo de como estás, que tal de viaxe e estás cansada. Unha vez no piso preguntoulle se se quería duchar ó que ela respondeu que logo. |
| 558 |
O serán xa era chegado e o Profesor prendeu as luces. Entón ela rindo preguntou se aquel era o mapa que roubara coa súa axuda, en tanto que se achegaba a el rindo a gargalladas e a fin de observalo máis detidamente. —Nin me volvera acordar del. |
| 559 |
Díxolle o Profesor e sorriu feliz de vela alí coma se fose súa. Entón a fotografía chamou a atención da rapaza que desviou a ollada con sorpresa cara a ela e non viu a doblez que facía a alfombra. —¿¡Son eu!? Acadou a dicir mentres tropezaba na doblez da alfombra e caía con estrondo. |
| 560 |
O Profesor ergueuse catapultado cara á rapaza mentres esta, ó caer, botaba a man á parede chimpando co cadro e tiraba coa mesiña, a propia fotografía e a lámpada que lle daba luz. O Profesor axudouna a levantarse e os dous quedaron moi xuntos un do outro. |
| 561 |
—Son eu. Dixo Claire mentres recollía a fotografía do chan. —Si. —¿E como? O Profesor encolleuse de ombreiros e acaso puxo cara de neno collido en falta —Cousas Acadou a dicir Entón ela sen deixa-la fotografía rodeouno cos brazos por riba dos ombreiros e el abrazouna a ela con forza. |
| 562 |
Bicáronse como non se bicaran en Aix, como acaso pensaran en bicarse ó longo do derradeiro ano, para afastarse axiña. —¡Cheira a queimado! O cadro caera riba da lámpada e co cristal roto en máis anacos dos que aconsellaría unha recomposición caseira. |
| 563 |
Habería que levalo a que lle puxesen outro, pero agora había que atender ó resto. O papel do mapa quedara xusto enriba da bombilla, toda vez que a tulipa saera tamén de abondo mal parada, e a súa calor empezara a facer arde-lo papel duns periódicos que alí había. |
| 564 |
O Profesor afastou o mapa a correr e logo entre os dous puxérone a repasalo. Algo sucedera. Co quentor da bombilla e dos prendidos papeis de periódicos, unhas letras foran tomando forma nas beiras do mapa, xusto enriba do mar tenebroso. |
| 565 |
Quixeron lelas, pero tiveron que darlle a volta ó papel. Estaba escrito ó dorso. Arrimaron o mapa á bombilla que recuperara xa a súa verticalidade e cheos de sorpresa foron lendo. —«A quen ler, saiba que o dono deste libro, Martín Abalo de nome, foi levado de Aix por xentes vidas de España e que S. |
| 566 |
M. Déronlle a volta ó mapa e viron que efectivamente, dende varios dos portos de Galicia estaban marcados os camiños que levaban a Salcedo. —¡Tampouco isto non chegou alá! —berrou o Profesor —¿Que é o que non chegou, Martín? —preguntou Claire preocupada pola ollada febril do home. |
| 567 |
—O libro, coño. —¿Que libro? —¡Este! Martín estaba lívido e de pronto pegou un berro e saiu disparado do sillón no que se sentara a colle-la carta que aínda estaba no chan no que concluíra a caída dende a mesa —¡O da carta! —¿Que carta, Martín?. |
| 568 |
Martín colleu a carta e extendeuna. Xuntos reanudaron a súa lectura. Na paz solsticial do mosteiro mercedario de Poio, no silencio do cal foi rematado este libro, gracias a hospitalidade do seu abade Elisardo e mais da súa comunidade, no ano 1984. |
| 569 |
O sobrado abeirábase ós pradairos, acaso centenarios, e nel podíase senti-la proximidade do río, a canción do reiseñor viúdo de lembranzas, o bruar dos automóbiles na estrada próxima e tres ou catro cousas máis que agora non son do caso. |
| 570 |
Pasara o tempo de louva-lo viño, o tempo de pondera-lo preve dos cangrexos, o de gaba-la pracidez da noite, as pinturas dos salonciños axexadas a través das fiestras entreabertas, o tempo de escoita-lo silencio que viña dende o río. |
| 571 |
Milagre das palabras que concitan soños; milagre dos soños sostidos nas palabras, nelas alongados; nelas, case sempre, recobrados. Abeirado ó pazo do señor arcebispo, o Visitador tiña o corazón xa canso e na demora do occidente, cara a onde viña a auga que el amaba. |
| 572 |
En Aix tódalas augas eran súas e agora tiña preñado o corazón de auga, choiva miúda a asulagalo enteiro de saudade, orballo morno no devalar da tarde e fóra ¡tanta luz! E así inventaba historias, que se prometía escribir, diante daquela xente, aínda que soubese da futilidade do seu propósito. |
| 573 |
Por iso decidira contala, aprendela el mesmo de memoria, de xeito que, a forza de repetila, de enmendala unha e outra vez, acabase por tomar corpo e ser posible. Unha historia, en definitiva, que contar a algunha moza para que soubese dunha imaxinación inexistente, dunha fonte xa enxoita e abalada. |
| 574 |
Pero as cousas son así, endexamais deixaron de ser así, incribles unhas veces, sospeitosas outras, irreais sempre, ¿que lle queren? Este extraño pobo de silencios rexeita sen acenos e o Inquisidor Apostólico tornou a Valladolid, para dende alí ver de controla-lo reino de Galicia. |
| 575 |
O capitán Cornelius de Amsterdam sabe tamén de libros que os monxes de Caaveiro agachan tan pronto como lles chegan dende o Ribadeo distante, tranquilo no seu esteiro. O Visitador asente e cala e reméxelle as guedellas, pousándolle a man na testa proída de inocencia e poucos anos. |
| 576 |
V Había tempo que dera conta dos cangrexos e o viño seguíaselle a pousar por riba das súas propias miserias, tan celosamente gardadas, tan ocultas; ó fin e ó cabo a súa vida era iso: viño que somergulla os soños no fondo dun mesmo. |
| 577 |
Chegara a un certo grado de mestría na arte de escribir sen dicir nada, e centos, ducias de centos de artigos, testemuñaban aquela nada doada ascese de escribir para facer bonito, de encher dúas ou tres folias para concluír coa frase fermosa e redondiña que agachara a estolidez do precedente. |
| 578 |
Historias de homes coma el, encerrados en habitacións cheas de señardade e de silencio, en perpetuo monólogo coas sombras, alleos de diálogos e vida. Aquela facultade de Aix era un edificio certamente feo, desanxelado, e con non menos pintadas que as da súa Compostela amada. |
| 579 |
«Giscard reviens », proclamaban moitas delas, e, nunha primeira e despistada intención creía que a petición era de estoupido ou rebentón imposibles, cousa que, dado o pacífico do seu carácter, non desexaba; logo decatouse do volitivo da pintada e pensou que non hai mal que cen anos dure. |
| 580 |
Na entrada da facultade, avisos en varios idiomas daban conta de multitude de detalles e notificacións, así coma de reclamacións varias e reivindicacións múltiples. Era dramático ter que vivir no eterno desacougo, na perenne farsa, e el sabíao. |
| 581 |
A dona do Hotel de París achegóuselle coa conta nunha man e un displicente cigarriño entre os dedos na outra. ¡Ouh, tiña ó Griffon collido polo peito e non estaba disposto a deixalo ir coma se non lle fixese falta! Xa non é quen de durmir e déixase estar na cama cos ollos abertos sen facer nada. |
| 582 |
Así os escritores capaces do dolce farniente creativo, do nirvana intelectual, que lles permitirá, no intre exacto, nin antes, nin despois, executar toda a reprimida actividade, toda a represada creatividade, todo o reservado esforzo. |
| 583 |
O problema é o de quen fixa o intre exacto, se a decisión se atopa dentro ou fóra do escritor mesmo. E1 leva anos na agarda dese alento creador, dese alento estremecido que é a palabra que xorde e comenza, alento tras alento, a forzar vidas que estaban dentro súa, madurecendo. |
| 584 |
Quixera poder pedirlles disculpas, xustificarse con eles, cos malditos mortos que se lle aparecen en Aix sen cortesía ningunha e dado por descontado que non teñen necesidade ningunha de avisar. Abriron as portas dalgúns coches e puxeron música nas radios, nas casetes, e a música é quen os congrega. |
| 585 |
En pouco tempo, aquilo é un batifondo que ninguén soporta, un estrondo, escaso de sentido e difícil de aturar, que vai cesando segundo a xente se ausenta a recolle-la súa cea. E1 asente e cala, pero algo lle empeza a nacer na cabeza que lle ha supor un ano, outro ano de fracaso e frustración. |
| 586 |
Se o Griffon nacese, se o Griffon tivese que xurdir de algures, agromaría nas Gorgues du Verdun, naquelas simas que semellan a porta do inferno, dun inferno dantesco e dramático, cheo de sufrimento e desgarrado. ¡quen pode axudarnos, Señor, se non es Ti, irritado de forma xusta polos nosos pecados!. |
| 587 |
Pero agora estamos atravesando esa semana que vai do Edicto de Fe ó Edicto de Anathema e o Visitador, armado de xustamente as corenta e nove preguntas, vai peiteando os segredos que aniñan nos peitos dos propios membros do Santo Oficio e sacando conclusións que a moi pouca xente comunicará. |
| 588 |
A visita ten que continuar de acordo cunhas regras preestablecidas das que nin o Visitador, nin o coengo son responsables e das que a máis mínima alteración levantaría sospeitas irreprimibles. O Visitador coñece as normas, pero agora está a comproba-lo resultado da súa aplicación. |
| 589 |
Por veces unha suor fría báixalle pola fronte e, cando pola noite se reúne co coengo, maldice de xeito que non deixa lugar a dúbidas a historia amarga que o fanatismo produce. Pasou o Edicto de Anatema e o Visitador dirixe os seus pasos á cadea na que agarda o primeiro reo. |
| 590 |
Non sabe que atallo tomar para solventar aquilo e bota en falla a presencia do coengo que o axudaría moito, aínda que fose a conta do silencio no que ambos conviven dende que comenzou a súa necesidade de compaña mutua, de común traballo. |
| 591 |
Non lle dá tempo ó Visitador a que lea o expediente, senón que en poucas palabras pono ó tanto do que pasa: —Andar fodendo non lle é pecado, dígollo eu; porque se unha moza vai e se ofrece porque lle peta ou lle apetece, non hai ofensa e onde non hai ofensa non lle hai pecado. |
| 592 |
O Visitador pensa que son rústicas, pero certas as palabras daquel crego que vén de lonxe a defende-la ovella que el ten gardada embaixo, presa e asustada, pero pensa tamén que non debe dar noticia diso e ameaza ó sacerdote con encausalo tamén a el se porfía nos seus razoamentos. |
| 593 |
Pois a min viñéronme consultar e díxenlles que non era pecado mortal, e díxenllelo no confesionario e non fixo falta que lles botase a absolución. O Visitador comenza a impacientarse; a actitude do párroco pode que sexa unha provocación e non pode deixala pasar por alto. |
| 594 |
Os contactos, os homes aguerridos que xogan a vida por facer contrabando literario non os hai en tódalas épocas e lugares, son froitos aneiros que se dan cada certo tempo e que non quere deixar anos e anos a pasar de baleiro. |
| 595 |
Terá que ser amable, pouco rigoroso, aparentemente fero, na persecución dos libros que entran en Galicia, e a fereza viralle dada polo fervor que poña na represión do sexo. Definitivamente o amor dulcifica e tampouco os grandes fins son outra cousa máis que palabras. |
| 596 |
Acaso aquela primeira aparencia que ofreceu Lourenzo Pedreira sexa a menos inxusta e, a filosofía que dela emanaba, senón a máis xusta é cando menos a menos ofensiva, a menos lesiva. Eles preferiron vir por Augasantas, demorándose nas conversas que só a soidade fai posible. |
Комментарии